IBPP2/443-164/13/AB

Pisma urzędowe

Status: Nieoceniane

Pismo z dnia 27 maja 2013 r. Izba Skarbowa w Katowicach IBPP2/443-164/13/AB

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 19 lutego 2013 r. (data wpływu 25 lutego 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 8 kwietnia 2013 r. (data wpływu 15 kwietnia 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy Spółka, dla dostaw wymienionych środków spożywczych, które obecnie są opodatkowane stawką podatku VAT w wysokości 8% (odpowiednio przed 1 stycznia 2011 r. stawką 7%), ma prawo zastosować obniżoną stawkę VAT, wynoszącą 5% (lub odpowiednią obniżoną stawkę VAT przed 1 stycznia 2011 r.) bezpośrednio na podstawie art. 98 ust. 2 oraz załącznika nr III poz. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady UE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 lutego 2013 r. wpłynął ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 8 kwietnia 2013 r. (data wpływu 15 kwietnia 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy Spółka, dla dostaw wymienionych środków spożywczych, które obecnie są opodatkowane stawką podatku VAT w wysokości 8% (odpowiednio przed 1 stycznia 2011 r. stawką 7%), ma prawo zastosować obniżoną stawkę VAT, wynoszącą 5% (lub odpowiednią obniżoną stawkę VAT przed 1 stycznia 2011 r.) bezpośrednio na podstawie art. 98 ust. 2 oraz załącznika nr III poz. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady UE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

W załączeniu ww. pisma z dnia 8 kwietnia 2013 r. Wnioskodawca przesłał pełnomocnictwo z dnia 19 lutego 2013 r. udzielone pani Marzannie Kapuścińskiej do występowania w imieniu Wnioskodawcy przed tut. organem.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Y prowadzi w ramach swojej działalności podstawowej sieć sklepów (delikatesów) na terenie kraju, w których sprzedawany jest w większości szeroki asortyment środków spożywczych.

Spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług, obowiązanym na podstawie art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.; dalej: ustawa o VAT) do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Klientami Spółki są co do zasady osoby prywatne nabywające towary na własne potrzeby konsumpcyjne. A całość obrotu detalicznego w sklepach jest rejestrowana za pomocą kas fiskalnych (także gdy klient prosi o wystawienie faktury VAT). Spółka prowadzi sprzedaż detaliczną towarów w kilkudziesięciu sklepach (delikatesach) należących do sieci Y. W ramach głównego przedmiotu działalności, Spółka nabywa od kilkutysięcznej grupy dostawców, a następnie sprzedaje szeroki asortyment towarów spożywczych opodatkowanych stawkami 5%, 8% oraz 23% VAT (a przed 1 stycznia 2011 r. stawkami 0%, 3%, 7% i 22% VAT).

Między innymi w ramach swojej działalności Spółka sprzedaje w swoich sklepach następujące środki spożywcze:

* melony, klasyfikowane do grupowania 01.13.29.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* arbuzy, klasyfikowane do grupowania 01.13.21.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* szparagi, klasyfikowane do grupowania 01.13.11.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* owoce ziarnkowe i pestkowe (np. jabłka, gruszki, pigwy, morele, wiśnie i czereśnie, brzoskwinie, nektaryny, śliwki, owoce tarniny), klasyfikowane do grupowania 01.24 wg PKWiU z 2008 r.,

* jagody i owoce z rodzaju Vaccinium (np. maliny, jeżyny, morwy i owoce mieszańców malin z jeżynami), klasyfikowane do grupowania 01.25.1 wg PKWiU z 2008 r.,

* orzechy laskowe, klasyfikowane do grupowania 01.25.33.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* orzechy włoskie, klasyfikowane do grupowania 01.25.35.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* winogrona, klasyfikowane do grupowania 01.21.1 wg PKWiU z 2008 r.,

* pozostałe owoce, gdzie indziej niesklasyfikowane, klasyfikowane do grupowania 01.25.90.0 wg PKWiU z 2008 r.

ze stawką VAT wynoszącą 5%

oraz

* owoce tropikalne i podzwrotnikowe (np. awokado, banany, daktyle, figi), klasyfikowane do grupowania 01.22 wg PKWiU z 2008 r.,

* owoce cytrusowe (np. pomelo, grejpfruty, cytryny, limonki, pomarańcze, mandarynki), klasyfikowane do grupowania 01.23.1 wg PKWiU z 2008 r.,

* owoce kiwi, klasyfikowane do grupowania 01.25.11.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* migdały, klasyfikowane do grupowania 01.25.31.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* kasztany jadalne, klasyfikowane do grupowania 01.25.32.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* orzeszki pistacjowe, klasyfikowane do grupowania 01.25.34.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* inne orzechy, klasyfikowane do grupowania 01.25.39.0 wg PKWiU z 2008 r.,

* orzechy kokosowe, klasyfikowane do grupowania 01.26.20.0 wg PKWiU z 2008 r.

ze stawką VAT wynoszącą 8% z uwagi na brzmienie przepisów art. 41 ust. 2 ustawy o VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka, dla dostaw wymienionych środków spożywczych, do których teraz stosuje stawkę 8% VAT (lub odpowiednią obniżoną stawkę VAT przed 1 stycznia 2011 r.), ma prawo zastosować super-obniżoną stawkę VAT, wynoszącą 5% (lub odpowiednią obniżoną stawkę VAT przed 1 stycznia 2011 r.) bezpośrednio na podstawie art. 98 ust. 2 oraz załącznika nr III poz. 1 dyrektywy Rady UE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 2006/112/WE (dalej: dyrektywa VAT).

Zdaniem Wnioskodawcy, dostawa wszystkich produktów opisanych w stanie faktycznym powinna podlegać obniżonej stawce VAT wynoszącej 5%.

Stanowisko Spółki wynika z faktu, że podobne i tym samym konkurencyjne względem siebie owoce powinny być traktowane na gruncie VAT w sposób równy, tzn. powinny być opodatkowane jednakową stawką VAT. Oznacza to, że jeśli tylko wybrane owoce wymienione w stanie faktycznym są opodatkowane stawką VAT wynoszącą 5%, to wszystkie konkurencyjne względem nich owoce obecnie opodatkowane stawką VAT wynoszącą 8%, powinny również być objęte stawką VAT wynoszącą 5%.

Opodatkowanie dostaw jednych produktów inną stawką VAT, niż dostaw podobnych lub konkurencyjnych do nich produktów jest w sposób rażący sprzeczne z zasadą neutralności podatkowej oraz zasadą równego opodatkowania towarów, co powoduje, że Spółka ma prawo do zastosowania przepisów unijnych bezpośrednio i tym samym do stosowania obniżonej stawki VAT wynoszącej 5% do dostaw wszystkich owoców.

Jednocześnie Spółka pragnie zauważyć, że w jej ocenie podobne środki spożywcze ze wskazanej w stanie faktycznym grupy towarów powinny być opodatkowane w sposób równy, zgodnie z zasadą neutralności fiskalnej VAT, także przed 1 stycznia 2011 r., kiedy zmianie uległy przepisy ustawy o VAT w zakresie stawek VAT oraz obowiązywało dla celów VAT PKWiU z 1997 r. W stanie faktycznym Spółka wymieniła konkretne środki spożywcze sklasyfikowane według PKWiU z 2008 r. obowiązującej od 1 stycznia 2011 r., ponieważ obecnie za pomocą tego PKWiU identyfikowane są towary dla celów VAT. Jednakże zdaniem Spółki nie ma znaczenia dla zastosowania odpowiedniej obniżonej stawki VAT, czy Spółka posługiwać się będzie aktualnie obowiązującym PKWiU, czy też PKWiU z 1997 r. dla identyfikacji konkretnych produktów. W ocenie Spółki zasada neutralności fiskalnej ma bowiem wymiar uniwersalny, nie jest zależna od PKWiU, nie jest zależna od tego czy mówimy o stawce 7%, czy 8%, istotą tej zasady jest opodatkowanie w identyczny sposób (identyczną stawką) produktów do siebie podobnych. Zasada ta znajdzie więc zastosowanie w analogiczny sposób również na gruncie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2011 r. Jeżeli więc wymienione w stanie faktycznym środki spożywcze okażą się różnie opodatkowane (stawką podstawową oraz odpowiednią stawką obniżoną) również na gruncie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2011 r., mimo ich podobieństwa do siebie, wówczas zasada neutralności podatkowej znajdzie zastosowanie, czyli Spółka będzie miała prawo zastosować odpowiednią stawkę obniżoną bezpośrednio na podstawie przepisów dyrektywy VAT. Poniżej Spółka przedstawia szczegółowe uzasadnienie swojego stanowiska.

A.Zasada neutralności fiskalnej

Istotą zasady neutralności fiskalnej VAT jest równe traktowanie pod względem obłożenia podatkiem VAT produktów i usług podobnych lub konkurencyjnych względem siebie. Zgodnie z zasadą neutralności fiskalnej, podobne towary lub usługi, konkurencyjne względem siebie, powinny być przez państwa członkowskie traktowane w jednakowy sposób na gruncie podatku VAT. W konsekwencji niedopuszczalna jest sytuacja, w której pewne towary lub usługi są opodatkowane według obniżonej stawki VAT podczas gdy podobne do nich produkty opodatkowane są według podstawowej stawki VAT. Szczegółowe założenia wynikające z powyższej zasady wyłożył w swoim orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dawniej: Europejski Trybunał Sprawiedliwości; dalej: ETS lub Trybunał).

1.Źródła zasady neutralności

Zasada neutralności fiskalnej, jako cel wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, wyrażona została już w Pierwszej Dyrektywie 67/227/EWG z dnia 11 kwietnia 1967 r. (Dz. Urz. z 1967 r., s. 14). Preambuła do Pierwszej Dyrektywy wyraźnie wskazała potrzebę osiągnięcia harmonizacji ustawodawstwa dotyczącego podatków obrotowych, która wyeliminuje czynniki, które mogłyby zakłócić warunki konkurencji i w konsekwencji, która zapewniłaby neutralne warunki konkurencji w takim znaczeniu, że w każdym państwie członkowskim podobne towary i usługi podlegają takiemu samemu obciążeniu podatkowemu, bez względu na długość łańcucha produkcji i dystrybucji. Powyższe postanowienia w zakresie neutralności fiskalnej VAT pozostały aktualne na gruncie obowiązującego prawa wspólnotowego.

W konsekwencji, zgodnie z pkt 7 preambuły dyrektywy VAT nawet, jeżeli stawki i zwolnienia nie zostaną całkowicie zharmonizowane, wspólny system VAT powinien pozwolić na osiągnięcie neutralnych warunków konkurencji, w takim znaczeniu, że na terytorium każdego państwa członkowskiego podobne towary i usługi podlegają takiemu samemu obciążeniu podatkowemu, bez względu na długość łańcucha produkcji i dystrybucji.

Jednym z pierwszych orzeczeń, w których Trybunał sięgnął do zasady neutralności fiskalnej wyrażonej w preambule do Pierwszej Dyrektywy był wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong Kong Trade Development Council. Do powyższej zasady, Trybunał odwoływał się w kolejnych orzeczeniach czyniąc zasadę neutralności fiskalnej jedną z podstawowych zasad składających się na wspólny system podatku od wartości dodanej. W orzecznictwie Trybunału podkreśla się, że zasada ta jest wyrazem zasady równego traktowania w zakresie podatku VAT (por. wyrok z dnia 8 czerwca 2006 r. w sprawie C-106/05).

2. Zasada neutralności fiskalnej w orzecznictwie ETS

Zasada neutralności fiskalnej wielokrotnie była przywoływana w orzeczeniach Trybunału. Tytułem przykładu można przywołać wyrok z dnia 23 października 2003 r. w sprawie C-109/02, w którym Trybunał rozpatrywał sprawę Komisji Europejskiej przeciwko Republice Federalnej Niemiec. W złożonej skardze, Komisja Europejska zarzuciła państwu członkowskiemu nieprawidłową implementację Szóstej Dyrektywy 77/388/EEC z dnia 17 maja 1977 r. polegającą na niewłaściwym stosowaniu stawek obniżonych VAT.

Zdaniem Komisji Europejskiej, państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane stosować zasadę neutralności fiskalnej VAT, w zakresie w jakim korzystają one z przyznanej przez Dyrektywę kompetencji do stosowania obniżonych stawek VAT. Zgodnie z powyższą zasadą, podobne (zbliżone) usługi, które są względem siebie konkurencyjne, powinny być opodatkowane tą samą stawką VAT. W opinii Komisji, domniemanie podobieństwa poszczególnych transakcji zachodzi wtedy, gdy transakcje te są odmianą jednej i tej samej kategorii towarów lub usług wymienionych w Załączniku H do Szóstej Dyrektywy (odpowiednio, obecnie załącznika nr III do dyrektywy VAT). W konsekwencji stan prawny, w którym RFN stosowało odmienne stawki - obniżoną i podstawową - do dwóch podobnych i konkurencyjnych względem siebie usług świadczonych przez solistów (pracujących dla organizatorów koncertów bądź występujących bezpośrednio przed publicznością), Komisja Europejska uznała za nieodpowiadający postanowieniom Szóstej Dyrektywy. Trybunał w pełni podzielił zarzuty Komisji Europejskiej. Zdaniem Trybunału, państwo członkowskie, które korzysta z uprawnienia do nakładania stawek obniżonych, musi przestrzegać zasady neutralności fiskalnej, która wyklucza zwłaszcza różne traktowanie na użytek podatku VAT podobnych towarów i świadczenia usług, które pozostają ze sobą w relacji konkurencji. Zatem zdaniem Trybunału, w wyniku stosowania zasady neutralności fiskalnej, takie dobra lub usługi powinny podlegać jednolitej stawce VAT.

Analogiczne wnioski Trybunał zawarł we wcześniejszym orzeczeniu z dnia 11 października 2001 r. w sprawie C-267/99 Christiane Adam przeciwko Administration de lenregistrement et des domaines. W powyższym wyroku Trybunał wskazał, że niezgodny z zasadą neutralności fiskalnej jest stan prawny, w którym odmiennie opodatkowane (za pomocą stawki obniżonej oraz stawki podstawowej) są podobne i konkurencyjne względem siebie usługi świadczone przez wolne zawody: zarządcy nieruchomości oraz agenta zarządzającego. W konsekwencji, takie usługi powinny być opodatkowane jednolitą, obniżoną stawką VAT.

Z kolei w wyroku z dnia 8 czerwca 2006 r. w sprawie C-106/05 L.u.P. GmbH, Trybunał określił obowiązki krajowych organów w zakresie egzekwowania zasady neutralności fiskalnej przez państwa członkowskie:

"Należy tu od razu podkreślić, że zasada neutralności podatkowej nakłada przede wszystkim wymóg, aby wszystkie kategorie podmiotów prawa prywatnego, o których mowa w art. 13 część A ust. 1 lit. b Szóstej dyrektywy, podlegały tym samym warunkom w celu ich oficjalnego uznania przy realizacji podobnych świadczeń. W tym przypadku do sądu krajowego należy zatem sprawdzenie, czy ustawodawstwo krajowe jest zgodne z tym wymogiem, czy też przeciwnie, ogranicza ono zastosowanie tych warunków do niektórych rodzajów podmiotów, wyłączając zastosowanie tych warunków w przypadku innych podmiotów."

Tym samym, Trybunał nałożył na sądy krajowe dodatkowe obowiązki w zakresie urzeczywistniania zasady neutralności fiskalnej na gruncie prawa obowiązującego w państwie członkowskim. Ponadto, do zasady neutralności fiskalnej VAT, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosił się m.in. w wyrokach z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawie C-246/04 Turn-und Sportunion Waldburg przeciwko Finanzlandesdirektion fur Oberósterreich, z dnia 20 czerwca 1996 r. w sprawie C-155/94 Wellcome Trust, z dnia 7 września 1999 r. C-216/97 Jennifer Gregg and Mervyn Gregg, z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C-498/03 Kingscrest Associates i Montecello, z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawach połączonych C-443 oraz C-444/04 oraz z dnia 8 czerwca 2006 r. w sprawie C-106/05 L.u.P. GmbH przeciwko Finanzamt Bochum-Mitte.

3. Przesłanki naruszenia zasady neutralności fiskalnej

Z powyższych wyroków można wnioskować, że do naruszenia zasady neutralności fiskalnej dochodzi w sytuacji, gdy z przepisów krajowych, w zakresie w jakim państwo członkowskie skorzystało z kompetencji do stosowania stawek obniżonych na podstawie art. 98 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE, wynika odmienne opodatkowanie towarów lub usług podobnych lub konkurencyjnych względem siebie.

Kryterium "podobieństwa" nie zostało zdefiniowane wprost w treści Dyrektywy VAT, jednak nie ulega wątpliwości, że wyrażenie to jest pojęciem prawa wspólnotowego, co oznacza, że powinno ono być interpretowane w sposób jednolity i którego znaczenie i zakres powinny być identyczne we wszystkich państwach członkowskich. Jednocześnie, konsekwencją uznania "podobieństwa towarów" za pojęcie prawa wspólnotowego jest wyłączna kompetencja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej do nadania autonomicznej i jednolitej wykładni temu pojęciu we wspólnotowym porządku prawnym.

W konsekwencji, ETS w swoim orzecznictwie dokonał interpretacji pojęcia "podobieństwa towarów" dla celu stosowania zasady neutralności fiskalnej VAT. Z orzecznictwa ETS-u wynika, że charakter towarów lub usług jest jedynym kryterium, które decyduje o podobieństwie zachodzącym między towarami lub usługami. Tym samym, dla oceny podobieństwa między towarami lub usługami, nie ma znaczenia ani tożsamość producenta lub świadczącego usługi, ani forma prawna, w jakiej wykonuje on swoją działalność, co Trybunał wyraził m.in. w wyroku z dnia 17 lutego 2005 r. w sprawach połączonych C-453/02 i C-462/02 Linneweber i Akritidis.

W wyroku z dnia 3 maja 2001 r. w sprawie C-481/98 Komisja przeciwko Francji Trybunał dokonał oceny w zakresie podobieństwa gier losowych w sensie zasady neutralności podatkowej. Trybunał tłumacząc istotę zasady neutralności fiskalnej VAT uznał, że zasada ta wymaga równego traktowania towarów i usług będących "tego samego rodzaju i z tego względu konkurencyjnych wobec siebie". Dlatego też, mając na uwadze ustalony przez ETS zakres pojęcia "podobieństwa towarów" w wyrokach w sprawie C-481/98 oraz C-384/01 ETS ocenił kwestię tożsamości transakcji, rozpatrując, czy dane transakcje były wobec siebie konkurencyjne, wobec czego ich różne traktowanie podatkowe powodowałoby zagrożenie zakłócenia konkurencji. Kolejnych, istotnych wskazówek na temat zakresu pojęciowego "podobieństwa towarów" ETS dostarczył w orzecznictwie wydanym w przedmiocie art. 90 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zgodnie z art. 90 TWE żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, podobnie jak Dyrektywa VAT nie definiuje pojęcia "podobnych produktów". W celu egzekucji postanowień z powyższego przepisu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonał wykładni pojęcia podobieństwa produktów. Ponieważ, jak słusznie wskazał rzecznik generalny Christine Stix-Hackl w opinii w sprawach połączonych C-453/02 i C-462/02 Finanzamt Gladbeck przeciwko Edith Linneweber i Finanzamt Heme-West przeciwko Sawasowi Akritidisowi możliwe jest przeprowadzenie analogii do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w zakresie art. 90 TWE w celu interpretacji pojęcia podobieństwa towarów na gruncie Dyrektywy VAT, zdaniem Spółki należy odwołać się również do dorobku ETS wypracowanego w orzecznictwie w przedmiocie interpretacji art. 90 TWE. Z ustaleń poczynionych przez Trybunał w wyroku z dnia 11 sierpnia 1995 r. w sprawach połączonych od C-367/93 do C-377/93 Roders wynika, że przy ocenie jednakowości towarów należy ocenić, czy towary te "mają podobne cechy i służą zaspokajaniu tych samych potrzeb konsumentów, i to nie w oparciu o kryterium ścisłej identyczności, a w oparciu o kryterium podobieństwa i porównywalnego zastosowania". ETS doszedł do analogicznych wniosków w orzeczeniu z dnia 4 marca 1986 r. w sprawie C-106/84 Komisja przeciwko Danii. Z przytoczonego powyżej orzecznictwa wynika, że najistotniejszym kryterium pozwalającym uznać, czy dane towary są podobne jest relacja konkurencji między nimi, przy czym podobieństwo towarów nie oznacza ich identyczności. Oznacza to, że dopuszczalne jest występowanie pewnych różnic między podobnymi towarami. Różnice te nie będą miały wpływu na relację podobieństwa między towarami, o ile nie są istotne ze względu na decyzję konsumenta w przedmiocie nabycia jednego z towarów. Reasumując, jeśli z punktu widzenia konsumenta dane towary mają podobne zastosowanie, różnice zachodzące między towarami nie są na tyle istotne, aby wykluczały "podobieństwo" towarów.

Analogiczne stanowisko wyraził Rzecznik Generalny w opinii w sprawach połączonych C-453/02 i C-462/02. Zdaniem Rzecznika, "przy ocenianiu, czy różnice są w tym znaczeniu istotne, powinna zostać przeprowadzona analiza całościowa, która unika sztucznych podziałów i nawiązuje przede wszystkim do punktu widzenia przeciętnego konsumenta - jak generalnie przy ocenie transakcji w ramach wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej." Z opinii Rzecznika płynie wniosek, że ocena towarów nie powinna skutkować dokonywaniem sztucznych podziałów między towarami. Ocena towaru i jego klasyfikacja podatkowa powinna być zbieżna z postrzeganiem tego towaru przez konsumenta. Tym samym, klasyfikacja towaru dla celów VAT powinna być przede wszystkim jak najbliższa rzeczywistości, co wpisuje się w logikę systemu podatku od wartości dodanej. Próbę zdefiniowania przesłanki podobieństwa podjęła również Komisja Europejska w postępowaniu przed Trybunałem w sprawie C-109/02 Komisja przeciwko Niemcom (wyrok z dnia 23 października 2003 r.). Domniemanie cechy podobieństwa, jak zostało wskazane w zarzutach Komisji Europejskiej przedstawionych w tej sprawie, zachodzi zwłaszcza w sytuacji, gdy towary lub usługi odmiennie opodatkowane mieszczą się w jednej kategorii towarów lub usług wymienionych w załączniku H do Szóstej Dyrektywy (odpowiednio: załączniku III do Dyrektywy 2006/112/WE).

4. Zasada neutralności fiskalnej w orzeczeniach sądów administracyjnych.

Również krajowe sądy administracyjne doceniają doniosłość zasady neutralności fiskalnej w podatku VAT. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 13 października 2009 r., sygn. I SA/Gd 592/09 uznał, że polskie przepisy VAT uzależniające od wpisania do Rejestru Produktów Leczniczych stosowanie wobec produktów farmaceutycznych obniżonej stawki VAT, są sprzeczne z przepisami Dyrektywy 2006/112. Powołując się na orzecznictwo Trybunału, WSA w Gdańsku uznał, że taki stan prawny narusza zasadę neutralności fiskalnej. Zdaniem sądu, zasada ta powinna być rozumiana jako konieczność zapewnienia neutralnych warunków konkurencji. W konsekwencji WSA uznał, że podobne towary i usługi, które mogą ze sobą konkurować, nie mogą być traktowane odmiennie dla celów podatku VAT i powinny podlegać opodatkowaniu według tej samej stawki podatkowej.

Zasada neutralności fiskalnej była również podstawą rozstrzygnięcia wyroku NSA z dnia 23 marca 2010 r., sygn. I FSK 211/09. W powyższej sprawie Sąd rozpatrywał, czy zwolnienie z VAT określone w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 14 ustawy o VAT ma zastosowanie wyłącznie do usług świadczonych przez osoby fizyczne, które są dentystami lub technikami dentystycznymi i mają uprawnienia do wykonywania zawodu czy też ma zastosowania również, gdy tego rodzaju usługi świadczone są przez dentystów lub techników dentystycznych w ramach innych form prawnych. Powołując się na zasadę neutralności fiskalnej, NSA uznał za naruszenia przepisów, interpretację organów podatkowych, traktującą odmiennie na gruncie podatku VAT podmioty, w zależności od ich formy prawnej. Zdaniem sądu, powyższa interpretacja przepisów pozostaje sprzeczna z zasadą neutralności VAT i w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady równości opodatkowania, w sytuacji gdy nie ma podstaw do różnicowania opodatkowania tych samych pod względem przedmiotowym czynności (usług i dostaw) jedynie w zależności od formy organizacyjnej podmiotu, w ramach którego są one formalnie realizowane.

5. Zasada neutralności fiskalnej w pismach Ministra Finansów

Zasada neutralności fiskalnej jest uznawana również przez Ministra Finansów, na co wskazuje interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 9 lutego 2009 r., nr PT3/812/275/823/ WCX/08/186. Minister Finansów stwierdził w tej interpretacji, że niedopuszczalne jest odmienne traktowanie na gruncie VAT usług świadczonych przez techników dentystycznych w zależności od formy prawnej podatnika, powołując się przy tym na wyrok ETS z dnia 7 września 1999 r. w sprawie C-216/97 Jennifer Gregg and Mervyn Gregg. Minister Finansów uznał, że zasada neutralności fiskalnej wyklucza m.in. aby prowadzący taką samą działalność byli traktowani różnie w zakresie nakładania podatku VAT. Minister wywodzi dalej, że zasada ta byłaby niespełniona jeśli możliwość korzystania ze zwolnienia przewidzianego dla czynności wykonywanych przez jednostki lub organizacje, o których mowa w art. 13A ust. 1 lit. b 1 g) Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 132 3 ust. 1 lit. b i g ww. dyrektywy VAT) zależałoby od formy prawnej, w której podatnik wykonuje te czynności. Podobnie, w wydanej dnia 16 lutego 2010 r. interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, sygn. ITPP1/443-123/09/10-S/MN, Minister Finansów uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym niedopuszczalne jest odmienne opodatkowanie, według stawki podstawowej bądź obniżonej, identycznych produktów farmaceutycznych w zależności od tego, czy dany lek wpisany jest do Rejestru Produktów Leczniczych. Podatnik uzasadnił swoje stanowisko powołując się na orzecznictwo ETS w zakresie zasady neutralności podatkowej, w tym na wyroki w sprawach C-267/99 Adam oraz C-109/02 Komisja Europejska przeciwko Republice Federalnej Niemiec. Minister Finansów uznał przedstawione przez podatnika stanowisko za prawidłowe oraz na podstawie art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej odstąpił od uzasadnienia prawnego.

6. Konsekwencje naruszenia zasady neutralności

Naruszenie podstawowych zasad systemu VAT, takich jak zasady neutralności i równości opodatkowania, skutkuje uznaniem przepisów krajowych za sprzecznych z przepisami dyrektywy VAT. W sytuacji sprzeczności przepisów krajowych z przepisami dyrektywy, organy podatkowe mają obowiązek stosować bezpośrednio przepisy dyrektywy VAT, natomiast podatnicy mają prawo powoływać się bezpośrednio na przepisy dyrektywy VAT, pomijając sprzeczne z nimi przepisy krajowe. Powyższe stwierdzenie nie powinno obecnie budzić żadnych wątpliwości, bowiem wynika ono z ugruntowanego orzecznictwa Trybunału oraz krajowych sądów administracyjnych. W szczególności wskazać można na wyrok w sprawie 103/88 Fratelli Costanzo SpA, w którym ETS stwierdził (pkt 33): "Odpowiedź na czwarte pytanie powinna być w związku z tym taka, że organy administracji, włączając w to organy samorządu terytorialnego, mają taki sam obowiązek jak sądy krajowe do zastosowania art. 29 (5) Dyrektywy Rady 71/305/EEC oraz do powstrzymania się od stosowania przepisów prawa krajowego, które pozostają w sprzeczności z nim". Podobnie wypowiedział się ETS w wyroku w sprawie 97/90 H. Lennartz, czy też w wyroku w sprawie 62/00 Marks Spencer. W ocenie Spółki przepisy dyrektywy VAT dotyczące obniżonych stawek VAT są wystarczająco jasne i precyzyjne, żeby można było stosować je bezpośrednio.

Należy wobec tego uznać, że zgodnie z przepisami dyrektywy VAT i zgodnie z zasadą neutralności fiskalnej Spółka ma prawo stosować stawkę obniżoną w sytuacji, w której produkt podobny lub konkurencyjny jest opodatkowany stawką obniżoną, bezpośrednio na podstawie przepisów dyrektywy VAT.

7. Konieczność odniesienia się do orzecznictwa TSUE w interpretacji indywidualnej.

Spółka pragnie zaznaczyć, że aby uzasadnienie prawne interpretacji indywidualnej wydanej przez Ministra Finansów było prawidłowe z perspektywy art. 14c Ordynacji podatkowej, Minister Finansów powinien odnieść się do uzasadnienia prawnego stanowiska własnego Spółki wskazanego we wniosku. W szczególności, ocena stanowiska własnego wnioskodawcy dokonana przez Ministra Finansów powinna odnosić się do zasygnalizowanej przez Spółkę niezgodności krajowych przepisów z prawem unijnym. Przy czym, w wydanej przez siebie ocenie Minister Finansów przede wszystkim powinien zwrócić uwagę na orzecznictwo TSUE wydane w przedmiotowej kwestii, a zatem powinien odnieść się także do wyroków Trybunału powołanych przez Spółkę w jej wniosku. Tego rodzaju wniosek wypływa bowiem wprost z unijnej zasady lojalności, zgodnie z którą organy państwowe mają obowiązek stosować orzecznictwo Trybunału, a także jest wzmocniony postanowieniami Ordynacji podatkowej. Orzeczenie Trybunału może być bowiem przyczyną urzędowej zmiany interpretacji indywidualnej, zgodnie z art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej. Skoro zatem, rozstrzygnięcie Trybunału może spowodować powstanie po stronie Ministra Finansów obowiązku zmiany wydanej interpretacji indywidualnej, to tym bardziej Minister Finansów powinien brać pod uwagę orzecznictwo TSUE przy wydawaniu interpretacji indywidualnej na wniosek podatnika.

Prawidłowość stanowiska Spółki w zakresie powyższej kwestii znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Tytułem przykładu można wskazać wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 grudnia 2012 r. (sygn. akt I SA/Gl 369/12). W wyroku tym, Sąd wyraźnie podkreślił obowiązek uwzględnienia orzecznictwa TSUE w wydawanych przez Ministra Finansów interpretacjach indywidualnych: "Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach pragnie zwrócić uwagę na znaczenie orzecznictwa sądowego przy wydawaniu indywidualnych interpretacji. Stosownie bowiem do art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wprawdzie nakaz uwzględniania orzecznictwa sądowego (w tym rzecz jasna sądów administracyjnych) sformułowany został expressis verbis w przepisie dotyczącym zmiany interpretacji indywidualnej (ogólnej), to jednak musi mieć on odniesienie do samych interpretacji. Skoro bowiem kształtujące się w judykaturze poglądy winny być uwzględniane przy zmianie interpretacji, to trudno wyobrazić sobie sytuację, że mogą być pomijane przy ich wydawaniu.

Z tych też względów w uzasadnieniu interpretacji indywidualnej organ interpretacyjny nie może pominąć (jak to miało miejsce w rozpatrywanej sprawie) omówienia istniejącego orzecznictwa sądowego, w tym wskazanych wyżej wyroków, tym bardziej, że powoływała się na nie strona skarżąca. Zdaniem Sądu organ interpretacyjny może nie zgodzić się z poglądem wyrażonym w prawomocnym wyroku sądowym (w szczególności w przypadku istnienia rozbieżności w orzecznictwie), ale w takim wypadku winien w uzasadnieniu interpretacji odnieść się wyczerpująco do powodów braku akceptacji określonego stanowiska."

W powyższej sprawie WSA uznał, że Minister Finansów naruszył art. 14c § 2 Ordynacji podatkowej poprzez niesformułowanie w sposób prawidłowy uzasadnienia prawnego interpretacji indywidualnej. Jednym z podstawowych uchybień Organu podatkowego wskazanych przez Sąd był brak odniesienia się przez Ministra Finansów do orzecznictwa TSUE wskazanego przez wnioskodawcę. W efekcie, WSA uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. W kontekście zacytowanego powyżej rozstrzygnięcia, w ocenie Spółki, Minister Finansów w przedmiotowym wniosku, aby spełnić wymagania określone w art. 14c Ordynacji podatkowej, ma obowiązek odnieść się do wskazanego orzeczenia TSUE. W przeciwnym wypadku, wydana interpretacja indywidualna będzie obarczona wadą podobnie jak ta, która została uchylona przez WSA w Gliwicach w powyższej sprawie.

B.Produkty konkurencyjne

Spółka jest zdania, że opodatkowanie stawką 8% VAT produktów opisanych w stanie faktycznym niniejszego wniosku narusza opisaną powyżej zasadę neutralności. Istnieją bowiem produkty podobne lub konkurencyjne do opisanych produktów, które są objęte obniżoną stawką VAT wynoszącą 5%.

Zdaniem Spółki, towary takie jak owoce tropikalne i podzwrotnikowe (np. awokado, banany, daktyle, figi), owoce cytrusowe (np. pomelo, grejpfruty, cytryny, limonki, pomarańcze, mandarynki), owoce kiwi, migdały, kasztany jadalne, orzeszki pistacjowe i inne orzechy, orzechy kokosowe, które Spółka opodatkowuje obecnie stawką 8% VAT oraz towary takie jak: melony, arbuzy, szparagi, owoce ziarnkowe i pestkowe (np. jabłka, gruszki, pigwy, morele, wiśnie i czereśnie, brzoskwinie, nektaryny, śliwki, owoce tarniny), jagody i owoce z rodzaju Vaccinium (np. maliny, jeżyny, morwy i owoce mieszańców malin z jeżynami), orzechy laskowe, orzechy włoskie, winogrona, które Spółka sprzedaje ze stawką 5% VAT są rodzajowo podobne i konkurencyjne względem siebie, a zatem powinny być traktowane jak towary "podobne w znaczeniu, jakie nadał temu pojęciu ETS w swoich orzeczeniach. Ma podobieństwo powyższych towarów składają się ich wspólne cechy oraz jednakowe zastosowanie.

Wszystkie sprzedawane przez Spółkę owoce (z wyłączeniem orzechów) mają jedną wspólną cechę, która determinuje decyzję konsumenta o ich zakupie - towary te są postrzegane przez konsumentów jako konieczne do właściwego odżywiania, jako nośniki niezbędnych dla organizmu witamin i minerałów.

Powyższa właściwość owoców ma przeważający wpływ na decyzję konsumenta, który dokonuje zakupu nie konkretnego rodzaju owocu (choć może tego dokonać ze względu na preferencje smakowe), ale generalnie owocu, jako wysoko ocenianego składnika żywieniowego. Przy czym należy wskazać, że zgodnie z powszechnym przeświadczeniem zdrowe odżywianie zakłada dietę składającą się z różnorodnych produktów, w tym różnych owoców o zawartości różnych witamin. Zatem o ile owoce, co do zasady, konkurują między sobą, decyzja o zakupie danego owocu przez konsumenta, wcale nie oznacza, że nie dokona on zakupu kolejnych, innych rodzajów owoców. Mając na uwadze powyższą dominującą cechę owoców towary takie jak: jabłko, melon, arbuz, gruszka, pomarańcze, mandarynki, kiwi, banany, brzoskwinie, awokado, owoce leśne, winogrona powinny być traktowane jako podobne, ponieważ zgodnie z postrzeganiem klienta Spółki stanowią one towary konkurencyjne. Spółka pragnie zauważyć, że co do zasady, konsument nie dokonuje wartościującego podziału poszczególnych owoców na mniej lub bardziej zdrowe albo na mniej lub bardziej potrzebne z uwagi na ich wartość odżywczą. Wynika to z faktu, że przeważająca grupa konsumentów dokonując wyboru nie kieruje się precyzyjną wiedzą z zakresu dietetyki, ale ogólnym przeświadczeniem, że owoce stanowią niezbędny dla zdrowego odżywiania składnik. Tym bardziej na postrzeganie owoców jako towarów podobnych i konkurencyjnych przez konsumentów nie mają wpływu takie cechy owoców, jak ich pochodzenie (miejsce uprawy) lub ich klasyfikacja w danym grupowaniu PKWiU.

Badania modelu spożycia owoców wskazują, że preferencje konsumentów w odniesieniu do poszczególnych rodzajów owoców mogą zmieniać się diametralnie w zależności od pory roku. Oznacza to, że nie można mówić o stałej relacji konkurencji między poszczególnymi rodzajami owoców. Jak bowiem pokazują badania dla każdej pory roku jest możliwe skonstruowanie tzw. "koszyka" owoców, względem którego swoją decyzję co do zakupu ograniczy największa część konsumentów. Tytułem przykładu przywołać można badania przeprowadzone przez Akademię Rolniczą w Poznaniu w latach 1999-2000, zgodnie z którymi, w lecie najchętniej kupowane są truskawki (87% konsumentów), czereśnie (67% wskazań), jabłka (niecałe 40%) oraz wiśnie (28%). Z kolei jesienią polscy konsumenci najczęściej nabywają jabłka (85% wskazań), śliwki (58%) i gruszki (56%). W zimie, kupowane przez konsumentów najczęściej są mandarynki (73% wskazań), pomarańcze (70%) oraz jabłka (62%) i banany (59%). Wiosną konsumenci najczęściej nabywają jabłka (69%), banany (65%), mandarynki (59%) i pomarańcze (59%). Powyższe dane prezentują, że najbardziej popularny wśród polskich konsumentów owoc, czyli jabłko konkuruje o tego samego konsumenta z różnymi owocami w zależności od pory roku: w lecie z czereśnią, jesienią ze śliwką i gruszką, w zimie z mandarynką i pomarańczą oraz wiosną z mandarynką, bananem i pomarańczą. Mając na uwadze powyższe dane nie jest możliwe wskazanie konkretnych rodzajów owoców podobnych i konkurencyjnych do jabłka. Analogicznie, nie jest możliwe dokonanie takiego wyboru dla pomarańczy, banana itp.

Również powyższy argument przemawia za tezą Spółki, zgodnie z którą relacja konkurencji (podobieństwa) zachodzi pomiędzy wszystkimi owocami, niezależnie od miejsca ich uprawy oraz gatunku. Decyzję konsumenta determinuje bowiem wyłącznie chwilowa zachcianka co do smaku określonych owoców oraz prozdrowotna funkcja wszystkich owoców. Powyższa właściwość przeważa o postrzeganiu przez konsumentów wszystkich owoców jako towarów podobnych. Tym samym z punktu widzenia VAT, wszystkie te towary powinny być opodatkowane w sposób równy, tj. według obniżonej stawki VAT wynoszącej 5%.

Zdaniem Spółki, odrębnie traktowany powinien być jeden z oferowanych przez nią owoców-kasztany jadalne. Owoc ten nie stanowi towaru konkurencyjnego lub podobnego do jakiegokolwiek innego oferowanego przez Spółkę owocu. Kasztany jadalne nie są bowiem postrzegane jako źródło minerałów i witamin, nie mogą być zatem traktowane jak podobne do np. jabłka, banana, gruszki lub brzoskwini. Ponadto, kasztany jadalne nie są powszechnie stosowane przez konsumentów jako dodatek do dań deserowych oraz ciast. Oznacza to, że kasztany jadalne nie są podobne do orzechów oraz bakalii.

Zdaniem Spółki, kasztany jadalne są postrzegane przez konsumentów głównie jako produkt (owoc) luksusowy. Tym samym, towar ten nie konkuruje bezpośrednio z towarami o podobnym smaku, właściwościach odżywczych lub zastosowaniu, ale wyłącznie z towarami, które również obciążone są podobną opinią towaru luksusowego. Dokonując zakupu tego rodzaju towarów, klient przeważnie zwraca uwagę na ich luksusowy lub wykwintny charakter, natomiast takie cechy jak smak lub właściwości odżywcze mają dla niego znaczenie podrzędne.

W konsekwencji, zdaniem Spółki, wśród towarów konkurencyjnych do kasztanów jadalnych należy wymienić przykładowo takie produkty jak: kawior, szparagi oraz trufle. Na gruncie ustawy o VAT wszystkie te towary opodatkowane są stawką VAT wynoszącą 5%. Tym samym, kasztany jadalne, jako towary konkurencyjne i podobne względem powyższych towarów również powinny być opodatkowane według obniżonej stawki VAT wynoszącej 5%.

Podsumowując: opodatkowanie dostaw jednych produktów inną stawką VAT, niż dostaw podobnych lub konkurencyjnych do nich produktów jest w sposób rażący sprzeczne z zasadą neutralności podatkowej oraz zasadą równego opodatkowania towarów, co powoduje, że Spółka ma prawo do zastosowania przepisów unijnych bezpośrednio i tym samym do stosowania obniżonej stawki VAT wynoszącej 5% (a do 2011 r. 3%) do dostaw wszystkich owoców.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

eksport towarów;

import towarów;

wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Stosownie do art. 5a ustawy o VAT - obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. - towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Klasyfikacją statystyczną dotyczącą towarów i usług, która ma zastosowanie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług, od dnia 1 stycznia 2011 r. jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) - (Dz. U. Nr 207, poz. 1293 z późn. zm.).

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl ust. 2 powołanego artykułu, dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.

Dla towarów wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy stawka podatku wynosi 5% (art. 41 ust. 2a ustawy o VAT).

Jednakże na podstawie art. 146a pkt 1 i pkt 2 ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%;

stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%.

Wnioskodawca prowadzi w ramach swojej działalności podstawowej sieć sklepów (delikatesów) na terenie kraju, w których sprzedawany jest w większości szeroki asortyment środków spożywczych. W ramach głównego przedmiotu działalności, Spółka nabywa od kilkutysięcznej grupy dostawców, a następnie sprzedaje szeroki asortyment towarów spożywczych opodatkowanych stawkami 5%, 8% oraz 23% VAT (a przed 1 stycznia 2011 r. stawkami 0%, 3%, 7% i 22% VAT). Między innymi w ramach swojej działalności Spółka sprzedaje w swoich sklepach następujące środki spożywcze: