IBPP1/4512-243/15/AW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 10 marca 2015 r. (data wpływu 17 marca 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego dla przejścia z mocy prawa przysługujących Wnioskodawcy praw własności gruntów na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie oraz słuszności wystawienia przez Wnioskodawcę faktury VAT ze stawką "zw" - jest prawidłowe.

W dniu 17 marca 2015 r. do tut. Organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego dla przejścia z mocy prawa przysługujących Wnioskodawcy praw własności gruntów na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie oraz słuszności wystawienia przez Wnioskodawcę faktury VAT ze stawką "zw".

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Gmina w 2003 r. z mocy prawa utraciła na rzecz Skarbu Państwa własność działek gruntowych.

Utrata własności gruntów nastąpiła na podstawie art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 110, poz. 1192 z późn. zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), zgodnie ze wskazaniami lokalizacyjnymi wydanymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji 31 grudnia 1999 r. po rozpatrzeniu wniosku Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w X. z 18 października 2002 r., zmienionego pismem Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w X. z 31 marca 2003 r. o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady płatnej przebiegającej przez teren województwa dla odcinka od węzła do granicy państwa, w związku z ich objęciem decyzją Wojewody z dnia 3 kwietnia 2003 r. o ustaleniu lokalizacji autostrady płatnej. Decyzja ta stała się ostateczna z dniem 6 maja 2003 r. Z dniem tym działki stanowiące własność Gminy z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa.

W miesiącach marzec, wrzesień i październik 2014 r. Wojewoda wydał decyzje ustalające odszkodowanie dla Gminy za prawo własności nieruchomości przejętych z mocy prawa 6 maja 2003 r. na własność Skarbu Państwa. Odszkodowanie Gmina otrzymała od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad odpowiednio w miesiącach: kwiecień, październik i listopad 2014 r.

W związku z powyższym Gmina wystawiła faktury VAT z zastosowaniem stawki VAT "zw" na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 uptu - jako dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Gmina zastosowała stawkę VAT "zw" ze względu na fakt, iż przedmiotowe działki na moment przeniesienia własności na Skarb Państwa położone były na terenie, dla którego uchwalony był obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym ich przeznaczenie określono jako tereny leśne, tereny rolne, tereny zieleni. W przypadku dwóch działek nie obowiązywały ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy przedmiotowe działki oznaczone były również jako tereny rolne. W okolicznościach niniejszej sprawy nasuwa się jednak wątpliwość, czy Gmina powinna była w 2014 r. wystawić faktury VAT za otrzymane odszkodowanie, ponieważ przejście prawa własności nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r., w którym to dniu weszła w życie obecnie obowiązująca ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. W 2003 r., kiedy Gmina utraciła prawo własności działek na rzecz Skarbu Państwa, obowiązywała bowiem ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. W myśl przepisów tejże ustawy przejście przysługujących Gminie praw własności gruntów na rzecz Skarbu Państwa nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opodatkowanie takich czynności podatkiem VAT wprowadziła dopiero ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, która jak już wspomniano wyżej weszła w życie w dniu 1 maja 2004 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy przejścia z mocy prawa przysługujących Gminie praw własności gruntów na rzecz Skarbu Państwa, które nastąpiły w 2003 r. na podstawie wymienionych powyżej regulacji skutkują powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, jeśli odszkodowanie za utracone grunty Gmina otrzymała w 2014 r. w czasie obowiązywania ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Czy słuszne było wystawienie przez Gminę faktur VAT ze stawką "zw". W przypadku gdy otrzymane odszkodowanie powinno być opodatkowane podatkiem od towarów i usług to czy Gmina powinna zastosować stawkę VAT 23%.

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskanie przez Gminę odszkodowania za utratę prawa własności gruntów, które nastąpiło w czasie obowiązywania ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Samo otrzymanie odszkodowania nie jest bowiem w myśl tej ustawy czynnością opodatkowaną. Opodatkowaniu podlegają jedynie dostawy gruntów, a te nastąpiły jeszcze przed wejściem w życie ustawy z 11 marca 2004 r. i stosować powinno się do nich przepisy ówcześnie obowiązujące. Data wydania decyzji przyznających odszkodowanie i wypłata odszkodowania nie będzie miała w tym przypadku znaczenia, bo zdarzeniem, z którym ustawa o podatku od towarów i usług wiąże obowiązek zapłaty tego podatku, jest moment przeniesienia z mocy prawa własności gruntu na rzecz Skarbu Państwa, w tym przypadku dokonany w dniu 6 maja 2003 r. w zamian za odszkodowanie. A zatem czynność ta nie podlegałaby opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Mając powyższe na uwadze niesłuszne było wystawienie w 2014 r. faktur VAT przez Gminę za otrzymane odszkodowanie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary - w świetle art. 2 pkt 6 ww. ustawy (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2011 r.) - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Powołany wyżej przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, obowiązujący od 1 maja 2004 r., określa szczególny przypadek dostawy towarów, który ma na celu wskazanie, że dostawą towarów jest nawet tak nietypowa sytuacja, jak władcze działanie organu lub samego przepisu prawa, w którym towar (także wbrew woli) zmienia właściciela za odszkodowaniem. Zgodnie bowiem z ww. przepisem, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

Zatem, jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot, czynność taka jest objęta opodatkowaniem. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy wynika, że Gmina w 2003 r. z mocy prawa utraciła na rzecz Skarbu Państwa własność działek gruntowych. Utrata własności gruntów nastąpiła na podstawie art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, zgodnie ze wskazaniami lokalizacyjnymi wydanymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji 31 grudnia 1999 r. po rozpatrzeniu wniosku Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w X. z 18 października 2002 r., zmienionego pismem Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w X. z 31 marca 2003 r. o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady płatnej przebiegającej przez teren województwa dla odcinka od węzła do granicy państwa, w związku z ich objęciem decyzją Wojewody z dnia 3 kwietnia 2003 r. o ustaleniu lokalizacji autostrady płatnej. Decyzja ta stała się ostateczna z dniem 6 maja 2003 r. Z dniem tym działki stanowiące własność Gminy z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa.

W marcu, wrześniu i październiku 2014 r. Wojewoda wydał decyzje ustalające odszkodowanie dla Gminy za prawo własności nieruchomości przejętych z mocy prawa 6 maja 2003 r. na własność Skarbu Państwa. Odszkodowanie Gmina otrzymała od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad odpowiednio w miesiącach: kwiecień, październik i listopad 2014 r.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii uznania, czy przejścia z mocy prawa przysługujących Gminie praw własności gruntów na rzecz Skarbu Państwa, które nastąpiły w 2003 r. na podstawie wymienionych wyżej regulacji, skutkują powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, jeśli odszkodowanie za utracone grunty Gmina otrzymała w 2014 r. w czasie obowiązywania ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz czy słuszne było wystawienie przez Gminę faktur VAT ze stawką "zw", czy w przypadku gdy otrzymane odszkodowanie powinno być opodatkowane podatkiem od towarów i usług, to czy Gmina powinna zastosować stawkę VAT 23%.

Odnosząc się do powyższego należy przytoczyć art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., zgodnie z którym nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Stosownie do art. 14 ust. 4 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., wojewoda, w drodze decyzji, stwierdza nabycie przez Skarb Państwa własności nieruchomości, o której mowa w ust. 1, oraz ustala odszkodowanie.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 12 lipca 2007 r., do nieruchomości objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, wydanymi na podstawie dotychczasowych przepisów, stosuje się przepisy rozdziału 3 ustawy, o której mowa w art. 1, w jego dotychczasowym brzmieniu.

W art. 1 ww. ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, ustawodawca odwołał się do ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.). W rozdziale 3 ww. ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych zatytułowanym "Nabywanie nieruchomości pod drogi" umiejscowiony został m.in. art. 14 tej ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 154, poz. 958), dla przedsięwzięć drogowych, dla których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jak wynika zatem z przedstawionego we wniosku opisu sprawy, zgodnie z decyzją Wojewody z dnia 3 kwietnia 2003 r. Gmina utraciła z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa własność działek gruntowych. Decyzja ta stała się ostateczna z dniem 6 maja 2003 r.

Z powyższego wynika zatem, że przeniesienie prawa własności ww. nieruchomości zaistniało z mocy prawa przed dniem 1 maja 2004 r. tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50), opodatkowaniu podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do art. 4 pkt 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r., ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności określonych w art. 2, które wymienione są w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej.

Należy w tym miejscu nadmienić, że grunty w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym nie były objęte pojęciem towaru, w konsekwencji ich sprzedaż nie podlegała opodatkowaniu.

Bezspornym natomiast jest, że od 1 maja 2004 r. grunt spełnia definicję towaru z art. 2 pkt 6 ustawy VAT.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przeniesieniem z mocy prawa prawa własności nieruchomości w postaci działek gruntowych. Jak wynika z okoliczności sprawy, do przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości doszło pod rządami ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym - obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r., która to ustawa zakresem opodatkowania nie obejmowała czynności przeniesienia z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie.

Przedmiot opodatkowania musi wynikać z przepisów ustawowych. Art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) wyklucza bowiem nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków w innej formie, niż w drodze ustawy.

Tymczasem opisane we wniosku zdarzenie nie mieściło się w zakresie opodatkowania wyznaczonym przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

W związku z tym, że art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podlega przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, nie miał swojego odpowiednika w ustawie o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, przejście z mocy prawa własności opisanych we wniosku nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Data ustalenia i wypłaty odszkodowania w późniejszym terminie nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego z racji przeniesienia własności tych nieruchomości, ponieważ samo otrzymanie odszkodowania nie stanowi w myśl tej ustawy czynności opodatkowanej. Zdarzeniem, z którym ustawa o podatku od towarów i usług wiąże obowiązek zapłaty tego podatku jest moment przeniesienia z mocy prawa własności towarów (nieruchomości), w tym przypadku dokonany w 2003 r.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja indywidualna traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.