IBPP2/443-47/11/WN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 grudnia 2010 r. (data wpływu 14 stycznia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z odpłatnym ustanowieniem służebności przesyłu - jest prawidłowe.

W dniu 14 stycznia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania m.in. czynności związanej z odpłatnym ustanowieniem służebności przesyłu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest współwłaścicielem nieruchomości. W granicach działki stanowiącej współwłasność Wnioskodawcy znajduje się napowietrzna linia wysokiego napięcia oraz rury przesyłowe gazu doprowadzone do budynku mieszkalnego znajdującego się na bezpośrednio sąsiadującej z działką Wnioskodawcy parceli. W stosunku do obydwu linii przesyłowych nie zostały ustanowione służebności przesyłu. Zarówno napowietrzna linia energetyczna jak i rury służące do przesyłania gazu wchodzą w skład przedsiębiorstw przesyłowych i nie stanowią własności Wnioskodawcy. Dla ich rutynowych konserwacji i przeglądów oraz napraw nieprzewidzianych awarii konieczne jest fizyczne wchodzenie na teren nieruchomości Wnioskodawcy. Wobec powyższego Wnioskodawca zamierza uregulować istniejący stan poprzez uzyskanie odpowiedniego odszkodowania za dokonane naruszenie prawa własności. Wnioskodawca wystąpi w tym celu w pierwszej kolejności do odpowiednich przedsiębiorstw z wnioskiem o umowne uregulowanie stosunków prawnych i wypłacenie odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwa przesyłowe. W przypadku braku dojścia przez strony do porozumienia w zakresie wysokości i warunków na jakich wynagrodzenie ma być wypłacone, Wnioskodawca wystąpi z powództwem do sądu powszechnego, zgłaszając roszczenia dotyczące wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości oraz w osobnym postępowaniu nieprocesowym, o ustanowienie przez przedsiębiorstwa przesyłowe służebności przesyłu. Ustanowienie służebności winno nastąpić za wynagrodzeniem, płatnym, w zależności od stanowisk stron postępowania, bądź jednorazowo bądź periodycznie w okresach miesięcznych.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w sytuacji odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu, na podstawie umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a przedsiębiorstwem przesyłowym albo na podstawie prawomocnego postanowienia sądu powszechnego Wnioskodawca ma do czynienia z czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług w związku z wykorzystaniem towarów (gruntów) dla celów zarobkowych.

Zdaniem Wnioskodawcy, niezależnie od sposobu ustanowienia służebności przesyłu, będzie miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako odpłatne świadczenie usług (art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 3 u.p.t.u.). W takim wypadku właściciel nieruchomości obciążonej odpłatną służebnością będzie wykorzystywał będące jego własnością towary tj. nieruchomości w sposób ciągły dla celów zarobkowych, stając się tym samym podatnikiem podatku VAT (art. 15 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 pkt 6 u.p.tu.). Należy podkreślić, iż raz ustanowiona służebność będzie obciążała w sposób stały i nieprzerwany nieruchomość Wnioskodawcy, w zamian za co przedsiębiorstwo przesyłowe będzie uiszczało na jego rzecz miesięczne wynagrodzenie (alternatywnie wynagrodzenie jednorazowo płatne z góry). Będzie to zatem wykorzystywanie prywatnej własności Wnioskodawcy do celów zarobkowych, wobec czego będzie on działał w tym wypadku jako podatnik VAT (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 19 grudnia 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 578/08, LEX nr 558957, wyrok ETS w sprawie W.M. Van Tiem, sygn. akt C-186/89, oraz wyrok ETS w sprawie J. Herma C-23/98). O ile kwota wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności nie przekroczy w ciągu roku limitu przewidzianego w art. 113 ust. 1 u.p.t.u. (150.000 złotych w 2011 r.), to wykorzystywanie majątku prywatnego w sposób ciągły dla celów zarobkowych nie będzie rodziło obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług (art. 113 ust. 1 w zw. z ust. 9 u.p.t.u.). W takim wypadku do należnego wynagrodzenia umownego bądź wynikającego z prawomocnego postanowienia sądu powszechnego nie będzie konieczności doliczania podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy odpowiedź na pytanie winna być pozytywna, ponieważ odpłatne ustanowienie służebności przesyłu będzie stanowić wykorzystywanie majątku prywatnego dla celów zarobkowych w sposób ciągły, w związku z czym będziemy mieli w tym wypadku do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z ust. 2 ww. aktykułu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W art. 7 ust. 1 ustawy o VAT postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, niebędące dostawą towarów. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady, podlega opodatkowaniu wówczas gdy ma charakter odpłatny.

Towarami, w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Podatnikami, w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ww. ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie za odpłatne ustanowienie służebności przesyłu podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹-305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W świetle art. 305¹ tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 49 § 1 k.c., urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305² § 1 ustawy - Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 305² § 2 tej ustawy, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Z kolei pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 cyt. ustawy o VAT, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Natomiast w myśl art. 113 ust. 9 cyt, ustawy o VAT, podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5 jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest współwłaścicielem nieruchomości. W granicach działki stanowiącej współwłasność Wnioskodawcy znajduje się napowietrzna linia wysokiego napięcia oraz rury przesyłowe gazu doprowadzone do budynku mieszkalnego znajdującego się na bezpośrednio sąsiadującej z działką Wnioskodawcy parceli. W stosunku do obydwu linii przesyłowych nie zostały ustanowione służebności przesyłu. Zarówno napowietrzna linia energetyczna jak i rury służące do przesyłania gazu wchodzą w skład przedsiębiorstw przesyłowych i nie stanowią własności Wnioskodawcy. Dla ich rutynowych konserwacji i przeglądów oraz napraw nieprzewidzianych awarii konieczne jest fizyczne wchodzenie na teren nieruchomości Wnioskodawcy. Wobec powyższego Wnioskodawca zamierza uregulować istniejący stan poprzez (...) ustanowienie przez przedsiębiorstwa przesyłowe służebności przesyłu. Ustanowienie służebności winno nastąpić za wynagrodzeniem, płatnym, w zależności od stanowisk stron postępowania, bądź jednorazowo bądź periodycznie w okresach miesięcznych.

Odnosząc zatem przedstawiony stan prawny do przedstawionego zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, iż ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Tym samym, Wnioskodawca poprzez umożliwienie korzystania z infrastruktury zainstalowanej na tym gruncie, będzie świadczyć odpłatną usługę polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Usługa ta bowiem realizowana jest za wynagrodzeniem, przez co zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, która w przypadku gdy wykonywana jest przez podmiot posiadający status podatnika VAT w rozumieniu powołanego wyżej art. 15 ust. 1, podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Informuje się, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w zakresie opodatkowania czynności związanej z odpłatnym ustanowieniem służebności przesyłu. Natomiast w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.