IBPP2/443-25/08/ICz - Podstawa opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności polegających na nabyciu wierzytelności w drodze cesji wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki jawnej przedstawione we wniosku z dnia 2 stycznia 2008 r. (data wpływu 9 stycznia 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania czynności polegających na nabyciu wierzytelności bezwarunkowej w celu dochodzenia jej na drodze sądowej - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 stycznia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania czynności polegających na nabyciu wierzytelności bezwarunkowej w celu dochodzenia jej na drodze sądowej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Jednym z przedmiotów działalności spółki jest m. in obrót wierzytelnościami, określony w klasyfikacji PKWiU: 65.23.10-00.00 "usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane". Spółka działając jako cesjonariusz nabywa wierzytelność płacąc zbywcom (cedentom) cenę niższą od przewidywanej wartości wierzytelności, a następnie odzyskuje te wierzytelności od dłużników, (zakładów ubezpieczeń) na drodze sądowej. Nabycie wierzytelności odbywa się na podstawie umowy cesji wierzytelności (tzw. cesja bezwarunkowa). Zapłata wierzycielowi następuje środkami własnymi spółki. Podstawowym celem tej usługi jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru dochodzenia na drodze sądowej odszkodowania (ponad wypłaconą kwotę bezsporną) oraz jej egzekwowania. Ryzyko dotyczące istnienia oraz wysokości nabytej wierzytelności obciąża naszą spółkę jako cesjonariusza. Zbywcami (cedentami) są podmioty nie zajmujące się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami. Wierzytelności stanowią roszczenia sporne do ubezpieczycieli powstałe na skutek wypłaty zbyt niskiego odszkodowania, należnego naszym kontrahentom z tytułu różnych ubezpieczeń komunikacyjnych. Przedmiotem umowy ze zbywcami (cedentami) jest wierzytelność ponad odszkodowanie wypłacone już przez ubezpieczyciela (ponad kwotę bezsporną).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Jaka jest podstawa opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności polegających na nabyciu wierzytelności w drodze cesji wierzytelności bezwarunkowej w celu dochodzenia jej na drodze sądowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi pośrednictwa finansowego co do zasady korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT w związku z poz. 3 załącznika Nr 4 do ustawy VAT (Sekcja J ex 65-67). Oznaczenie ex uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tejże pozycji 3. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2 - 22, art. 30 - 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmująca całość świadczenia pieniężnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawcą lub świadczeniem usług.

Zatem podstawę opodatkowania stanowi kwota należna sprzedawcy pomniejszona o kwotę podatku. W ocenie Wnioskodawcy, podstawa opodatkowania w przypadku umów dotyczących obrotu wierzytelnościami obejmuje wszelkie składniki wynagrodzenia, niezależnie od postaci czy nazwy, należne nabywcy z tytułu zawartej umowy. W przypadku definitywnego nabycia wierzytelności w drodze cesji wierzytelności opodatkowaniu podlega kwota należna nabywcy wierzytelności, której wysokość odpowiada różnicy pomiędzy wartością nominalną wierzytelności cedowanej, a kwotą jaką cesjonariusz zapłacił za wierzytelność. W sytuacji wskazanej we wniosku nie można, zdaniem Wnioskodawcy, określić wartości nominalnej przedmiotowej wierzytelności w momencie zawierania umowy cesji. Dochodzona przed sądem wartość wierzytelności wynika z własnych obliczeń Wnioskodawcy i nie może być traktowana jako wartość nominalna tej wierzytelności. W tym przypadku podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług będzie, zdaniem Wnioskodawcy, różnica pomiędzy wartością wierzytelności zasądzonej prawomocnym wyrokiem sądu wraz z wszelkimi innymi składnikami wynagrodzenia (koszty sądowe, odsetki) a kwotą za jaką kupił on daną wierzytelność. Jednocześnie zaznaczono, iż różnica stanowiąca wynagrodzenie cesjonariusza, o której mowa wyżej, jest kwotą brutto, z której kwotę podatku należy wyliczyć przy wykorzystaniu tzw. metody "w stu".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa powyżej rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1). W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej. Wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego - sklasyfikowanych według PKWiU w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji) polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania. Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z poz. 3 załącznika Nr 4 do ustawy VAT (Sekcja J ex 65-67). Oznaczenie ex uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tejże pozycji 3 ww. załącznika. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na "wyręczeniu" klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W pojęciu tym mieszczą się też usługi windykacji, które co do zasady zmierzają wprost do odzyskania długu. Usługi te swoim zakresem mogą objąć też zorganizowanie porozumień kompensacyjnych, w wyniku których zleceniodawca odzyskuje dług. Ogół czynności, które wykonał zleceniobiorca powoduje bowiem wpływ środków pieniężnych na konto klienta bądź uregulowania długów. Usługi (j. w.) stanowią usługi ściągania długów, które wyłączone są ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na mocy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z poz. 3 załącznika Nr 4 do ustawy. W przypadku bowiem cesji ostatecznej, bezwarunkowej wierzyciel pierwotny (cedent) przelewa należność za określoną w umowie równowartość na wierzyciela wtórnego (cesjonariusza) w celu jej realizacji. Cesjonariusz przejmuje jednocześnie ryzyko niewypłacalności dłużnika. Samo określenie "ostateczna" oznacza więc, iż cesjonariusz nabywa (przejmuje) wierzytelność nie w sposób czasowy lecz w sposób definitywny, ostateczny. Podmiot ten wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Z tych też względów, stwierdzić należy, iż poprzez zakup wierzytelności od wierzyciela pierwotnego Wnioskodawca świadczy usługę, której istotą jest właśnie zwolnienie zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania. Oznacza to, że w ramach cesji nabywca wierzytelności wykonuje dla zbywcy oprócz finansowania również usługę ściągnięcia wierzytelności.

Tym samym należy stwierdzić, że usługi wymienione w pkt 5 załącznika Nr 4 pod poz. 3, tj. usługi nabywania wierzytelności innych podmiotów, niemające charakteru usług faktoringu, lecz realizowane w celu ściągnięcia (windykacji) długów, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według podstawowej stawki 22%, na mocy art. 41 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Spółka działając jako cesjonariusz nabywa wierzytelność płacąc zbywcom (cedentom) cenę niższą od przewidywanej wartości wierzytelności, a następnie odzyskuje te wierzytelności od dłużników, (zakładów ubezpieczeń) na drodze sądowej. Nabycie wierzytelności odbywa się na podstawie umowy cesji wierzytelności (tzw. cesja bezwarunkowa). Zapłata wierzycielowi następuje środkami własnymi spółki. Podstawowym celem tej usługi jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru dochodzenia na drodze sądowej odszkodowania (ponad wypłaconą kwotę bezsporną) oraz jej egzekwowania. Ryzyko dotyczące istnienia oraz wysokości nabytej wierzytelności obciąża Wnioskodawcę jako cesjonariusza. Zbywcami (cedentami) są podmioty nie zajmujące się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami. Wierzytelności stanowią roszczenia sporne do ubezpieczycieli powstałe na skutek wypłaty zbyt niskiego odszkodowania, należnego kontrahentom Wnioskodawcy z tytułu różnych ubezpieczeń komunikacyjnych. Przedmiotem umowy ze zbywcami (cedentami) jest wierzytelność ponad odszkodowanie wypłacone już przez ubezpieczyciela (ponad kwotę bezsporną).

Usługa powyższa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według 22% stawki stosownie do art. 41 ust. 1.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, jednak nie później niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4 ustawy). W odniesieniu do kwestii podstawy opodatkowania zastosowanie znajdzie art. 29 ust. 1 ustawy o podatku VAT. Zgodnie z tym przepisem postawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

W stanie faktycznym opisanym we wniosku za moment wykonania usługi należy uznać moment zaspokojenia wierzyciela pierwotnego poprzez zapłatę na jego rzecz umówionej ceny wierzytelności. W tym bowiem momencie wierzyciel pierwotny otrzymuje od nabywcy świadczenie stanowiące istotę usługi opisanej we wniosku. Ponieważ usługa, której dotyczy wniosek powinna zostać udokumentowana fakturą, obowiązek podatkowy z jej tytułu powstanie z chwilą wystawienia faktury, które powinno nastąpić nie później niż 7. dnia od wykonania usługi. W razie niewystawienia faktury w tym terminie obowiązek podatkowy powstanie 7. dnia licząc od dnia wykonania usługi.

W związku z powyższym za podstawę opodatkowania opisanej we wniosku czynności należy przyjąć kwotę świadczenia należnego od nabywcy pomniejszonego o kwotę należnego podatku.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy, iż podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług będzie różnica pomiędzy wartością wierzytelności zasądzonej prawomocnym wyrokiem sądu wraz z wszelkimi innymi składnikami wynagrodzenia (koszty sądowe, odsetki) a kwotą za jaką kupił on daną wierzytelność, należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie informuje się, że w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności w celu ich dochodzenia na drodze sądowej, podatkiem od czynności cywilnoprawnych zostanie wydana odrębna interpretacja indywidualna.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.