IBPP1/443-5/14/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 20 sierpnia 2013 r. (data wpływu 1 października 2013 r.), uzupełnionym pismem z 31 grudnia 2013 r. (data wpływu 3 stycznia 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa - jest prawidłowe.

W dniu 1 października 2013 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek z 20 sierpnia 2013 r. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za bezumowne korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 31 grudnia 2013 r. (data wpływu 3 stycznia 2014 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 20 grudnia 2013 r. znak: IBPP1/443-928/13/MS.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Sytuacja opisana we wniosku jako PRZYPADEK 2.

W odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa obecnie kończą się terminy obowiązywania umów dzierżawy. Zawarcie kolejnych umów dzierżawy wymaga zgromadzenia szeregu dokumentacji oraz uzyskania zgody Wojewody na zawarcie kolejnych umów z tymi samymi podmiotami. W większości przypadków kolejna umowa dzierżawy zawierana jest w pewnym odstępie czasu od umowy zakończonej (trwająca procedura uzyskania zgody na dzierżawę, konieczność podania do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości przeznaczonych do wydzierżawienia na okres 21 dni, czynności przygotowania i podpisania umowy przez strony). W trakcie trwania umów dzierżawy dzierżawcy wnoszą opłaty czynszu dzierżawnego powiększone o podatek VAT 23%. W momencie uzyskania zgody na kontynuację dzierżawy, za okres pomiędzy kolejnymi umowami naliczana jest natomiast opłata za korzystanie z gruntu bez tytułu prawnego w wysokości odpowiadającej stawkom czynszu dzierżawnego obowiązującym w trakcie trwania umów (stawka zależna od celu dzierżawy, np. cele drogi dojazdowej, ogródka przydomowego itp.).

W uzupełnieniu wniosku z 31 grudnia 2013 r. Wnioskodawca stwierdził, że jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, od 1993 r.

Ponadto przedmiotowy wniosek został uzupełniony w ww. piśmie o następujące informacje w zakresie poniższych pytań.

Czy strony kończących się umów dzierżawy w każdym przypadku wyrażają wolę dalszego kontynuowania tych umów, a fakt, że kolejna umowa dzierżawy zawierana jest w pewnym odstępie czasu od umowy zakończonej wynika z przyczyn formalnych.

W przypadku woli kontynuacji umów fakt, że kolejna umowa dzierżawy zawierana jest w pewnym odstępie czasu od umowy zakończonej wynika z przyczyn formalnych. W przypadku gdy strony nie wyrażają woli dalszej kontynuacji umowy dzierżawy, tut. organ wzywa do przywrócenia nieruchomości do stanu pierwotnego, a następnie następuje odbiór terenu.

Czy strony umowy dzierżawy akceptują w okresie między umowami korzystanie z nieruchomości na warunkach uprzednio obowiązujących umów.

Tak jest to akceptowane przez strony umowy.

Czy po zakończeniu dzierżawy Wnioskodawca dalej świadczy przedmiotową czynność tylko bez formalnie istniejącego stosunku prawnego.

W przypadku definitywnego zakończenia umowy dzierżawy teren jest przywracany do stanu pierwotnego i czynność wydzierżawiania nie jest świadczona. W przypadku wyrażenia woli kontynuacji dzierżawy Wnioskodawca dalej świadczy przedmiotową czynność tylko bez formalnie istniejącego stosunku prawnego. Za okres pomiędzy zakończeniem a podpisaniem nowej umowy naliczane są opłaty za bezumowne korzystanie z gruntu w wysokości odpowiadającej wysokości czynszu dzierżawnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku nr 2 - naliczanie opłaty za korzystanie z gruntu pomiędzy kolejnymi umowami dzierżawy (okres bezumownego korzystania), naliczana opłata powinna być powiększona o podatek VAT. Czy w przypadku odmowy dalszego wydzierżawienia z gruntu i wezwania strony do wydania nieruchomości w określonym terminie - opłata za korzystanie z gruntu w okresie pomiędzy zakończeniem umowy dzierżawy, a terminem wydania gruntu właścicielowi - powinna zawierać podatek VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy w przypadku nr 2 opłata za korzystanie z gruntu pomiędzy kolejnymi umowami dzierżawy powinna być powiększona o podatek VAT 23%. Trwające zajęcie gruntu przez dzierżawcę oraz zgoda na zawarcie kolejnej umowy dzierżawy powoduje kontynuację stosunku prawnego pomiędzy stronami. Świadczona usługa, zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Także opłata za bezumowne korzystanie z gruntu (od daty zakończenia umowy do daty wydania nieruchomości właścicielowi), będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Wprawdzie w okresie tym nie obowiązywała umowa pomiędzy stronami, jednak akceptacja przez właściciela nieruchomości dalszego korzystania z gruntu przez byłego dzierżawcę do momentu poinformowania go o odmowie dzierżawy nieruchomości i wezwaniu do jej wydania może zostać potraktowana jako dalsze świadczenie usługi.

Potwierdza to komentarz do art. 8 ww. ustawy o podatku od towarów i usług autorstwa Adama Bartosiewicza: "(...) w przypadku gdy po zakończeniu stosunku prawnego łączącego strony dalej wykonywane są te same świadczenia, tyle że już bez formalnie istniejącego stosunku prawnego między stronami, mamy w istocie dalej do czynienia ze świadczeniem tych samych usług. Tutaj bowiem podmiot uprawniony - chociaż stosunek prawny łączący strony został formalnie zakończony - nadal toleruje (nie przeciwstawia się) określony stan rzeczy, jaki zachodzi na jego nieruchomości. Jest to świadczenie z jego strony, a to pozwala na uznanie, że mamy do czynienia ze świadczeniem przez niego usług. Także w interpretacjach organów podatkowych można spotkać się z twierdzeniem, że w takich przypadkach odszkodowanie za bezumowne korzystanie z rzeczy może być uznane za wynagrodzenie za czynność opodatkowaną. Potwierdza to, wyrok WSA w Krakowie z 22 kwietnia 2010 r. (I SA/Kr 388/10, M. Pod. 2010, nr 7, s. 40): "Pomimo upływu roku od wygaśnięcia umowy nie wskazano we wniosku, że podjęto w tym okresie jakiekolwiek dalsze czynności prawne mające na celu wydanie lokalu. Innymi słowy, nie wykazano, że strona skarżąca nie zgadza się z powstałą sytuacją i podejmuje środki prawne mające na celu jej zmianę, a tym samym manifestuje brak woli utrzymania istniejącej sytuacji. Sam zamiar, próba podpisania ugody, w której strona skarżąca zobowiążę Firmę "S" do uznania że otrzymane środki nie stanowią czynszu, lecz odszkodowanie, nie jest równoznaczny z podjęciem kroków w celu odzyskania nieruchomości".

Z kolei w wyroku z 9 lutego 2012 r. (I SA/Kr 2128/11, LEX nr 1119704) WSA w Krakowie stwierdził, że dla uznania, iż odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest obrotem opodatkowanym (nie jest wynagrodzeniem za świadczenie usług), konieczne jest wykazanie, że dany podmiot nie godził się z korzystaniem z nieruchomości przez inny podmiot".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 5 ust. 2 ww. ustawy wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Towarami, stosownie do art. 2 pkt 6 ww. ustawy, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W art. 7 ust. 1 ustawy o VAT postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Także art. 24 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 347, s. 1 z późn. zm.) wskazuje, że "świadczenie usług" oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.

Pojęcie świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Zgodnie z artykułem 25 ww. Dyrektywy 2006/112/WE Rady, świadczenie usług może obejmować między innymi jedną z następujących czynności:

W tym miejscu warto podkreślić, że nie każde zaniechanie działania lub tolerowanie czynności uważane jest za świadczenie usług. Dla stwierdzenia, czy dana czynność albo brak podejmowania czynności stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, należy ocenić przedmiotową transakcję w kontekście całego systemu podatku VAT, a w szczególności jego głównych założeń i celów, które zostały wyrażone w artykule 1 Dyrektywy VAT. W myśl tego artykułu, podatek od wartości dodanej jest z założenia podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Chociaż płatnikiem podatku są wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Co się zaś tyczy odpłatności za ww. świadczenie to ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, iż kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

I tak, w wyroku z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, iż wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie "odpłatności" pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin "zapłata" stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu - jak wskazał Trybunał - świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie trybunał zauważył, iż czynność "podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

W przedmiotowej sprawie zagadnieniem wymagającym interpretacji jest ustalenie czy opłaty za korzystanie z gruntu pomiędzy kolejnymi umowami dzierżawy (okres bezumownego korzystania) oraz opłaty za korzystanie z gruntu w okresie pomiędzy zakończeniem umowy dzierżawy, a terminem wydania gruntu właścicielowi (Wnioskodawcy) w przypadku odmowy dalszego wydzierżawienia z gruntu i wezwania dzierżawiącego do wydania nieruchomości, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem również w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy również regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 222 § 1 § 2 Kodeksu cywilnego właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, bez żadnej umowy i bez zgody właściciela zajął jego nieruchomość, a właściciel tej nieruchomości dążąc do jej odzyskania podejmie w tym kierunku kroki prawne np. wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość odszkodowania - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję zapłaty z tytułu świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, które (to świadczenie) na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Podstawowa stawka podatku od towarów i usług, stosownie do treści art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku, tj. w kwestii opodatkowania podatkiem VAT opłat za korzystanie z gruntu pomiędzy kolejnymi umowami dzierżawy (okres bezumownego korzystania) oraz opłaty za korzystanie z gruntu w okresie pomiędzy zakończeniem umowy dzierżawy, a terminem wydania gruntu właścicielowi w przypadku odmowy dalszego wydzierżawienia z gruntu i wezwania dzierżawiącego do wydania nieruchomości, stwierdzić należy, że w sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie jakkolwiek pomiędzy stronami we wskazanych okresach nie zostały zawarte umowy dotyczące korzystania przez dzierżawców z mienia Wnioskodawcy, to jednak, w ocenie tut. organu, występuje zgoda na taki stan rzeczy.

Z wniosku wynika bowiem, że w przedmiotowym przypadku bezumowne korzystanie z mienia Wnioskodawcy dotyczy nieruchomości które Wnioskodawca uprzednio wydzierżawiał. Przy czym zgodnie ze stwierdzeniem Wnioskodawcy zawarcie kolejnych umów dzierżawy wymaga zgromadzenia szeregu dokumentacji oraz uzyskania zgody Wojewody na zawarcie kolejnych umów z tymi samymi podmiotami w związku z czym kolejna umowa dzierżawy zawierana jest w pewnym odstępie czasu od umowy zakończonej (trwająca procedura uzyskania zgody na dzierżawę, konieczność podania do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości przeznaczonych do wydzierżawienia na okres 21 dni, czynności przygotowania i podpisania umowy przez strony).

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że strony uprzednio obowiązujących umów dzierżawy akceptują w okresie między umowami korzystanie z nieruchomości na warunkach uprzednio obowiązujących umów.

Z powyższego wynika zatem, że korzystanie przez dzierżawców z mienia Skarbu Państwa, po wygaśnięciu umów dzierżawy do momentu zawarcia nowych umów dzierżawy lub do momentu odmowy dzierżawy było przedmiotem wiążących ustaleń miedzy Wnioskodawcą a dzierżawcami.

Mocą tych postanowień Wnioskodawca udziela byłym dzierżawcom zgody na dalsze udostępnianie części mienia w toku prowadzonych negocjacji w zakresie zawarcia nowych umów dzierżawy. Stan taki jest akceptowany przez strony.

Mając zatem na uwadze całokształt opisu przedstawionego we wniosku, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne, należy stwierdzić, iż pozwalając byłym dzierżawcom na korzystanie z mienia Skarbu Państwa (do momentu zawarcia kolejnej umowy dzierżawy lub do momentu wydania gruntu Wnioskodawcy w przypadku odmowy dalszego wydzierżawienia gruntu i wezwania dzierżawiącego do wydania nieruchomości), Wnioskodawca świadczy usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, które ze względu na ich odpłatny charakter (strony ustalają opłatę za korzystanie z gruntu bez tytułu prawnego w wysokości odpowiadającej stawkom czynszu dzierżawnego obowiązującym w trakcie trwania umów) podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane w tym okresie przez Wnioskodawcę pieniężne są w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającym je podmiotom (byłym dzierżawcom) wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z mienia Skarbu Państwa.

Reasumując, należy stwierdzić, iż umożliwienie byłym dzierżawcom korzystania z mienia Skarbu Państwa do chwili zawarcia nowych umów dzierżawy lub do chwili odmowy zawarcia takich umów stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy, że opłaty za korzystanie z gruntu pomiędzy kolejnymi umowami dzierżawy oraz opłaty za bezumowne korzystanie z gruntu (od daty zakończenia umowy do daty wydania nieruchomości Wnioskodawcy), podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Ponadto należy zaznaczyć, że niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

W pozostałym zakresie objętym Wnioskiem wydane zostały odrębne rozstrzygnięcia.

Należy podkreślić także, iż na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii nie może wpłynąć powołane przez Wnioskodawcę orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, bowiem stanowią one rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osądzonych w określonych stanach faktycznych. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych). W związku z powyższym, nie negując orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroków zamyka się w obrębie spraw, w których zostały wydane. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.), który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany traktować indywidualnie każdą sprawę, natomiast rozstrzygnięcia sądów podejmowane są w oparciu o zebrany w danej sprawie materiał dowodowy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.