IBPP2/443-555/12/ICz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 1 czerwca 2012 r. (data wpływu 6 czerwca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w kwestii opodatkowania czynności zbycia wierzytelności własnych - jest prawidłowe.

W dniu 6 czerwca 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług m.in. w zakresie opodatkowania czynności zbycia wierzytelności własnych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą działalność na zasadach ogólnych (KPiR) oraz jest zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT. W ramach przedmiotu działalności Wnioskodawcy mieszczą się m.in. usługi dostępu do Internetu oraz sprzedaż sprzętu elektronicznego. W wyniku sprzedaży z odroczonym terminem płatności powstają u Wnioskodawcy wierzytelności własne. Przedmiotem działalności Wnioskodawcy nie jest obrót wierzytelnościami.

Wnioskodawca (cedent) zamierza zawrzeć umowę cesji wierzytelności własnych powstałych z tytułu sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług z cesjonariuszem, który również jest czynnym płatnikiem podatku VAT za kwotę niższą od wartości nominalnej wierzytelności tj. za około 8-15% wartości nominalnej wierzytelności (znaczna większość wierzytelności własnych wynika z faktur na niską kwotę tj. na kwotę około 40-50 zł brutto). Essentialia negotii takiej umowy obejmować będą: wskazanie Cesjonariusza i Cedenta, oznaczenie wierzytelności, dłużnika oraz kwoty za którą wierzytelność będzie nabywana. Zapisy umowy nie przewidują możliwości powrotnego przeniesienia wierzytelności z powrotem na dotychczasowego wierzyciela pierwotnego (tekst jedn.: Wnioskodawcę).

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania (oznaczone we wniosku jako nr 1 i nr 2):

Zdaniem Wnioskodawcy, cesja wierzytelności własnych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Kierując się § 2 cytowanego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...).

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność {w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny}.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa powyżej rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ww. ustawy). W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej. Z opinii Urzędu Statystycznego w Łodzi z dnia 31 sierpnia 2004 r. (OK.-5672/KU-174/20-1057/2004), wynika, że "sprzedaż wierzytelności własnych oraz przeniesienie prawa własności wierzytelności własnych na podmioty trzecie nie jest usługą w rozumieniu PKWiU". Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o VAT usługi wymienione w klasyfikacjach statystycznych są identyfikowane za ich pomocą. Zatem usługi niesklasyflkowane statystycznie są identyfikowane bez posługiwania się klasyfikacją i podlegają opodatkowaniu, o ile są spełnione warunki określone w art. 15 ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy sprzedaż wierzytelności własnej nie jest po stronie zbywcy (cedenta) usługą także w rozumieniu ustawy o VAT. Art. 8 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT definiuje usługę jako "każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów". Co do zasady chodzi zatem o świadczenie na rzecz innej osoby niż świadcząca usługę. Wyjątkowo opodatkowane są niemające takiego charakteru nieodpłatne świadczenia na rzecz podatnika (art. 8 ust. 2) i zobowiązanie do powstrzymywania się (art. 8 ust. 1 pkt 2). Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W związku z powyższym nie stanowi dla Wnioskodawcy czynności, o których mowa w art. 7 i 8 ustawy o VAT. Cesja taka z punktu widzenia Wnioskodawcy nie jest ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług, lecz jednym ze sposobów uzyskania zapłaty za wcześniej wykonane świadczenie na rzecz dłużnika. Zatem przelew wierzytelności jest tylko środkiem dla zrealizowania pierwotnie zamierzonego celu zobowiązania, nie stanowi natomiast czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Sprzedaż własnych wierzytelności nie może być traktowana jak usługa objęta przepisami ustawy o VAT, jeżeli została wykonana przez podatnika, który nie prowadzi działalności w zakresie profesjonalnego obrotu wierzytelnościami. Stanowisko Wnioskodawcy potwierdzają m.in. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 4 czerwca 2008 r. nr IPPP1/443-608/08-4/SM; Wyrok WSA z 5 lutego 2007 r. III SA/Wa 2869/06, WSA z 15 października 2007 r. III SA/Wa 1201/07; Wyrok WSA z 3.4.2007 I SA/Wr 89/07, NSA w wyroku z dnia 18 grudnia 1995 r. sygn. akt SA/Wr 729/95 oraz NSA w wyroku z dnia 18 lutego 2003 r., sygn. akt SA/Bk 877/02, odpowiedź Dyrekcji Generalnej ds. Podatków i Unii Celnej Komisji Europejskiej z dnia 11 listopada 2004 r. na zapytanie Ministerstwa Finansów RP, w której stwierdzono, że sprzedaż własnych wierzytelności nie podlega VAT, bowiem nie jest uważana za działalność gospodarczą a jedynie za "wykonywanie prawa własności" (w piśmie powołano się na dwa wyroki ETS: C-155/94 oraz C-77/01).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w kwestiach objętych pytaniem nr 1 uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z cytowanego przepisu jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Stosownie do treści art. 509 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 cyt. ustawy.

W oparciu o art. 510 § 1 ww. ustawy kodeks cywilny, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności w formie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności) na osobę trzecią najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi.

Cesja taka, z punktu widzenia pierwotnego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonaną wcześniej sprzedaż.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej (przez pierwszego wierzyciela) nie można zakładać, iż czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą działalność na zasadach ogólnych oraz jest zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT. W ramach przedmiotu działalności Wnioskodawcy mieszczą się m.in. usługi dostępu do Internetu oraz sprzedaż sprzętu elektronicznego. W wyniku sprzedaży z odroczonym terminem płatności powstają u Wnioskodawcy wierzytelności własne. Przedmiotem działalności Wnioskodawcy nie jest obrót wierzytelnościami. Wnioskodawca (cedent) zamierza zawrzeć umowę cesji wierzytelności własnych powstałych z tytułu sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług z cesjonariuszem, który również jest czynnym płatnikiem podatku VAT za kwotę niższą od wartości nominalnej wierzytelności tj. za około 8-15% wartości nominalnej wierzytelności (znaczna większość wierzytelności własnych wynika z faktur na niską kwotę tj. na kwotę około 40-50 zł brutto).

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem, transakcja, której przedmiotem będzie sprzedaż wierzytelności własnych pozostanie poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem odpłatne zbycie przez Wnioskodawcę wierzytelności własnych na podstawie zawartej przez niego, jako cedenta, umowy przelewu (cesji) wierzytelności, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy, iż cesja wierzytelności własnych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT (tekst jedn.: w kwestiach objętych pytaniem nr 1), należało uznać za prawidłowe.

Wobec wyrażonego poglądu tut. organu, iż czynność dostawy wierzytelności własnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, odpowiedź na pytanie nr 2 cyt. "W przypadku ewentualnego zakwalifikowania cesji wierzytelności własnych Wnioskodawcy jako czynności podlegającej VAT kto jest podatnikiem VAT z tytułu dokonania ww. czynności, jaka jest stawka podatku VAT dla ww. czynności, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT, jak należy ustalić podstawę opodatkowania w podatku VAT", należy uznać za bezprzedmiotową.

Ponadto informuje się, że kwestie objęte pytaniami nr 3 i 4 (oznaczenie jak we wniosku), będą przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.