IBPP1/443-638/13/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 12 lipca 2013 r. (data wpływu 18 lipca 2013 r.), uzupełnionym pismem z 21 października 2013 r. (data wpływu 24 października 2013 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia czy składki członkowskie i wpisowe płacone Wnioskodawcy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - jest prawidłowe.

W dniu 18 lipca 2013 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek z 12 lipca 2013 r. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia czy składki członkowskie i wpisowe płacone Wnioskodawcy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 21 października 2013 r. (data wpływu 24 października 2013 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 9 października 2013 r. znak: IBPP1/443-638/13/MS.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca uzyskuje następujące przychody:

1. Składki członkowskie i wpisowe,

2. Opłaty za legitymacje członkowskie (czynności zwolnione z VAT),

3. Opłaty za testowe badanie inteligencji i za duplikaty zaświadczeń o wyniku (czynności opodatkowane VAT),

4. Zjazdy członkowskie (czynności opodatkowane VAT szczególną procedurą przy świadczeniu usług turystyki - art. 119 ustawy o podatku od towarów i usług) lub konferencje (czynności opodatkowane VAT),

5. Handel, m.in. sprzedaż gadżetów z logo Wnioskodawcy (czynności opodatkowane VAT),

6. Odsetki bankowe (czynności niepodlegające VAT),

7. Darowizny pieniężne i rzeczowe (wpływy niepodlegające opodatkowaniu VAT),

8. Korekta podatku naliczonego VAT - art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług (czynności niepodlegające VAT).

Wnioskodawca opiera swoją działalność na pracy społecznej ogółu członków Stowarzyszenia (czynności niepodlegające VAT).

Wnioskodawca nieodpłatnie przekazuje wydawane przez siebie czasopisma swoim członkom (czynności formalnie opodatkowane VAT, ale z uwagi na spełnienie definicji prezentu małej wartości niepodlegające opodatkowaniu zgodnie z wydaną przez tutejszy organ interpretacją indywidualną nr IBPP1/443-12/13/AL z 26 kwietnia 2013 r.).

Zdarzają się także inne przychody lub obrót w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług (np. darowizna towarów używanych przez Wnioskodawcę), których zaliczenie do czynności opodatkowanych VAT, zwolnionych z VAT lub niepodlegających VAT nie budzi wątpliwości.

1. Ze składek członkowskich i wpisowego pokrywana jest bieżąca działalność Wnioskodawcy oraz realizacja wspólnych dla członków Wnioskodawcy celów statutowych. Celem statutowym Wnioskodawcy jest "odkrywanie i pielęgnowanie inteligencji człowieka dla dobra ludzkości, popieranie badań naukowych określających charakter, rodzaj oraz zastosowanie ludzkiej inteligencji, prowadzenie działalności kulturalnej, a także stwarzanie dla swoich członków korzystnego środowiska intelektualnego".

Stowarzyszenie stanowi forum wzajemnej wymiany intelektualnej między jego członkami. Działalność obejmuje w szczególności wymianę pomysłów poprzez wykłady, dyskusje, pisemne opracowania, działalność grup zainteresowań, spotkania na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym, a także badanie opinii i postaw członków Stowarzyszenia oraz pomoc badaczom - zarówno członkom Stowarzyszenia, jak i jego sympatykom - przeprowadzającym badania na tematy związane z działalnością Stowarzyszenia i rozwojem ludzkiej inteligencji.

Statut Wnioskodawcy pozwala realizować cele statutowe poprzez:

2. Członek Wnioskodawcy nie ma żadnego roszczenia względem Stowarzyszenia o wydanie mu jakichkolwiek korzyści poza wydaniem mu legitymacji członkowskiej; przyznaniem czynnego i biernego prawa wyborczego. Jeśli chce może uczestniczyć w działalności Wnioskodawcy, który zgodnie ze statutem "opiera swoją działalność na pracy społecznej" opisanej w odpowiedzi na pytanie nr 1.

3. Składka członkowska i wpisowe są dla wszystkich w jednakowej wysokości. Praktykowane jest natomiast udzielenie skonta za zapłacenie składki członkowskiej przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczy (oszczędność na kosztach windykacji).

4. Wpłacenie wpisowego i pierwszej składki jest warunkiem uzyskania członkowstwa, czyli ich niewpłacenie nie wywołuje żadnych konsekwencji (osoba nie była członkiem Wnioskodawcy i nadal nie jest). Zgodnie ze statutem Wnioskodawcy nieopłacenie składki członkowskiej we właściwej wysokości i terminie powoduje ustanie członkostwa, które można uzyskać ponownie "poprzez opłacenie składki członkowskiej za rok, w którym następuje zapłata składki, oraz przekazanie Zarządowi informacji o opłaceniu składki". Niewpłacenie składki powoduje niemożność brania udziału (korzystania) w działalności Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy składki członkowskie i wpisowe płacone Stowarzyszeniu nie podlegają VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, w niektórych stowarzyszeniach składka członkowska ma ewidentnie charakter opłaty za usługi, na przykład stowarzyszenie użytkowników parkingu strzeżonego, stowarzyszenie zapewniające członkom dostęp do Internetu, stowarzyszenie taksówkarzy udostępniające członkom pasma częstotliwości radiowej. Łatwo zauważyć, że w tego typu organizacjach członek stowarzyszenia uzyskuje konkretne świadczenia. Status członka daje mu roszczenie względem stowarzyszenia, to jest uprawnienie do żądania zachowania się przez stowarzyszenie w określony sposób. Jednak w wielu stowarzyszeniach członek nie ma wpływu na to, w jaki sposób wykorzysta się jego składkę i co ostatecznie dzięki członkostwu otrzyma. Płacenie składki nie stwarza po stronie członka roszczenia do otrzymania czegokolwiek w zamian. Najlepszym przykładem są tu stowarzyszenia o celach dobroczynnych. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które wpływa na wykładnię przepisów o podatku VAT we wszystkich krajach Unii Europejskiej, wypracowało stanowisko, że tylko bezpośredni związek pomiędzy składką a świadczeniem stowarzyszenia podlega podatkowi VAT. Jako przykład można podać wyrok w sprawie C 102/86 Apple and Pear Development, zgodnie z którym korzyści wynikające z wykonywanych przez stowarzyszenie zadań muszą mieć bezpośredni związek z usługobiorcą, zaś w sytuacji, gdy związek ma wyłącznie charakter pośredni, nie można uznać takich czynności za usługi opodatkowane podatkiem VAT. Apple and Pear Development miała dowolność co do przeznaczenia otrzymanych środków, zaś jej członkowie nie mieli bezpośredniego wpływu na ich spożytkowanie. Usługobiorcą była cała branża hodowców jabłek i gruszek, a nie konkretny plantator. Sąd uznał, że w tym przypadku składka członkowska nie ma charakteru zapłaty za usługę, bowiem brak było bezpośredniego związku pomiędzy płatnością, a korzyściami jakie osiągają poszczególni jej członkowie.

W ślad za tym można przyjąć, że jeżeli określona organizacja została utworzona w celu wykonywania na rzecz swoich członków jednego, czy też kilku konkretnych świadczeń, to w tym przypadku składkę na jej rzecz można potraktować jako zapłatę za określone świadczenie (usługę lub towar). W przeciwnym razie składka nie ma charakteru zapłaty.

Wnioskodawca uważa, że w jego przypadku składka członkowska i wpisowe nie podlega VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., N 177, poz. 1054 z późn. zm.)), opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 cyt. ustawy. Jak stanowi art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Towarami natomiast, w myśl art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

W myśl postanowień art. 15 ust. 1 cyt. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych, o czym stanowi art. 15 ust. 2 cyt. ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2013 r.

Natomiast przepis art. 15 ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2013 r. stanowi, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 2 ust. 1 oraz ust. 3 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.), stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie działa na podstawie statutu, o czym stanowi art. 9 ww. ustawy, zgodnie z którym osoby w liczbie co najmniej piętnastu, pragnące założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, iż Wnioskodawca jest stowarzyszeniem. Celem statutowym Wnioskodawcy jest "odkrywanie i pielęgnowanie inteligencji człowieka dla dobra ludzkości, popieranie badań naukowych określających charakter, rodzaj oraz zastosowanie ludzkiej inteligencji, prowadzenie działalności kulturalnej, a także stwarzanie dla swoich członków korzystnego środowiska intelektualnego".

Wnioskodawca (Stowarzyszenie) stanowi forum wzajemnej wymiany intelektualnej między jego członkami. Działalność obejmuje w szczególności wymianę pomysłów poprzez wykłady, dyskusje, pisemne opracowania, działalność grup zainteresowań, spotkania na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym, a także badanie opinii i postaw członków Stowarzyszenia oraz pomoc badaczom - zarówno członkom Stowarzyszenia, jak i jego sympatykom - przeprowadzającym badania na tematy związane z działalnością Stowarzyszenia i rozwojem ludzkiej inteligencji.

Statut Wnioskodawcy pozwala realizować cele statutowe poprzez:

Ze składek członkowskich i wpisowego pokrywana jest bieżąca działalności Wnioskodawcy oraz realizacja wspólnych dla członków Wnioskodawcy celów statutowych.

Członek Wnioskodawcy nie ma żadnego roszczenia względem Stowarzyszenia o wydanie mu jakichkolwiek korzyści poza wydaniem mu legitymacji członkowskiej; przyznaniem czynnego i biernego prawa wyborczego. Jeśli chce może uczestniczyć w działalności Wnioskodawcy, który zgodnie ze statutem "opiera swoją działalność na pracy społecznej".

Składka członkowska i wpisowe są dla wszystkich w jednakowej wysokości.

Wpłacenie wpisowego i pierwszej składki jest warunkiem uzyskania członkostwa, czyli ich niewpłacenie nie wywołuje żadnych konsekwencji (osoba nie była członkiem Wnioskodawcy i nadal nie jest). Zgodnie ze statutem Wnioskodawcy nieopłacenie składki członkowskiej we właściwej wysokości i terminie powoduje ustanie członkostwa, które można uzyskać ponownie "poprzez opłacenie składki członkowskiej za rok, w którym następuje zapłata składki, oraz przekazanie Zarządowi informacji o opłaceniu składki". Niewpłacenie składki powoduje niemożność brania udziału (korzystania) w działalności Wnioskodawcy.

Zauważyć należy, iż definicja świadczenia usług, wskazana w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej. Przez świadczenie należy, zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu.

Zatem opodatkowanym świadczeniem usług jest każda transakcja podatnika w ramach jego działalności gospodarczej, która nie została wymieniona jako dostawa towarów, przy czym do uznania czynności za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy usługi. Tak więc usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia. Odbiorcą świadczenia musi być inny podmiot niż wykonujący usługę.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez dokonującego wpłaty.

Z okoliczności przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika, iż Stowarzyszenie pobiera od członków wpisowe i składkę członkowską.

Przedstawiając stan faktyczny Wnioskodawca wskazał, iż w zakresie opłacania przez członków Wnioskodawcy wpisowego i składek członkowskich nie istnieje bezpośredni związek pomiędzy wnoszonym wpisowym i składką, a dostawą towarów czy jakąkolwiek usługą świadczoną na rzecz jego członków. Wnioskodawca stwierdza bowiem wprost, że członek Wnioskodawcy nie ma żadnego roszczenia względem Wnioskodawcy o wydanie mu jakichkolwiek korzyści poza wydaniem mu legitymacji członkowskiej; przyznaniem czynnego i biernego prawa wyborczego (Wpłacenie wpisowego i pierwszej składki jest warunkiem uzyskania członkostwa, czyli ich niewpłacenie nie wywołuje żadnych konsekwencji-osoba nie była członkiem Wnioskodawcy i nadal nie jest).

Ze składek członkowskich i wpisowego pokrywana jest bieżąca działalności Wnioskodawcy oraz realizacja wspólnych dla członków Wnioskodawcy celów statutowych.

Jak już wskazano, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług czynności, które podlegają opodatkowaniu, tj. dostawa towarów oraz świadczenie usług powinny mieć charakter odpłatny, z tym, że pomiędzy otrzymaną zapłatą, a wykonanym świadczeniem powinien istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonanego świadczenia, a zatem wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Wpisowe i składki członkowskie są opłacane przez członków Wnioskodawcy (Stowarzyszenia) z racji przynależności do tego Stowarzyszenia i służą realizacji działalności statutowej. Wpisowe i składki członkowskie nie stanowią wynagrodzenia za realizację celów statutowych. Jeżeli zatem nie istnieje bezpośredni związek pomiędzy wnoszoną składką członkowską i wpisowym, a dostawą towarów lub usługą świadczoną na rzecz jego członków, a wpisowe i składki członkowskie przeznaczone są na potrzeby związane z utrzymaniem samego stowarzyszenia (Wnioskodawcy), z jego bieżącą działalnością i realizowaniem jego celów statutowych - wówczas nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wpisowe i składki członkowskie nie stanowią bowiem odpłatności za jakąkolwiek dostawę towarów lub usług i nie rodzą po stronie członka żadnego roszczenia.

Otrzymywanego wpisowego i składki członkowskiej nie można uznać więc za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług, gdy nie istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczonymi usługami, a otrzymanym z tego tytułu wynagrodzeniem. Wynagrodzenie powinno mieć charakter wzajemny i ekwiwalentny, tzn. powinna istnieć bezpośrednia i jasno zindywidualizowana relacja pomiędzy podmiotami tego stosunku zobowiązaniowego. Wpisowe i składki członkowskie nie stanowią również wynagrodzenia za dostawę towarów, bowiem w wyniku dokonania powyższych czynności nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Należności powyższe przeznaczane są na potrzeby związane z utrzymaniem samego stowarzyszenia, z jego bieżącą działalnością i realizowaniem jego celów statutowych.

Zatem pobieranie wpisowego i składek członkowskich nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że w jego przypadku składka członkowska i wpisowe nie podlega VAT, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja została wydana wyłącznie na podstawie danych zawartych w opisie stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, a zatem traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

W pozostałym zakresie objętym wnioskiem wydane zostało odrębne rozstrzygniecie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.