IBPP2/443-279/10/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 16 marca 2010 r. (data wpływu 25 marca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ujmowania kwoty odsetek od udzielonych pożyczek Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolnioną - jest nieprawidłowe.

W dniu 25 marca 2010 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ujmowania kwoty odsetek od udzielonych pożyczek Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolnioną.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Urząd Miasta K (Wnioskodawca) udziela pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, zgodnie z obowiązującym w Urzędzie Miasta K regulaminem Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Udzielanie zwrotnej bądź bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe wchodzi w zakres działalności socjalnej, określonej w art. 2 pkt 1 ustawy o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych z dnia 4 marca 1994 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.). Osobami uprawnionymi do korzystania z tego rodzaju pomocy są m.in. pracownicy i ich rodziny. Odsetki od tych pożyczek (określone w umowie o udzielenie pożyczki) zwiększają fundusz socjalny (zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy).

Wnioskodawca traktuje usługę udzielania pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych i pobierania z tego tytułu odsetek jako usługę pośrednictwa finansowego sklasyfikowaną według PKWiU w grupowaniach 65-67. Powyższa usługa, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT mieści się w katalogu usług zwolnionych z podatku. Kwota odsetek od udzielonych pożyczek w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jest ujmowana w prowadzonym przez Wnioskodawcę rejestrze sprzedaży VAT (w formie zestawienia kwot odsetek) i wykazywana w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolniona.

Udzielenie przez Wnioskodawcę pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych powoduje powstanie obowiązku podatkowego w zakresie rozliczenia podatku od towarów i usług zgodnie z interpretacją indywidualną IBPP2/443-4/08/WN wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach dnia 20 marca 2008 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca postępuje prawidłowo ujmując kwotę odsetek od udzielonych pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolnioną.

Zdaniem Wnioskodawcy: będąc pracodawcą zgodnie z art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych tworzy on fundusz przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej. Przez działalność socjalną (art. 2 pkt 1 ww. ustawy) rozumie się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Środki finansowe Funduszu zgromadzone są na wyodrębnionym rachunku bankowym. Wnioskodawca jako pracodawca zobowiązany jest do administrowania środkami Funduszu na mocy art. 10 ww. ustawy. Udzielanie zwrotnej i bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową między pracownikiem a pracodawcą, jako administratorem środków funduszu, wchodzi w zakres działalności socjalnej a wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe stanowią środki funduszu. Tego rodzaju wpływy nie stanowią przychodu Wnioskodawcy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Zdaniem Wnioskodawcy, udzielenie pożyczki mieszkaniowej ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie rozliczania podatku od towarów i usług. Aby świadczenie usługi stanowiło czynność opodatkowaną (lub na podstawie przepisów ustawy o VAT czynność zwolnioną od podatku), podmiot świadczący usługę powinien występować w charakterze podatnika tzn. samodzielnie wykonywać działalność gospodarczą. Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje natomiast wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych, (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT). Kwota odsetek pobranych od pracowników i przekazanych na rachunek ZFŚS zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych nie stanowi dla pracodawcy (Wnioskodawcy) kwoty należnej jako podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą obejmującą udzielanie pożyczek.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ww. ustawy. Zgodnie z art. 8 ust. 1 przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. W podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 2-22, art. 30-32, art. 118 oraz art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku, przy czym kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

W świetle obowiązujących przepisów, należne odsetki od udzielonych pracownikom pożyczek mieszkaniowych ze środków funduszu socjalnego nie stanowią zatem dla pracodawcy kwoty należnej jako podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą obejmującą udzielenie pożyczek. Z tego względu udzielenie pożyczki na cele mieszkaniowe ze środków ZFŚS nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na podstawie art. 5 ustawy o VAT - nie jest świadczeniem usługi finansowej ze środków własnych pracodawcy jako podatnika podatku od towarów i usług a jedynie wykonywaniem czynności administrowania środkami funduszu z ustawowym obowiązkiem przekazania uzyskanych odsetek na wyodrębniony rachunek bankowy ZFŚS. Pracodawca udzielając pracownikom pożyczek finansowanych z ZFŚS nie nabywa prawa własności ani prawa do rozporządzania jak właściciel kwotami zwróconych pożyczek oraz kwotami odsetek od nich, które powiększają masę majątkową funduszu.

Stanowisko powyższe zaprezentowane zostało również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 maja 2009 r. sygn. akt I SA/Wr 87/09 oraz w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 12 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Go 1250/06. Od wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim została wniesiona kasacja, która została oddalona przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 2 września 2008 r., sygn. akt I FSK 1076/07.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej również ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z treści art. 7 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 - w myśl art. 8 ust. 1 powołanej ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

W związku z powyższym do uznania czynności za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy wykonywanego świadczenia, beneficjenta danej czynności i występowanie bezpośredniego związku między usługą i otrzymywanym wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym.

Podatnikami - wg zapisu art. 15 ust. 1 - są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - stosownie do ust. 2 powyższego artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez działalność socjalną - zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) - rozumie się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej (rzeczowej lub finansowej), a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Jak stanowi pkt 5 powołanego artykułu, osobami uprawnionymi do korzystania z Funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2 powołanej ustawy, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu.

Fundusz ten, zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy o ZFŚS, tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Ponadto zasoby Funduszu zwiększają, wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 1 do 9 tej ustawy, dochody. Wśród nich wymienione zostały m.in. wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe.

Tak więc na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych składają się pieniądze pracowników, niemniej jednak pracodawca obracający tymi pieniędzmi i pobierający odsetki od udzielonych pożyczek staje się podmiotem świadczącym usługi udzielania pożyczek.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W pozycji 3 przedmiotowego załącznika, stanowiącego "wykaz usług zwolnionych od podatku", wymienione są usługi zgrupowane pod symbolem PKWiU - sekcja J ex 65-67, tj. usługi pośrednictwa finansowego. Wyszczególnione w tej pozycji wyłączenia z możliwości korzystania ze zwolnienia, nie obejmują jednak usług udzielania pożyczek pieniężnych, które świadczone są poza systemem bankowym.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca udziela pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, zgodnie z obowiązującym regulaminem Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Udzielanie zwrotnej bądź bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe wchodzi w zakres działalności socjalnej, określonej w art. 2 pkt 1 ustawy o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych. Osobami uprawnionymi do korzystania z tego rodzaju pomocy są m.in. pracownicy i ich rodziny. Odsetki od tych pożyczek (określone w umowie o udzielenie pożyczki) zwiększają fundusz socjalny (zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy). Wnioskodawca traktuje usługę udzielania pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych i pobierania z tego tytułu odsetek jako usługę pośrednictwa finansowego sklasyfikowaną według PKWiU w grupowaniach 65-67. Powyższa usługa, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT mieści się w katalogu usług zwolnionych z podatku. Kwota odsetek od udzielonych pożyczek w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jest ujmowana w prowadzonym przez Wnioskodawcę rejestrze sprzedaży VAT (w formie zestawienia kwot odsetek) i wykazywana w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolniona.

W świetle powyższego usługę tę należy rozpoznać jako odpłatne świadczenie usług, mieszczące się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Jeżeli Wnioskodawca, udzielając pożyczek swoim pracownikom, wykonuje działalność usługową określoną w grupowaniu 65-67, to usługi te jako usługi pośrednictwa finansowego, nie objęte żadnym z wyłączeń, będą korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

W przypadku zawarcia umowy pożyczki podlegającej oprocentowaniu, obrotem na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o VAT jest kwota należna z tytułu sprzedaży usług finansowych pomniejszona o kwotę należnego podatku tj. kwota należnych pożyczkodawcy odsetek.

W konsekwencji obrót z tytułu wykonywanych czynności winien być udokumentowany fakturą VAT (na zasadach ogólnych z uwzględnieniem zapisu art. 106 ust. 4 ustawy) oraz uwzględniony w ewidencji dostaw i wykazany w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolniona.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Należy podkreślić także, iż na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii nie mogą wpłynąć powołane przez Wnioskodawcę wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, bowiem są one rozstrzygnięciami w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych). W związku z powyższym, nie negując takiego orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany traktować indywidualnie każdą sprawę, natomiast rozstrzygnięcia sądów podejmowane są w oparciu o zebrany w danej sprawie materiał dowodowy. Zatem trudno jest określić w jakim stopniu sprawy będące przedmiotem autonomicznych rozstrzygnięć sądów, które powołał Wnioskodawca, mogą odzwierciedlać sytuację przedstawioną przez niego we wniosku o wydanie, co należy podkreślić, indywidualnej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.