IBPP1/443-526/09/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 20 maja 2009 r. (data wpływu 26 maja 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia czy w przypadku zawarcia umowy zlecenia z osobą fizyczną na jej reprezentowanie przed sądem jako pełnomocnik, Wnioskodawca od umówionego wynagrodzenia za usługę powinien zapłacić podatek od towarów i usług w sytuacji gdy czynności te wykonuje okazjonalnie nie mając wpisu do ewidencji działalności gospodarczej - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 maja 2009 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia czy w przypadku zawarcia umowy zlecenia z osobą fizyczną na jej reprezentowanie przed sądem jako pełnomocnik, Wnioskodawca od umówionego wynagrodzenia za usługę powinien zapłacić podatek od towarów i usług w sytuacji gdy czynności te wykonuje okazjonalnie nie mając wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest zatrudniony jako radca prawny na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz stosunku pracy Wnioskodawca ma zawarte umowy cywilnoprawne o osobiste świadczenie usług prawnych w siedzibie zleceniodawcy w określonych dniach przy wykorzystywaniu materiałów i sprzętu zleceniodawcy. Z tytułu zawartych umów zlecenia otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w stałej kwocie płatne w terminie określonym umową.

Ponadto Wnioskodawca reprezentuje przed sądami, jako pełnomocnik w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa, osoby fizyczne.

Z tego tytułu otrzymuje od nich umówione wynagrodzenie. Zaznacza, że reprezentowanie osób fizycznych przed sądami w zakresie udzielonego pełnomocnictwa ma charakter okazjonalny (rocznie może być tylko 10 przyjętych zleceń od osób fizycznych) i usługi te, nie są przez niego, wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku zawarcia umowy zlecenia z osobą fizyczną na jej reprezentowanie przed sądem jako pełnomocnik od umówionego wynagrodzenia za usługę Wnioskodawca powinien zapłacić podatek od towarów i usług w sytuacji gdy czynności te wykonuje okazjonalnie nie mając wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Zdaniem Wnioskodawcy, art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) stwierdza, że podatnikami są między innymi osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Natomiast art. 15 ust. 2 stanowi między innymi, że działalność gospodarcza obejmuje działalność osób wykonujących wolne zawody także wtedy gdy została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonania w sposób częstotliwy. Z analizy tych przepisów wynika, że okazjonalne świadczenie pomocy prawnej wobec osób fizycznych nie powinno rodzić obowiązku podatkowego. Ustawodawca użył pojęcia nieostrego nie określając co rozumie pod pojęciem częstotliwości. Sporadyczne świadczenie pomocy prawnej osobom fizycznym nie można zatem uznać za częstotliwe. Pogląd ten jest zgodny z orzeczeniem ETS w sprawie C-230/94 Renaty Enkler. W wyroku tym Trybunał uznał, że działalność o charakterze okazjonalnym nie jest działalnością gospodarczą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 5 ust. 2 ww. ustawy czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Zgodnie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 3 ustawy o VAT, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, z zastrzeżeniem ust. 4, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych usług turystyki, o których mowa w art. 119.

Klasyfikacją, do której odwołują się przepisy ustawy o podatku VAT, jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU) wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (Dz. U. Nr 42, poz. 264) którą dla celów podatku od towarów i usług stosuje się do dnia 31 grudnia 2009 r.

Aby zatem uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej beneficjentem, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć również bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i wynagrodzeniem przekazanym za jej wykonanie. Oznacza to, iż z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Usługi w zakresie doradztwa prawnego i reprezentacji w postępowaniu sądowym świadczone przez radców prawnych są usługami prawniczymi oznaczonymi symbolem 74.11 wg Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, a zatem stosuje się do nich przepisy ww. ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ww. ustawy zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Natomiast w myśl art. 113 ust. 13 pkt 2 tej samej ustawy zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się m.in. do podatników świadczących usługi prawnicze. Ponadto w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 113 ust. 14 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337). Przepis § 26 tego rozporządzenia stanowi, że określa się listę towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku, określone w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, stanowiącą załącznik do rozporządzenia. W poz. 38 tego załącznika wymieniono usługi prawnicze świadczone przez notariuszy, adwokatów i radców prawnych.

Poprzednio powyższa kwestia była uregulowana w § 28 obowiązującego do 30 listopada 2008 r. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.).

A zatem zwolnienie od podatku wyłączono w stosunku do podatników świadczących usługi prawnicze, w tym także radców prawnych. Tym samym, bez względu na wysokość osiągniętego obrotu, działalność radców prawnych podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, iż pomiędzy Wnioskodawcą (radcą prawnym) a klientem (osobą fizyczną), zawarta zostaje umowa tworząca stosunek prawny, w ramach którego spełnione zostaje świadczenie wzajemne. Bezpośredni związek ze spełnieniem określonego świadczenia, a otrzymaniem wynagrodzenia powoduje, iż mamy do czynienia z usługą, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem kwota wypłaconego wynagrodzenia winna być traktowana jako wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (przez Wnioskodawcę - radcę prawnego na rzecz klienta), podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy zauważyć, że dla powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, w przypadku spełnienia przesłanki przedmiotowej (odpłatne świadczenie usług), konieczne jest jednoczesne spełnienie przesłanki podmiotowej, tzn. usługi takie muszą być świadczone przez podatnika w rozumieniu art. 15-17 ustawy o podatku od towarów i usług, działającego w tym charakterze.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat tej działalności.

Działalność gospodarcza - stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług-obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez zamiar częstotliwości prowadzenia działalności należy tutaj rozumieć wolę powtarzalnego, a nie jednorazowego wykonywania określonych czynności, składających się na istotę prowadzonej działalności.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że Wnioskodawca świadcząc odpłatnie usługi prawnicze polegające na reprezentowaniu osób fizycznych przed sądami w zakresie udzielonego pełnomocnictwa w oparciu o zawarte umowy cywilnoprawe, których rocznie jak wskazał we wniosku może być około 10, niezależnie od tego, czy uzyskał wpis do ewidencji działalności gospodarczej, spełnia definicję podatnika podatku VAT sformułowaną w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Samo bowiem posiadanie uprawnień radcy prawnego wskazuje na pozostawanie Wnioskodawcy w stałej gotowości do świadczenia usług w ramach wykonywanego zawodu, a okoliczności wykonywania wskazanych czynności w żadnym razie nie można uznać za okazjonalne, wręcz przeciwnie świadczą one o częstotliwości wykonywania usług radcy prawnego. W przedmiotowej sprawie fakt braku wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie ma znaczenia, bowiem zgodnie ze wskazanym art. 5 ust. 2 ustawy o VAT czynności odpłatnego świadczenia usług podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że pomoc prawna w postaci zastępstwa procesowego, świadczona przez radcę prawnego w oparciu o umowę cywilnoprawną, jest usługą prawniczą i wypełnia dyspozycje zawarte w art. 8 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, jak również w myśl art. 113 ust. 13 pkt 2 tej ustawy osoba świadcząca te usługi nie ma prawa do wyboru zwolnienia podmiotowego od podatku VAT z tytułu świadczenia tych usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawca i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

W odniesieniu do wskazanego przez Wnioskodawcę wyroku ETS C-230/94 należy wskazać, że został wydany w odmiennym indywidualnym stanie faktycznym i nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.