IBPP2/443-1053/12/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2, § 5 i § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 447/12 oddalającym skargę kasacyjną Ministra Finansów, wniesioną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 14 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Op 11/09 uchylającym interpretację indywidualną z dnia 19 września 2008 r. nr IBPP3/443-467/08/BWo dotyczącą podatku od towarów i usług, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 czerwca 2008 r. (data wpływu 30 czerwca 2008 r.), uzupełnionym pismem z dnia 29 października 2012 r. (data wpływu 2 listopada 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania obrotu wierzytelnościami nabytymi w celu windykacji lub ich dalszej odsprzedaży - jest nieprawidłowe.

W dniu 30 czerwca 2010 r. został złożony ww. wniosek, o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania obrotu wierzytelnościami nabytymi w celu windykacji lub ich dalszej odsprzedaży.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 29 października 2012 r. (data wpływu 2 listopada 2012 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie z dnia 19 października 2012 r. znak: IBPP2/443-1053/12/IK. Powyższe wezwanie zostało skierowane do Wnioskodawcy w związku z wytycznymi zawartymi w wyroku NSA z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 447/12 w związku z wyrokiem WSA w Opolu z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Op 11/09.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny (zdarzenie przyszłe):

Wnioskodawca (Cesjonariusz) jest czynnym podatnikiem VAT, prowadzi działalność gospodarczą i zawiera umowy z wierzycielami (Cedentami), na mocy których przenoszone są na nabywcę (Cesjonariusza) przysługujące im wierzytelności.

Zgodnie z umową Cedent przenosi na Cesjonariusza przysługujące mu wierzytelności wraz z wszelkimi prawami z nimi związanymi, zaś Cesjonariusz płaci określoną procentowo wartość wierzytelności. Jedną umową Cedent przenosi na Cesjonariusza kilkanaście wierzytelności.

Wnioskodawca od nabytych wierzytelności nie uiszcza podatku od czynności cywilno prawnych. W wyniku działań windykacyjnych Cesjonariusza część dłużników reguluje część lub całość swoich zobowiązań. W związku z tym, w przypadku wyegzekwowania części bądź całości należności Wnioskodawca do odzyskanej kwoty (brutto) w dniu otrzymania pieniędzy wystawia na tę kwotę brutto wewnętrzną fakturę VAT, w której określa stosowny podatek VAT w wysokości 22% i wynikający z tejże wewnętrznej faktury VAT podatek płaci na rzecz właściwego organu podatkowego. Przykładowo dłużnik wpłacił 1000 zł wewnętrzna faktura VAT to 1000 zł brutto, kwota netto 819,67 zł podatek VAT 180,33 zł.

W uzupełnieniu z dnia 19 października 2012 r. wskazano, że:

1. Przedmiot działalności gospodarczej jest zgodny z przedłożonym odpisem zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, którego kserokopię dołączono do pisma.

2. Wnioskodawca nabywa wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

3. Cena nabycia wierzytelności jest niższa od wartości nominalnej.

4. Według wnioskodawcy cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia.

5. Poza ceną, umowa sprzedaży wierzytelności nie nakłada na wnioskodawcę żadnych dodatkowych świadczeń.

6. Poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla wnioskodawcy.

7. Wnioskodawca nie ma możliwości powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz zbywcy wierzytelności.

8. W umowach nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży wierzytelności, w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności,

9. Pomiędzy zbywcą wierzytelności a wnioskodawcą nie istnieje odrębny stosunek prawny, rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności.

10. Umowa sprzedaży wierzytelności nie ustanawia upoważnienie dla wnioskodawcy do występowania wobec dłużnika, po to by wyegzekwować wierzytelność na rachunek zbywcy wierzytelności.

11. Nabyte wierzytelności stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalne.

12. Nabywane wierzytelności w przeważającej mierze są wierzytelnościami wobec których prowadzone było postępowanie egzekucyjne bądź upadłościowe na rzecz pierwotnego wierzyciela.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle ustawy o VAT podatnik postępuje prawidłowo i czy nadal ma tak postępować.

Zdaniem Wnioskodawcy, postępuje on nieprawidłowo. Jeśli kupuje wierzytelności w celu dalszej odsprzedaży lub windykacji, podatnik świadczy usługę zwolnioną z VAT i stąd też nie płaci p.c.c. Tak wynika z orzeczeń sądowych.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych mówi, że p.c.c. nie trzeba płacić, gdy przynajmniej jedna ze stron w związku z daną czynnością jest opodatkowana VAT lub z niego zwolniona. Aby zatem czynność prawna nie była objęta p.c.c., musi podlegać VAT.

W ocenie sądów, w razie gdy przedsiębiorca zajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelności nabywa wierzytelność w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, w celu dalszej odsprzedaży lub windykacji, to takie nabycie jest odpłatnym świadczeniem usług objętym zakresem ustawy o VAT (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2008 r. I SA/Sz 858/07). Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji czy też ryzyka niewypłacalności dłużnika. W wyroku NSA z 18 marca 2008 r. (II FSK 74/07), usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany "kosztem zbywcy". Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej lub dodatkowo płaci nabywcy prowizję. Zbywca uzyskuje jednak konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki. Podobne stanowisko zajął w wyroku WSA w Poznaniu z 28 września 2006 r. (I SA/Po 1359/05), że "obrót wierzytelnościami" w rozumieniu ustawy o VAT następuje już w momencie ich nabycia przez podmiot świadczący usługi finansowe w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji na własny rachunek i ryzyko, a co się z tym wiąże, cywilnoprawna czynność sprzedaży wierzytelności dokonana w takich warunkach jest po stronie nabywcy świadczeniem usługi pośrednictwa finansowego. Obrót jest kategorią dotyczącą podstawy opodatkowania VAT, a nie okolicznością pozwalającą kwalifikować czynność z punktu widzenia istnienia obowiązku podatkowego. Tak samo stwierdził NSA w wyroku z 18 marca 2008 r. (II FSK 68/07).

W obu wyrokach sądy zakwestionowały twierdzenia organów podatkowych, jakoby "obrót", o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, nabywca wierzytelności mógł uzyskać dopiero, gdy sam zbył kupione wierzytelności i z tego tytułu mógł być opodatkowany lub zwolniony z VAT.

Podatnik nabywając wierzytelności, nie wykonuje usług ich ściągania (opodatkowanych 22% VAT), gdyż świadczy je tylko i wyłącznie na własną rzecz, a nie podmiotu trzeciego - patrz: wyroku WSA w Łodzi z 27 lutego 2007 r. (I SA/Łd 1239/06).

W podsumowaniu należy stwierdzić, iż podatnik jako osoba zwolniona z podatku VAT, nie musi opłacać także podatku p.c.c. oraz wadliwie (niepotrzebnie wypełnia wewnętrznej faktury VAT), gdyż kwota brutto ściągniętego długu powinna być jej całym przychodem.

W dniu 19 września 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający z upoważnienia Ministra Finansów wydał dla pani B. P. interpretację przepisów prawa podatkowego znak: IBPP3/443-467/08/BWo dotyczącą podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania obrotu wierzytelnościami nabytymi w celu windykacji lub ich dalszej odsprzedaży.

Pismem z dnia 6 października 2008 r. (data wpływu 9 października 2008 r.) złożonym na podstawie art. 52 § 3 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wnioskodawca wezwał tut. organ do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę indywidualnej pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo

W odpowiedzi na wezwanie, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach pismem z dnia 3 listopada 2008 r. znak: IBPP3/443W-39/08/BWo podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w interpretacji indywidualnej z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo.

Pani B. P., na pisemną interpretację indywidualną z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo złożyła skargę z dnia 9 grudnia 2008 r. (data wpływu 12 grudnia 2008 r.), w której wniosła o uchylenie zaskarżonej interpretacji indywidualnej z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu wyrokiem z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Op 11/09 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, m.in. wskazał, że czynności opisanych we wniosku nie można zakwalifikować jako usługi ściągania długów. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych WSA w Opolu wskazał, że zwykłe cesje wierzytelności są usługami pośrednictwa finansowego. W związku z powyższym Sąd uznał, że zaskarżona interpretacja została wydana z naruszeniem art. 8 ust. 1 i art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w związku z treścią załącznika nr 4 do ustawy.

W związku z uchyleniem przez WSA w Opolu interpretacji indywidualnej z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo dotyczącej podatku od towarów i usług, tut. organ złożył skargę kasacyjną od ww. wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 447/12 oddalił skargę kasacyjną Ministra Finansów, wniesioną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 14 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Op 11/09 uchylającym interpretację indywidualną z dnia 19 września 2008 r. znak: IBPP3/443-467/08/BWo dotyczącą podatku od towarów i usług.

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. sygn. akt C-93/10, w którego sentencji Trybunał stwierdził, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania VI Dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczna wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Następnym wyrokiem, wskazanym przez NSA był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanego w składzie 7 sędziów w dniu 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11, w którym to sąd zawiesił postępowanie do czasu wydania przez TSUE wyroku z dnia 27 października 2011 r., a następnie odstąpił od podjęcia uchwały, uznając, iż TSUE przesądził już w sposób wiążący dla sądów krajowych kwestię objętą pytaniem "czy nabycie wierzytelności pieniężnej w celu windykacji na podstawie umowy przelewu, określonej w art. 509 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jest usługą ściągania długów w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z pozycja 3 pkt 5 załącznika nr 4 do ustawy..."

Następnie Najwyższy Sąd Administracyjny nawiązując do wyroku TSUE z dnia 27 października 2011 r., podkreślił, że Trybunał zwrócił uwagę na taki aspekt rozpatrywanego problemu, który w rozpatrywanej sprawie w ogóle nie był rozważany ani przez Sąd pierwszej instancji, ani przez organ dokonujący interpretacji, chociaż jego pełnomocnik w końcowym fragmencie uzasadnienia skargi kasacyjnej aspekt ten dostrzegł. Trybunał nakazał bowiem ustalać czy podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, świadczy odpłatnie usługę i dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej (pkt 16 wyroku z dnia 27 października 2011 r.), uznając tę okoliczność za jedną z kluczowych dla rozstrzygnięcia przedłożonej mu kwestii. Tymczasem zaś zarówno Sąd pierwszej instancji, jak i organ interpretacyjny milcząco przyjęły, że okoliczność ta, jako bezspornie istniejąca, nie wymaga ustalania. W opinii NSA, ten stan rzeczy sprawia, że w innej, głębszej perspektywie rysuje się problem będący w sprawie przedmiotem polemiki, dotychczas ogniskującej się nie wokół tego, czy czynności dokonywane przez skarżącą w ogóle są usługami, lecz niejako "od razu" wokół zaliczenia tych czynności do określonego rodzaju usług finansowych, tj. usług ściągania długów, za jakie uznał je organ interpretacyjny, lub usług pozostałych, korzystających ze zwolnienia podatkowego, którą to okoliczność nakazał zbadać Sąd pierwszej instancji. Polemika ta w świetle poglądów TSUE musi być bowiem uznana za przedwczesną gdyż była prowadzona bez wyjaśnienia wskazanej przez TSUE kwestii wstępnej, warunkującej nie tylko prawidłowość zajętych w jej ramach stanowisk, ale i wręcz potrzebę lub bezprzedmiotowość całego sporu. Pominięcie tej kwestii sprawia zarazem, że również argumentacja podnoszona w trakcie sporu rozmija się z istotą sporu.

NSA, podkreślił, że TSUE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. już w punkcie wyjścia zastrzegł, że opodatkowaniu w ramach systemu VAT podlegają tylko takie transakcje, które przewidują zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie (pkt 17 wyroku z dnia 27 października 2011 r.). Następnie zestawił ze sobą usługi faktoringu, w której na wynagrodzenie to składają się prowizja oraz premia del credere, oraz cesję wierzytelności, nie przewidującą tego rodzaju wynagrodzenia dla cesjonariusza i tym samym nie dającą się zaliczyć do "czynności z zakresu działalności gospodarczej" (pkt 22 wyroku z dnia 27 października 2011 r.). Cesję wierzytelności należy rozumieć przy tym jako przejście praw i obowiązków wynikających z danego zobowiązania na inną osobę bez zmiany istoty stosunku zobowiązaniowego (tak Naczelny Sąd Administracyjny w punkcie 8.2 uzasadnienia wyroku z dnia 19 marca 2012 r.) Zdaniem TSUE w przypadku cesji różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 25 uzasadnienia wyroku z dnia 27 października 2011 r.). Wówczas wszak nabywca wierzytelności płaci po prostu cenę za rynkową wartość wierzytelności i nie otrzymuje wynagrodzenia za swoje usługi, a zbywca z ekonomicznego punktu widzenia nie dokonuje żadnego faktycznego potrącenia z tej wartości, lecz tylko akceptuje taką cenę, którą nabywca jest gotowy uiścić (por. A Wesołowska, glosa do wyroku ETS z dnia 27 października 2011 r., LEX 2011 nr 140431. Autorka nawiązała w tym zakresie do złożonej w sprawie opinii rzecznika generalnego).

Końcowo NSA stwierdził, iż w świetle stanowiska TSUE nie ulega wątpliwości, że podczas oceny prawnopodatkowych następstw nabycia wierzytelności decydujące znaczenie ma dokładne zbadanie stanu faktycznego, gdyż od wyników tych ustaleń koncentrujących się na tym, ile zapłaci nabywca za wierzytelność, zależy, czy transakcja ta podlega opodatkowaniu czy też nie (tak pkt 8.8. uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r. oraz A. Wesołowska, op. cit.).

W tym kontekście NSA zwrócił uwagę, że punkcie 8.10. uzasadnienia wyroku z dnia 19 marca 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozważał okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę, ustalając, czy po stronie kupującego-cesjonariusza wystąpiło wynagrodzenie bezpośrednio związane z nabyciem wierzytelności, rzeczywiście otrzymane (bądź należne), jako świadczenie wzajemne za wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę, stającą się tym samym usługą odpłatną czyli czynnością opodatkowaną. Wyraził w tym zakresie pogląd, że "poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy". Stwierdził zarazem, że trzeba odpowiedzieć na pytanie, "czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę". W jego ocenie przy tym w "sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi".

Podsumowując ten wątek, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził zapatrywanie, że "żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT." Nie można jednak zapomnieć o warunku, o którym była już mowa, sprowadzającym się do tego, by ta cena nabycia wierzytelności odzwierciedlała ich rzeczywistą wartość ekonomiczną (pkt 8.8. uzasadnienia wyroku z dnia 19 marca 2012 r.). Takie stanowisko doprowadzić musiało do konkluzji, że "nie ma konieczności rozważania dalszych zagadnień materialnoprawnych, w tym zwłaszcza dokonywania analizy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w związku z poz. 3 pkt 5 zał. nr 4 do ustawy, gdyż kwestia zwolnienia danej usługi od podatku od towarów i usług bądź ewentualnego wyłączenia od takiego zwolnienia może być rozpatrywana jedynie w odniesieniu do czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem w myśl art. 5 ust. 1 ustawy o VAT (pkt 8.12 uzasadnienia wyroku z dnia 19 marca 2012 r.).

W konkluzji uzasadnienia do wyroku NSA wskazał, że organ wydając interpretację kierować się powinien przedstawionymi wyżej poglądami, nawiązującymi do wyroków TSUE z dnia 27 października 2011 r. oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r.

Mając na uwadze rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Op 11/09 oraz stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 447/11, tut. organ wezwał panią B. P. do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez uzupełnienie przedstawionego opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego.

Mając na uwadze ww. rozstrzygnięcia WSA w Opolu oraz NSA w Warszawie oraz uzupełnienie wniosku, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Stosownie do brzmienia art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

TSUE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. już w punkcie wyjścia zastrzegł, że opodatkowaniu w ramach systemu VAT podlegają tylko takie transakcje, które przewidują zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie (pkt 17 wyroku z dnia 27 października 2011 r.).

Natomiast NSA w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt akt I FPS 5/11 rozważał okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę, ustalając, czy po stronie kupującego-cesjonariusza wystąpiło wynagrodzenie bezpośrednio związane z nabyciem wierzytelności, rzeczywiście otrzymane (bądź należne), jako świadczenie wzajemne za wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę, stającą się tym samym usługą odpłatną czyli czynnością opodatkowaną. Wyraził w tym zakresie pogląd, że "poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy". Stwierdził zarazem, że trzeba odpowiedzieć na pytanie, "czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę". W jego ocenie przy tym w "sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi".

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) wynika, że Wnioskodawca (Cesjonariusz) jest czynnym podatnikiem VAT, prowadzi działalność gospodarczą i zawiera umowy z wierzycielami (Cedentami), na mocy których przenoszone są na nabywcę (Cesjonariusza) przysługujące im wierzytelności. Zgodnie z umową Cedent przenosi na Cesjonariusza przysługujące mu wierzytelności wraz z wszelkimi prawami z nimi związanymi, zaś Cesjonariusz płaci określoną procentowo wartość wierzytelności. W wyniku działań windykacyjnych Cesjonariusza część dłużników reguluje część lub całość swoich zobowiązań. W związku z tym, w przypadku wyegzekwowania części bądź całości należności

Ponadto:

* Wnioskodawca nabywa wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

* Cena nabycia wierzytelności jest niższa od wartości nominalnej.

* Według wnioskodawcy cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia.

* Poza ceną, umowa sprzedaży wierzytelności nie nakłada na Wnioskodawcę żadnych dodatkowych świadczeń.

* Poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy.

* Wnioskodawca nie ma możliwości powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz zbywcy wierzytelności.

* W umowach nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży wierzytelności, w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności,

* Pomiędzy zbywcą wierzytelności a Wnioskodawcą nie istnieje odrębny stosunek prawny, rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności.

* Umowa sprzedaży wierzytelności nie ustanawia upoważnienie dla Wnioskodawcy do występowania wobec dłużnika, po to by wyegzekwować wierzytelność na rachunek zbywcy wierzytelności.

* Nabyte wierzytelności stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalne.

* Nabywane wierzytelności w przeważającej mierze są wierzytelnościami, wobec których prowadzone było postępowanie egzekucyjne bądź upadłościowe na rzecz pierwotnego wierzyciela.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - cena nabycia wierzytelności jest niższa od wartości nominalnej, a cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili nabycia, a poza cena zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazania innego wynagrodzenia, jak również pomiędzy zbywcą wierzytelności a Wnioskodawcą nie istnieje odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności, to w przedmiotowej sprawie nie doszło do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Opisana w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) wniosku transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, iż nabywając wierzytelność dokonał za nią zapłaty, w której nie mieściło się wynagrodzenie. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wszedł w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Wnioskodawca nie dokonał również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, podlegającym opodatkowaniu, bowiem treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez niego wierzytelności miały służyć do celów innych niż Jego działalność gospodarcza.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca nie dokonywał czynności, które na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podlegają opodatkowaniu.

Podkreślić należy, iż niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawiony we wniosku stan faktyczny, co oznacza, iż w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy, iż jeśli kupuje wierzytelności w celu dalszej odsprzedaży lub windykacji, podatnik świadczy usługę zwolnioną z VAT uznać należy za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zaskarżonej interpretacji indywidualnej tj. w dniu 19 września 2008 r., która następnie została uchylona w postępowaniu sądowym.

Ocena prawna stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych została zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.