IBPP2/443-567/10/RSz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 25 czerwca 2010 r. (data wpływu 6 lipca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania - jest prawidłowe.

W 6 lipca 2010 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie podstawy opodatkowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (zwany dalej: "Bankiem"), wykazuje jako obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług należne Bankowi odsetki i opłaty o charakterze karnym, wynikające z opieszałości Klientów w regulowaniu należności z tytułów umów pożyczek, kredytu czy innych usług pośrednictwa finansowego, tj. np. odsetki karne oraz tzw. ustawowe lub umowne odsetki za zwłokę oraz inne opłaty karne. W szczególności w tej kategorii mogą się mieścić odsetki należne w związku z nieterminową spłatą przez klientów rat kredytowych, oraz opłaty za upomnienia i monity.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy opisane we wniosku należności, związane z nieterminową spłatą przez Klientów Banku zobowiązań z tytułu z umów pożyczek, kredytów i innych usług świadczonych przez Bank, tzn.:

- stanowią obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 do ustawy o podatku od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy.

Wnioskodawca świadczy usługi pośrednictwa finansowego, z których uzyskiwany obrót w postaci odsetek umownych (np. z tytułu umów pożyczki czy kredytu), opłat i prowizji wykazuje jako obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W przypadku zwłoki Klienta w spłacie rat pożyczki czy kredytu albo w przypadku nieterminowej zapłaty przez Klienta należnych Bankowi prowizji i opłat - Bank dodatkowo obciąża Klienta odsetkami karnymi lub też ustawowymi/umownymi odsetkami za zwłokę albo też opłatami za upomnienia i monity. Ww. obciążenia mają charakter należności o charakterze sankcyjnym, odszkodowawczym i ta cecha przesądza - zdaniem Wnioskodawcy - o braku podstaw ich zaliczenia do obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z powołanym przepisem - podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W opinii Banku ww. odsetki karne oraz odsetki (umowne/ustawowe) za zwłokę, jak również opłaty za monity i upomnienia nie stanowią wynagrodzenia Banku z tytułu świadczonych usług pośrednictwa finansowego, lecz rekompensatę za poniesioną szkodę, mają charakter odszkodowawczy za niewykonanie lub też nieprawidłowe wykonanie zobowiązania przez Klienta, ergo jako niestanowiące elementu wynagrodzenia za usługę nie powinny być traktowane jako obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się zasadniczo przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również czynności wymienione w tym przepisie (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również między innymi przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Zauważyć tutaj należy, iż jak wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT dla uznania, iż dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność.

Ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną jednakże kwestia ta była niejednokrotnie przedmiotem rozpatrzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Jak zauważył ETS w wyroku C-102/86 Apple Pear Development Council v. Commissioners of Customs Excise "czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem".

Należy też zwrócić uwagę na wyrok C-16/93 pomiędzy R.J. Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie Trybunał zauważył, iż czynność "podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

Z kolei w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80 Staatssecretaris van Financiën przeciwko Association "Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA" Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W praktyce udzielenie pożyczki jest zazwyczaj usługą odpłatną, w której wynagrodzenie ustala się w postaci odsetek od pożyczonego kapitału. Na ich wysokość mogą mieć wpływ bardzo różne czynniki: zarówno kwota pożyczki i długość okresu, na jaki została udzielona, jak i udzielone gwarancje spłaty (poręczenia, zastawy, ubezpieczenie itp.). Bez wątpienia więc udzielenie pożyczki mieści się w - bardzo szerokiej zresztą - definicji usługi, przyjętej dla potrzeb VAT.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca jako obrót wykazuje również należne Bankowi odsetki i opłaty o charakterze karnym, wynikające z opieszałości Klientów w regulowaniu należności z tytułów umów pożyczek, kredytu czy innych usług pośrednictwa finansowego, tj. np. odsetki karne oraz tzw. ustawowe lub umowne odsetki za zwłokę oraz inne opłaty karne. W szczególności w tej kategorii mogą się mieścić odsetki należne w związku z nieterminową spłatą przez klientów rat kredytowych, oraz opłaty za upomnienia i monity. Wyżej wymienione obciążenia mają charakter należności o charakterze sanacyjnym, odszkodowawczym.

Jeżeli zatem ww. należności nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi to wówczas nie wykazuje się ich w podstawie opodatkowania zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT.

W orzeczeniu C-222/81 z dnia 1 lipca 1972 r. między BAZ Bausystem AG a Finanzamt Munchen fur Korperschaften, Trybunał stwierdził, iż odsetki karne z tytułu nieterminowej płatności nie mogą zostać uznane za wynagrodzenie w rozumieniu przepisów o VAT i tym samym nie mogą stanowić podstawy opodatkowania tym podatkiem. ETS uznał bowiem, iż wypłata odsetek karnych nie ma żadnego związku ze świadczeniem i konsumowaniem usługi, a kwota odsetek karnych nie stanowi wynagrodzenia świadczącego usługę, lecz rekompensatę za opóźnioną płatność/ poniesioną szkodę.

Analiza ww. opisu stanu faktycznego w konfrontacji ze wskazanymi wyżej przepisami prawa prowadzi do wniosku, że opisane we wniosku, należności, związane z nieterminową spłatą przez Klientów Banku zobowiązań z tytułu z umów pożyczek, kredytów i innych usług świadczonych przez Bank, tzn.: odsetek karnych, ustawowych/umownych odsetek za zwłokę, opłat za upomnienia i monity, nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie przez Wnioskodawcę usługi. Tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.