IBPP1/443-743/12/AZb

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 12 lipca 2012 r. (data wpływu 16 lipca 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 11 października 2012 r. (data wpływu 15 października 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę - jest nieprawidłowe.

W dniu 16 lipca 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 11 października 2012 r. (data wpływu 15 października 2012 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 2 października 2012 r. znak: IBPP1/443-743/12/AZb.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Stowarzyszenie (dalej jako: "Wnioskodawca" lub "Stowarzyszenie") jest organizacją zrzeszającą autorów, wydawców utworów a także organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów majątkowych i niemajątkowych autorów i wydawców oraz osoby związana zawodowo z rynkiem wydawniczym.

Celem statutowym Stowarzyszenia jest:

* zbiorowe zarządzania prawami autorskimi i ochrona praw autorskich do utworów wszelkich dziedzin twórczości, w szczególności utworów wyrażonych słowem, symbolami matematycznymi i znakami graficznymi (w tym literackich, naukowych, naukowo-technicznych, dziennikarskich, publicystycznych), plastycznych, fotograficznych, kartograficznych, muzycznych, słowno-muzycznych, audiowizualnych oraz utworów zbiorowych (...);

* pobieranie opłat i innych należności z tytułu wskazanych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych licencji ustawowych i innych odpłatnych form dozwolonego użytku chronionych utworów;

* ochrona majątkowych interesów autorów jak również wydawców utworów;

* prowadzenie działań na rzecz rozwoju literatury i nauki, w szczególności finansowe wspieranie wartościowych inicjatyw twórczych w tym zakresie;

* działanie na rzecz upowszechniania świadomości autorsko-prawnej twórców i wydawców;

* działanie na rzecz upowszechniania wiedzy o prawie autorskim wśród użytkowników wszelkiego rodzaju twórczości, w szczególności wśród przedsiębiorców.

Stowarzyszenie działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 1989 r. Nr 20, poz. 104 z późn. zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Od początku swojej działalności, czyli od 2003 r., Stowarzyszenie w zasadzie wykonuje tylko jeden rodzaj działalności - zajmuje się odbiorem opłat należnych podmiotom uprawnionym (wydawcom) z tytułu praw autorskich od podmiotów zobowiązanych do ich uiszczania (punkty ksero oraz producenci i importerzy m.in. urządzeń reprograficznych) oraz podziałem tych kwot pomiędzy podmioty uprawnione do ich otrzymania, po potrąceniu uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w celu dochodzenia opłat od podmiotów zobowiązanych oraz ich podziału pomiędzy uprawnionych. Stowarzyszenie reprezentuje w powyższym zakresie interesy swoich członków oraz podmiotów w nim nie zrzeszonych. Stowarzyszenie ma obowiązek, wynikający ze stosownych ustawowych przepisów prawa, pobierania płatności z tytułu wprowadzania na rynek oraz posiadania urządzeń reprograficznych i przekazywania tych należności wydawcom.

Tym samym Stowarzyszenie pośredniczy w pobieraniu opłat należnych wydawcom od podmiotów zobowiązanych, a następnie dokonuje podziału pobranych opłat na poszczególnych uprawnionych (wydawców). Stowarzyszenie ma prawo, co wynika z odnośnych przepisów, do zatrzymania pewnej części pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców. Stowarzyszenie formalnie zajmuje się więc redystrybucją repartycji na rzecz wydawców. Nie zajmuje się natomiast; zarządzaniem prawami autorskimi ani prawami pokrewnymi; nie dysponuje w żaden sposób wymienionymi prawami; wykonuje obowiązek nałożony przepisami prawa; reprezentuje wydawców i jako ich reprezentant pobiera opłaty od zobowiązanych, po czym dokonuje ich podziału według stosownych kryteriów i wypłaty wydawcom. Podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji, są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami czy Stowarzyszeniem. Zgodnie z obowiązującą Wnioskodawcę regulacją wewnętrzną - Regulaminem Repartycji - Stowarzyszenie może wyłączyć z przekazywanych wydawcom opłat kwotę w wysokości nie przekraczającej 10% i przeznaczyć ją na realizację celów statutowych polegających na rozwoju albo poprawie jakości zbiorowego zarządzania majątkowymi prawami autorskimi, wzmocnieniu ochrony majątkowych praw autorskich, upowszechnianiu wiedzy o prawie autorskim. Stosownie do § 12 tego Regulaminu Stowarzyszenie może w umowach z poszczególnymi uprawnionymi zastrzec ryczałtową wysokość kosztów inkasa i repartycji.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012 r. Wnioskodawca wskazał, że jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm. - dalej jako: "ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych"). Zgodnie z tym przepisem, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Wnioskodawca działa w oparciu o zezwolenie przyznane na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych decyzją Ministra Kultury z dnia XXX 2003 r. (znak XXX/02).

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, producenci i importerzy:

- są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Zgodnie zaś z przepisem art. 20 (1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Zasady realizacji obowiązku uiszczania przedmiotowych opłat przez ww. podmioty zobowiązane do ich ponoszenia (tekst jedn.: przez producentów i importerów m.in. magnetofonów, magnetowidów, kserokopiarek, skanerów oraz przez posiadaczy urządzeń reprograficznych) określają przepisy:

* rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz. U. Nr 132, poz. 1232),

* rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991).

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, ustala się wysokość opłat od posiadaczy urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich w wysokości:

W myśl zaś § 3 ww. rozporządzenia organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania opłat, o których mowa w § 2, są:

Z kolei, zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, organizacje wymienione w § 3 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu zwielokrotniania utworów przez posiadaczy urządzeń reprograficznych pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Stosownie zaś do § 4 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania i podziału opłat od urządzeń i nośników, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia (tekst jedn.: od kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników), są:

Zgodnie zaś z § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r., organizacje wymienione m.in. w § 4 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu utrwalania do własnego użytku osobistego utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, iż zbiorowe zarządzanie prawami i prawami pokrewnymi polega, w klasycznym ujęciu, na przyjmowaniu - na podstawie umów powierniczych - w zarząd praw od ich posiadaczy (jak w przypadku Wnioskodawcy - wydawców), a następnie udzielaniu podmiotom trzecim uprawnień (licencji) na korzystanie z zebranego przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi repertuaru (powierzonych w umowach powierniczych praw), jak również praw podmiotów, które nie przekazały swoich praw (jest to wówczas działanie na zasadach negotiorum gestio - prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia). Warunkiem prowadzenia zbiorowego zarządu jest z jednej strony posiadanie umów powierniczych, a z drugiej strony zatwierdzonych w trybie art. 110 (11)-110 (16) prawa autorskiego tabel wynagrodzeń. Wnioskodawca skupia się jednak tylko na świadczeniu usług związanych z inkasem i redystrybucją opłat reprograficznych (zgodnie bowiem z art. 20 ust. 5 in fine oraz art. 20 (1) ust. 2 in fine prawa autorskiego tylko podmiot posiadający status organizacji zbiorowego zarządzania może dokonywać poboru opłat i jest to traktowane jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii) i nie wykonywał do chwili obecnej tych "klasycznych" - wcześniej zarysowanych - czynności związanych ze zbiorowym zarządzaniem.

Reasumując, działalność Wnioskodawcy ogranicza się tylko do zbiorowego zarządzania w sferze opłat reprograficznych, a nie wykonuje "klasycznych" zadań z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Wnioskodawca inkasuje opłaty od podmiotów zobowiązanych i następnie rozdziela je pomiędzy podmioty uprawnione.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym (od grudnia 2005 r.) składającym miesięczne deklaracje VAT-7. Wnioskodawca nie korzysta ze zwolnień ani z ulg w podatku od towarów i usług. Wnioskodawca odprowadza podatek VAT wyłącznie od świadczonych przez niego na rzecz wydawców (podmiotów uprawnionych) usług inkasa i repartycji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę.

Zdaniem Wnioskodawcy (z uwzględnieniem własnego stanowiska sformułowanego w uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012 r.), udzielając odpowiedzi na zadane przez niego pytanie należy w pierwszej kolejności ustalić czy wykonywane przez niego czynności polegające na podziale pomiędzy podmioty uprawnione opłat pobieranych od podmiotów zobowiązanych stanowi usługę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. - dalej jako: "ustawa o VAT").

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej lub prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1, w tym również:

* przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

* zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

* świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu.

Wnioskodawca uważa, iż ustalając czy pobór i redystrybucja przedmiotowych opłat przez Wnioskodawcę stanowi usługę na gruncie podatku od towarów i usług, należy uwzględnić charakter i podstawy prawne ustalania i poboru tych opłat.

Zakres zadań realizowanych przez Wnioskodawcę w ramach zbiorowego zarządzania prawami autorskimi określają przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stowarzyszenie jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm. - dalej jako: "ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych"). Podstawą działalności Stowarzyszenia jest zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi udzielone przez Ministra Kultury w decyzji z dnia XXX 2003 r.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, producenci i importerzy:

- są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Zgodnie zaś z przepisem art. 20 (1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Zasady realizacji obowiązku uiszczania przedmiotowych opłat przez ww. podmioty zobowiązane do ich ponoszenia (tekst jedn.: przez producentów i importerów m.in. magnetofonów, magnetowidów, kserokopiarek, skanerów oraz przez posiadaczy urządzeń reprograficznych) określają przepisy:

* rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz. U. Nr 132, poz. 1232);

* rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991).

Wnioskodawca inkasuje wyżej wymienione opłaty od producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz od posiadaczy urządzeń reprograficznych (zwanych dalej również jako "podmioty zobowiązane") a następnie dokonuje podziału tych opłat między podmioty uprawnione (czyli wydawców).

Polski ustawodawca podjął decyzję o obłożeniu niektórych podmiotów opłatami reprograficznymi w związku z zakrojonym na coraz szerszą skalę zjawiskiem masowego kopiowania utworów, szczególnie na użytek prywatny. W związku z powyższym, wprowadzono do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych instytucję użytku osobistego, umożliwiającą bezpłatne kopiowanie uprzednio rozpowszechnionego utworu bez wcześniejszego uzyskania zgody twórcy lub innych osób uprawnionych (art. 23 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych). Ponieważ taka sytuacja spowodowała powstanie znacznego uszczerbku majątkowego po stronie uprawnionych, ustawodawca realizując postulaty stawiane przez prawo Unii Europejskiej (dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych) zdecydował się na wprowadzenie systemu opłat, który miał stanowić swoistą rekompensatę dla twórców czy wydawców z tytułu utraconego zarobku. Co za tym idzie, według Wnioskodawcy, opłaty wnoszone w oparciu o przepis art. 20 oraz art. 20 (1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, stanowią niejako wynagrodzenie (odszkodowanie) należne podmiotom uprawnionym w związku z uszczupleniem należnych im praw.

Mając na uwadze powyższe według Wnioskodawcy uzasadniona jest teza, że kwoty pobierane i rozdzielane w oparciu o art. 20 oraz art. 20 (1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, mają charakter opłaty o charakterze odszkodowawczym na rzecz całego środowiska wydawców.

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że ww. opłata reprograficzna pobierana od podmiotów zobowiązanych nie jest podatkiem, ani opłatą administracyjną. Stanowi ona wynagrodzenie za straty autorów i wydawców spowodowane masowym zwielokrotnianiem utworów czyli roszczeniem cywilnoprawnym. Opłatę tę wprowadzono, jak już wskazano wyżej, realizując postulaty stawiane przez prawo Unii Europejskiej.

Na rekompensacyjny charakter pobieranych przez Wnioskodawcę opłat wskazał m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 czerwca 2008 r. (sygn. akt V CSK 22/08). Stwierdził on, że: "ustanawiając art. 20 ust. 1 pkt 2 prawa autorskiego ustawodawca uznał, zgodnie ze współczesnymi tendencjami, za konieczne nałożenie na Przedsiębiorców, którzy zapewniają dostęp do urządzeń ułatwiających kopiowanie i tym samym przyczyniają się do wykorzystywania na dużą skalę utworów w ramach dozwolonego użytku osobistego, obowiązku cywilnoprawnego przekazywania części swych przychodów za pośrednictwem określonych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórcom i wydawcom. Przewidziane w art. 20 ust. 1 pkt 2 prawa autorskiego opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania stanowią kompensatę uszczerbku doznawanego przez twórców i wydawców na skutek kopiowania w ramach dozwolonego użytku osobistego".

Według Wnioskodawcy to właśnie rekompensacyjny i odszkodowawczy charakter przedmiotowych opłat przemawia za uznaniem, iż nie stanowią one wynagrodzenia za usługę. W zamian za uiszczaną opłatę podmioty zobowiązane nie otrzymują żadnego świadczenia od wydawcy, czy też Wnioskodawcy. Nie można więc z tego względu, zdaniem Wnioskodawcy, stwierdzić, iż w analizowanym przypadku dochodzi do odpłatnego świadczenia usług (o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) na rzecz podmiotów zobowiązanych przez Wnioskodawcę. A zatem wnosząc przedmiotową opłatę podmioty zobowiązane nie są obciążone podatkiem VAT - gdyż jej zapłata nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

Wyraźnie należy zaznaczyć, że w orzecznictwie i interpretacjach podatkowych ugruntowany jest pogląd, iż zapłata odszkodowania nie stanowi czynności podlegającej VAT. W wyroku z dnia 1 kwietnia 2008 r., (sygn. III SA/Wa 2166/07) WSA w Warszawie stwierdził: "nie można zatem uznać, iż zapłata przez kontrahenta na rzecz strony odszkodowania stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez nią usługę. Jak wskazano powyżej, przez pojęcie odszkodowania należy bowiem rozumieć rekompensatę, zadośćuczynienie. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. A zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wynika z konieczności niewykonania umowy". Również w wyroku WSA w Gdańsku z 24 lipca 2007 r. (sygn. I SA/Gd 71/07) sąd orzekł, iż "opłata za bezumowne korzystanie z cudzego lokalu z uwagi na swój odszkodowawczy charakter i sposób ustalania nie może być uznana za wynagrodzenie". Orzecznictwo ETS także wskazuje na brak podstaw do opodatkowania odszkodowań oraz kar umownych na gruncie przepisów VAT (np. wyrok ETS w sprawie C-215/94 między Jurgen Mohr a Finanszamt Bad Segeberg). Podobnie, interpretacje organów podatkowych również potwierdzają, iż odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu VAT (np. Dyrektor izby Skarbowej w Warszawie, 18 maja 2011, znak IPPP2/443-644/08/11-15/S/MS/KOM, Dyrektor izby Skarbowej w Katowicach, 12 maja 2011, znak IBPP1/443-369/11/BM).

Niezależnie od rekompensacyjnego charakteru opłat reprograficznych pobieranych przez Wnioskodawcę, jego zdaniem, w przedmiotowej sprawie nie są spełnione również inne przesłanki konieczne do uznania określonej czynności za czynność (w tym przypadku usługę) podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Zdaniem Wnioskodawcy dodatkowo za przyjęciem, iż przedmiotowe opłaty pobierane od podmiotów zobowiązanych nie stanowią wynagrodzenia za usługę przemawia fakt, że dana czynności podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy jest wykonywana w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Analogicznie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 29 grudnia 2010 r. (znak IPPP2/443-820/10-4/KG). Także TSUE wielokrotnie zajmował się kwalifikowaniem określonych płatności jako wynagrodzenia za usługę, w tym w kontekście istnienia bezpośredniego związku między określoną czynnością o otrzymaną odpłatnością. Przykładowo, w orzeczeniu w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia) stwierdził, iż warunkiem opodatkowania świadczenia za wynagrodzeniem jest istnienie stosunku prawnego, w ramach którego dochodzi do wymiany wzajemnych świadczeń pomiędzy świadczącym usługę a usługobiorcą.

Wnioskodawca chce wyraźnie zaznaczyć, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. Wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie. Z poglądami o podobnej treści można również spotkać się w rozstrzygnięciach sądów administracyjnych np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 28 września 2005 r. (sygn. I SA/Kr 850/05).

Jak już Wnioskodawca wskazał w stanie faktycznym, podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji i są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa, a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami lub Stowarzyszeniem (Wnioskodawcą). Należy zauważyć, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 stycznia 2008 r. (sygn. SK 40/04) stwierdził, że organizacje zbiorowego zarządzania są przedstawicielami autorsko uprawnionych oraz że są organizacjami reprezentującymi te podmioty. W konsekwencji należy stwierdzić, że organizacje zbiorowego zarządzania nie dokonują obrotu prawami autorskimi, a jedynie nimi zarządzają i inkasują wynagrodzenie przeznaczone dla m.in. twórców i wydawców.

Wnioskodawca pragnie dodatkowo zaznaczyć, że pobiera on opłaty od szerokiego kręgu podmiotów zobowiązanych i dokonuje ich redystrybucji na rzecz różnych podmiotów uprawnionych (wydawców), przy czym trudno ustalić bezpośredni związek między wysokością opłaty uiszczanej przez określony podmiot zobowiązany a wysokością opłaty otrzymywanej przez dowolny podmiot uprawniony. Brak jest stosunku zobowiązaniowego między danym wydawcą a określonym podmiotem zobowiązanym, na podstawie którego wydawca mógłby mieć roszczenia w stosunku do konkretnego podmiotu uiszczającego opłaty. Zdaniem Wnioskodawcy nie są więc spełnione istotne przesłanki konieczne do uznania przedmiotowych opłat za wynagrodzenie za usługę. A zatem jak już wskazywano wcześniej w analizowanym stanie faktycznym nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług (o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) na rzecz podmiotów zobowiązanych przez Wnioskodawcę - w związku z powyższym wnosząc przedmiotową opłatę podmioty zobowiązane nie są obciążone podatkiem VAT. Również orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, iż wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez Wnioskodawcę (gdzie o świadczeniu usługi można mówić wyłącznie na rzecz podmiotów uprawnionych - o czym dalej), stanowiącym podstawę ustalenia obrotu w VAT powinna być kwota zatrzymana przez Wnioskodawcę, nie zaś całość kwoty opłaty otrzymywanej od podmiotów zobowiązanych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 9 września 2009 r. (sygn. VIII SA/Wa 223/08) w stanie faktycznym podobnym do przedstawionego uznał, że: "W sprawie nie ma zresztą mowy o "refakturowaniu" usług. <...> świadczy głównie rzecz twórców usługi zarządzania prawami autorskimi i inkasuje na ich rzecz wynagrodzenie, pobierając z tego tytułu stosowną opłatę tytułem wynagrodzenia". Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził ponadto, że: "w świetle przepisów ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (art. 17, art. 18 ust. 3, art. 20 ust. 3, art. 70 oraz art. 104 -108 u.p.a.), organizacje zbiorowego zarządzania (dalej: "ozz") prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi działają w imieniu własnym, ale na rzecz twórców i artystów wykonawców (autorsko - uprawnionych; dalej: "twórcy"), świadczą zatem usługi zarządzania prawami autorskimi głównie na rzecz twórców, na podstawie łączącego Stowarzyszenie i twórców stosunku powiernictwa. W pewnym zakresie usługi te świadczone są na rzecz użytkowników, ale dla celów podatkowych nie ma to istotnego znaczenia. Co do zasady, to twórcom przysługuje prawo do wynagrodzenia (art. 17, art. 70 ust. 3). Istotą powiernictwa jest zaś działanie powiernika w charakterze zastępcy pośredniego, który dokonuje określonych czynności we własnym imieniu, lecz na cudzy rachunek, a następnie zobowiązany jest do przekazania nabytych praw na rzecz osoby, na rzecz której działa (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z <...> marca 2008 r., <...>, oraz przywołane w tym wyroku poglądy z piśmiennictwa, m.in. A. Kidyba Prawo handlowe, Warszawa 2000, s. 125)". Ostatecznie sąd uznał, iż wynagrodzeniem za usługę organizacji zbiorowego zarządzania będzie jedynie prowizja, nie zaś całość wpłat dokonywanych przez podmioty zobowiązane. Podobnie w wyroku z 9 września 2011 r. (sygn. I FSK 1215/10) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: "Nie ma przy tym większego znaczenia wbrew temu co podnosi się w skardze kasacyjnej to, że umocowanie do działania w imieniu autorsko-uprawnionych wynika w niektórych przypadkach z ustawy oraz cel wprowadzenia przez ustawodawcę zbiorowego zarządu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Z definicji działalności gospodarczej wynika bowiem, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest podatnikiem niezależnie od celu tej działalności. Oznacza to, że podmioty, których zasadniczym celem nie jest osiąganie zysku, o ile pobierają za swoją działalność jakiekolwiek wynagrodzenie, mogą być uznane za podatnika. Wśród tych podmiotów wymienia się stowarzyszenia, czy związki wykonujące usługi wyłącznie dla swoich członków, za częściową odpłatnością (vide Komentarz do Dyrektywy VAT 2006/112/WE pod redakcją J. Martiniego s. 81 i n.)". W wyroku tym sąd podtrzymał stanowisko organów podatkowych, że "Kwota pieniężna uzyskiwana przez stronę z tytułu świadczonych usług zbiorowego zarządu prawami autorskimi skalkulowana jako wynagrodzenie potrącane z kwot honorariów przekazywanych przez podmioty korzystające z tych praw świadczy o odpłatności tej usługi. Świadczeniem wzajemnym jest zarządzanie prawami autorskimi na rzecz danego artysty, wykonawcy".

Wskazywana powyżej kwalifikacja opłaty uiszczanej przez podmioty zobowiązane znajduje również potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. I tak, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 17 stycznia 2011 r. (znak ITPP1/443-1044/10/MN) stwierdził, że: " (...) z charakteru przedstawionych w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) umów powierniczych wynika, iż to organizacja zbiorowego zarządzania jest podmiotem świadczącym usługę zarządzania powierzonymi jej prawami autorskimi na rzecz Wnioskodawcy, działającego z kolei na rzecz innych wydawców. (...) w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, nie można traktować powierniczego przeniesienia majątkowych praw autorskich, jakie ma miejsce pomiędzy Wnioskodawcą, a stowarzyszeniem, jako świadczenia usług Wnioskodawcy na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (...) świadczeń pieniężnych stowarzyszenia wypłacanych Wnioskodawcy z tytułu repartycji (podziału) wynagrodzeń autorskich nie można uznać za wynagrodzenie za świadczenie usług przez Wnioskodawcę. Tak więc zgodnie z art. 106 ust. 1 powołanej ustawy, Wnioskodawca nie ma obowiązku dokumentować tej czynności fakturą VAT. W analogicznym duchu wypowiedział się także Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 17 maja 2010 r. (znak ILPP1/443-162/10-2/AI): "Biorąc pod uwagę opis sprawy i przytoczone przepisy stwierdzić należy, że w tej sytuacji nie są spełnione warunki aby uznać otrzymywane przez Wnioskodawcę opłaty od czystych nośników jako wynagrodzenie za świadczenie usług. Spółka nie ma zawartych żadnych umów bezpośrednio z nadawcami kablowymi czy też producentami i importerami tzw. czystych nośników (np. magnetowidów), którzy są zobowiązani do uiszczania opłat i kwot na rzecz x. Opłaty i kwoty te dokonywane są na rzecz Zainteresowanego tylko na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim, zaś ich pobieraniem i przekazywaniem zajmuje się x na podstawie Umowy. Zatem, reasumując, po stronie Wnioskodawcy nie dochodzi do świadczenia usług na rzecz x, a otrzymywane za jego pośrednictwem opłaty od czystych nośników od ich producentów i importerów nie jest wynagrodzeniem za świadczenie na ich rzecz usług w związku z czym nie ciąży na Zainteresowanym obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT".

W tym miejscu przechodząc do kwalifikacji czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę polegających na pobieraniu opłat reprograficznych od podmiotów zobowiązanych i podziale tych opłat między poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) - uwzględniając wskazane wyżej podstawy prawne ustalania i poboru opłat - należy zdaniem Wnioskodawcy zauważyć, że pojęcie świadczenia składa się na istotę usługi i co do zasady należy interpretować je zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nie czynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi należy mieć na uwadze, że ustawa o VAT zalicza do grona usług każde świadczenie. Jednakże usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Jak już wyżej zaznaczono, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach stosunku zobowiązaniowego, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wnioskodawca uważa, że w przedstawionym stanie faktycznym istnieje tylko usługa świadczona przez niego na rzecz wydawców, polegająca na poborze i dystrybucji opłat reprograficznych, a beneficjentem świadczonych usług są podmioty uprawnione do otrzymania opłat czyli wydawcy. Pomiędzy wynagrodzeniem i świadczoną usługą istnieje bezpośredni związek, gdyż podmioty uprawnione mogą domagać się od Stowarzyszenie wypełniania przewidzianych dla niego zadań. Są to świadczenie wzajemne polegająca na tym, że wydawcy odnoszą rzeczywistą korzyść z uzyskanego świadczenia, w zamian za które uiszczają wynagrodzenie. Wnioskodawca zatrzymuje pewną część pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców.

W świetle powyższego, zdaniem Wnioskodawcy, czynności wykonywane przez niego a polegające na pobieraniu opłat reprograficznych od podmiotów zobowiązanych i podziale tych opłat pomiędzy poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) należy uznać za świadczenie usług na rzecz takich podmiotów uprawnionych, podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

W związku z powyższym, w myśl art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, przedmiotowa czynność powinna zostać udokumentowana poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz poszczególnych podmiotów uprawnionych. Przepis ten stanowi, że podatnicy o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym można mówić wyłącznie o świadczeniu przez niego usług na rzecz podmiotów uprawnionych a nie podmiotów zobowiązanych do uiszczania opłat reprograficznych. Wykonywane przez Wnioskodawcę czynności polegające na pobieraniu opłat reprograficznych i podziale tych opłat między poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) należy uznać za świadczenie usług na rzecz takich podmiotów uprawnionych, podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W związku z czym powinien on wystawiać faktury VAT na poszczególne podmioty uprawnione (wydawców).

Z kolei opłat uiszczanych przez podmioty zobowiązane do ich ponoszenia (tekst jedn.: przez producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz przez posiadaczy urządzeń reprograficznych) na rzecz Wnioskodawcy nie należy w jego ocenie traktować jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia rekompensacyjny charakter tych opłat, brak świadczenia na rzecz podmiotów zobowiązanych do ich ponoszenia (tekst jedn.: producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz posiadaczy urządzeń reprograficznych) ze strony wydawcy lub Wnioskodawcy oraz brak stosunku zobowiązaniowego między danym wydawcą a określonym podmiotem zobowiązanym do uiszczania opłat. W związku z tym Wnioskodawca nie jest zobligowany do wystawiania faktur VAT na rzecz ww. podmiotów zobowiązanych w związku z wnoszonymi przez nich opłatami.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012 r. Wnioskodawca uzupełnił swoje stanowisko przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej poprzez stwierdzenie, że wskazywana przez niego w przedmiotowym wniosku kwalifikacja opłaty uiszczanej przez podmioty zobowiązane znajduje potwierdzenie w przywołanych we wniosku interpretacjach organów podatkowych a także w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 września 2010 r. (znak IPPP2/443-394/10-3/MM). Organ podatkowy uznał w niej za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który twierdził, iż: "Celem regulacji ustanawiających opłaty jest zrekompensowanie podmiotom uprawnionym (w tym wydawcom) uszczerbku, którego doznają w wyniku wykorzystania urządzeń reprograficznych do kopiowania utworów. Sposobem rekompensaty wprowadzonym przez ustawodawcę są należne twórcom i wydawcom z mocy prawa opłaty od podmiotów, które wprowadzają do obrotu lub posiadają urządzenia służące zwielokrotnianiu utworów. Opłaty stanowią zatem nałożoną przepisami ustawy o prawie autorskim daninę, która ma na celu zrekompensowanie wydawcom potencjalnej możliwości eksploatacji utworów przez inne osoby. (...) Jednocześnie zobowiązani do uiszczania opłat nie są w istocie korzystającymi z utworów, a jedynie podmiotami umożliwiającymi bezpośrednio lub pośrednio takie korzystanie. Opłaty mają więc charakter jednostronnej bezzwrotnej daniny, do zapłaty której dany podmiot jest zobowiązany, ale w związku z którą podmiot ten nie uzyskuje żadnej korzyści",.

Jednocześnie w uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca podał, że przedstawiona przez niego we wniosku o interpretację z dnia 12 lipca 2012 r. - w części zawierającej jego stanowisko w sprawie - kwestia opodatkowania i udokumentowania fakturą VAT usług świadczonych przez niego na rzecz podmiotów uprawnionych (czyli wydawców) w relacji Wnioskodawca - podmioty uprawnione ma wyłącznie cel informacyjny. Wnioskodawca nie oczekuje w tym zakresie wydania interpretacji indywidualnej. Wnioskodawca jest zainteresowany uzyskaniem interpretacji indywidualnej tylko w zakresie wystąpienia opodatkowania (braku opodatkowania) opłat w relacji Wnioskodawca - podmioty zobowiązane do ich uiszczenia oraz konieczności (braku konieczności) wystawienia faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT pod pojęciem towarów rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Analiza treści art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje na bardzo szerokie pojęcie świadczenia usług obejmujące różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Pod pojęciem usługi mieszczą się nie tylko usługi wykonywane w imieniu własnym. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2a ww. ustawy, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 106 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jak wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.), organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwanymi dalej "organizacjami zbiorowego zarządzania", w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, producenci i importerzy:

- są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Stosownie do art. 20 ust. 5 ww. ustawy, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fonogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów lub importerów urządzeń i czystych nośników wymienionych w ust. 1, określa, w drodze rozporządzenia: kategorie urządzeń i nośników oraz wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji niż zwielokrotnianie utworów, sposób pobierania i podziału opłat oraz organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

W myśl art. 201 ust. 1 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Zgodnie z art. 201 ust. 2 ww. ustawy, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców oraz wydawców, a także opinii właściwej izby gospodarczej określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, uwzględniając proporcje udziału w zwielokrotnianych materiałach utworów zwielokrotnianych dla własnego użytku osobistego, sposób ich pobierania i podziału oraz wskazuje organizację lub organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Na mocy § 2 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz. U. Nr 132, poz. 1232) ustala się wysokość opłat:

Natomiast w myśl § 3 ww. rozporządzenia, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania opłat, o których mowa w § 2, są:

Zgodnie z § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia, organizacje wymienione w § 3 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu zwielokrotniania utworów przez posiadaczy urządzeń reprograficznych pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991 z późn. zm.) organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania i podziału opłat od urządzeń i nośników, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia, są:

Na podstawie § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia, organizacje wymienione w § 3 ust. 2 i § 4 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu utrwalania do własnego użytku osobistego utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika zatem, że podmioty będące producentami/importerami urządzeń i nośników wymienionych w art. 20 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jak również posiadacze urządzeń reprograficznych prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, o których mowa w art. 201 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, mają ustawowy obowiązek uiszczenia organizacjom zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi opłat w konkretnej wysokości określonej cyt. wyżej przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisami rozporządzenia w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych.

Z kolei, mając umocowanie w ww. przepisach prawa, organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi jest uprawniona pobrać opłatę należną od ww. podmiotów, w tym producentów i importerów kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników, czy też posiadaczy urządzeń reprograficznych prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, w oparciu o przepisy ustawy o prawie autorskich i prawach pokrewnych. W zamian za opłatę podmioty te wraz ze sprzętem (producent/importer) lub świadczoną usługą zwielokrotniania utworów (posiadacz urządzeń reprograficznych), sprzedają niejako prawa autorskie (prawa do powielania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich).

W takich okolicznościach opłata zapłacona przez producenta/importera lub posiadacza urządzeń reprograficznych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi jest wynagrodzeniem za dostawę usług dokonaną przez posiadacza prawa do reprodukcji na rzecz producenta/importera lub posiadacza urządzeń reprograficznych. Beneficjentami opłaty są twórcy, artyści wykonawcy, producenci fonogramów i wideogramów oraz wydawcy. Tak ukształtowane relacje łączące twórcę (wydawcę), organizację zbiorowego zarządzania oraz producentów/importerów i posiadaczy urządzeń reprograficznych, od których należne są ww. opłaty pozwalają stwierdzić, że mamy do czynienia ze świadczeniem usług, w rozumieniu art. 8 w związku z art. 8 ust. 2a ustawy o VAT.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest organizacją zrzeszającą autorów, wydawców utworów a także organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów majątkowych i niemajątkowych autorów i wydawców oraz osoby związana zawodowo z rynkiem wydawniczym.

Wnioskodawca jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Wnioskodawca działa w oparciu o zezwolenie przyznane na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych decyzją Ministra Kultury z dnia XXX 2003 r.

Stowarzyszenie w zasadzie wykonuje tylko jeden rodzaj działalności - zajmuje się odbiorem opłat należnych podmiotom uprawnionym (wydawcom) z tytułu praw autorskich od podmiotów zobowiązanych do ich uiszczania (punkty ksero oraz producenci i importerzy m.in. urządzeń reprograficznych) oraz podziałem tych kwot pomiędzy podmioty uprawnione do ich otrzymania, po potrąceniu uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w celu dochodzenia opłat od podmiotów zobowiązanych oraz ich podziału pomiędzy uprawnionych. Stowarzyszenie reprezentuje w powyższym zakresie interesy swoich członków oraz podmiotów w nim nie zrzeszonych. Stowarzyszenie ma obowiązek, wynikający ze stosownych ustawowych przepisów prawa, pobierania płatności z tytułu wprowadzania na rynek oraz posiadania urządzeń reprograficznych i przekazywania tych należności wydawcom. Tym samym Stowarzyszenie pośredniczy w pobieraniu opłat należnych wydawcom od podmiotów zobowiązanych, a następnie dokonuje podziału pobranych opłat na poszczególnych uprawnionych (wydawców). Stowarzyszenie ma prawo, co wynika z odnośnych przepisów, do zatrzymania pewnej części pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców. Stowarzyszenie formalnie zajmuje się więc redystrybucją repartycji na rzecz wydawców. Nie zajmuje się natomiast; zarządzaniem prawami autorskimi ani prawami pokrewnymi; nie dysponuje w żaden sposób wymienionymi prawami; wykonuje obowiązek nałożony przepisami prawa; reprezentuje wydawców i jako ich reprezentant pobiera opłaty od zobowiązanych, po czym dokonuje ich podziału według stosownych kryteriów i wypłaty wydawcom. Podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji, są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami czy Stowarzyszeniem. Zgodnie z obowiązującą Wnioskodawcę regulacją wewnętrzną - Regulaminem Repartycji - Stowarzyszenie może wyłączyć z przekazywanych wydawcom opłat kwotę w wysokości nie przekraczającej 10% i przeznaczyć ją na realizację celów statutowych polegających na rozwoju albo poprawie jakości zbiorowego zarządzania majątkowymi prawami autorskimi, wzmocnieniu ochrony majątkowych praw autorskich, upowszechnianiu wiedzy o prawie autorskim. Stosownie do § 12 tego Regulaminu Stowarzyszenie może w umowach z poszczególnymi uprawnionymi zastrzec ryczałtową wysokość kosztów inkasa i repartycji.

Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, iż zbiorowe zarządzanie prawami i prawami pokrewnymi polega, w klasycznym ujęciu, na przyjmowaniu - na podstawie umów powierniczych - w zarząd praw od ich posiadaczy (jak w przypadku Wnioskodawcy - wydawców), a następnie udzielaniu podmiotom trzecim uprawnień (licencji) na korzystanie z zebranego przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi repertuaru (powierzonych w umowach powierniczych praw), jak również praw podmiotów, które nie przekazały swoich praw (jest to wówczas działanie na zasadach negotiorum gestio - prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia). Warunkiem prowadzenia zbiorowego zarządu jest z jednej strony posiadanie umów powierniczych, a z drugiej strony zatwierdzonych w trybie art. 110 (11)-110 (16) prawa autorskiego tabel wynagrodzeń. Wnioskodawca skupia się jednak tylko na świadczeniu usług związanych z inkasem i redystrybucją opłat reprograficznych (zgodnie bowiem z art. 20 ust. 5 in fine oraz art. 20 (1) ust. 2 in fine prawa autorskiego tylko podmiot posiadający status organizacji zbiorowego zarządzania może dokonywać poboru opłat i jest to traktowane jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii) i nie wykonywał do chwili obecnej tych "klasycznych" - wcześniej zarysowanych - czynności związanych ze zbiorowym zarządzaniem.

Reasumując, działalność Wnioskodawcy ogranicza się tylko do zbiorowego zarządzania w sferze opłat reprograficznych, a nie wykonuje "klasycznych" zadań z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Wnioskodawca inkasuje opłaty od podmiotów zobowiązanych i następnie rozdziela je pomiędzy podmioty uprawnione.

Jak wynika zatem z przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy, Wnioskodawca (organizacja zbiorowego zarządzania), działając na rzecz podmiotów uprawnionych zobowiązany jest do poboru i podziału uzyskanych opłat oraz przekazania należnych kwot tym podmiotom. Jak wskazał bowiem Wnioskodawca, pośredniczy on w pobieraniu opłat należnych wydawcom od podmiotów zobowiązanych, a następnie dokonuje podziału pobranych opłat na poszczególnych uprawnionych (wydawców). Umocowanie do takiego działania wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Wnioskodawca wprawdzie zaznaczył, iż nie wykonywał do chwili obecnej "klasycznych" czynności związanych ze zbiorowym zarządzaniem prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, jednakże Wnioskodawca wskazał, iż jego działalność jest traktowana jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii - Wnioskodawca bowiem inkasuje opłaty od podmiotów zobowiązanych i następnie rozdziela je pomiędzy podmioty uprawnione. Przy czym Wnioskodawca ma prawo, co wynika z odnośnych przepisów, do zatrzymania pewnej części pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców.

Wnioskodawca wskazał, że skupia się na świadczeniu usług związanych z inkasem i redystrybucją opłat reprograficznych (zgodnie bowiem z art. 20 ust. 5 oraz art. 201 ust. 2 prawa autorskiego tylko podmiot posiadający status organizacji zbiorowego zarządzania może dokonywać poboru opłat i jest to traktowane jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii).

Zgodnie z przywołanym wyżej przepisem art. 8 ust. 2a ww. ustawy, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

W przedmiotowej sprawie należy zatem stwierdzić, iż Wnioskodawca występuje w charakterze otrzymującego usługę od wydawcy i jednocześnie świadczącego usługę w stosunku do podmiotów zobowiązanych do uiszczenia opłaty. Wnioskodawca pobierający i redystrybujący opłaty reprograficzne winien być zatem traktowany jako podmiot, który nabywa od wydawców prawa związane ze sprzedażą urządzeń czy nośników lub świadczeniem usług przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, umożliwiające zwielokrotnianie utworów w ramach dozwolonego użytku prywatnego, a zatem dokonuje czynności, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy.

Z powołanych przepisów wynika, iż producent/importer oraz posiadacz urządzeń reprograficznych zobowiązany jest do uiszczenia określonej opłaty na rzecz Wnioskodawcy, które to wynagrodzenie następnie Wnioskodawca przekazuje podmiotom uprawnionym, niezależnie od tego czy powierzyli oni swe prawa w zarząd na podstawie umów. Opłata taka stanowi wynagrodzenie za usługę, jaką jest przekazanie praw.

Wskazać należy, iż opłata uiszczona przez producenta/importera/posiadacza urządzeń reprograficznych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi stanowi wynagrodzenie za usługę świadczoną przez Wnioskodawcę w imieniu wydawców (posiadaczy praw do reprodukcji) na rzecz producenta/importera/posiadacza urządzeń reprograficznych.

Wobec powyższego usługa taka jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zaś Wnioskodawca na podstawie art. 106 ust. 1 ustawy, winien udokumentować ww. czynność poprzez wystawienie faktury VAT.

Nie można zatem zgodzić się z Wnioskodawcą, że "w zamian z uiszczaną opłatę podmioty zobowiązane nie otrzymują żadnego świadczenia od wydawcy, czy też Wnioskodawcy".

Opłata reprograficzna, jaką producent/importer/posiadacz urządzeń reprograficznych płaci Wnioskodawcy stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług przez Wnioskodawcę. Skoro bowiem - jak wskazał Wnioskodawca - tylko podmiot posiadający status organizacji zbiorowego zarządzania może dokonywać poboru opłat i jest to traktowane jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii, wówczas uznać należy, iż za pośrednictwem Wnioskodawcy podmiot zobowiązany do uiszczenia opłaty nabywa prawo do zwielokrotniania utworów w ramach dozwolonego użytku prywatnego (które to prawo może być przedmiotem dalszej odsprzedaży na rzecz osób faktycznie korzystających w ramach użytku prywatnego - jednakże nie jest to przedmiotem niniejszego wniosku).

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie kwestia dotycząca uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę, gdyż Wnioskodawca w odpowiedzi na wezwanie tut. organu jednoznacznie wskazał, iż przedstawiona przez niego we wniosku o interpretację z dnia 12 lipca 2012 r. - w części zawierającej jego stanowisko w sprawie - kwestia opodatkowania i udokumentowania fakturą VAT usług świadczonych przez niego na rzecz podmiotów uprawnionych (czyli wydawców) w relacji Wnioskodawca - podmioty uprawnione ma wyłącznie cel informacyjny i Wnioskodawca nie oczekuje w tym zakresie wydania interpretacji indywidualnej.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń sądowych zaznaczyć należy, iż Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych). W związku z powyższym, nie negując orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany traktować indywidualnie każdą sprawę, natomiast rozstrzygnięcia sądów podejmowane są w oparciu o zebrany w danej sprawie materiał dowodowy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.