IBPP1/443-389/12/AL

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku, który wpłynął do tut. organu w dniu 10 kwietnia 2012 r., uzupełnionym pismem z dnia 27 czerwca 2012 r. (data wpływu 3 lipca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z pojazdów i dokumentowania czynności fakturą VAT - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 kwietnia 2012 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z pojazdów i dokumentowania czynności fakturą VAT.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 27 czerwca 2012 r. (data wpływu 3 lipca 2012 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu nr IBPP1/443-389/12/AL z dnia 19 czerwca 2012 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca, działając jako wynajmujący zawarł z osobą trzecią (dalej także najemca) będącym podatnikiem VAT umowę najmu ruchomości, na podstawie której oddał na czas określony 18-stu miesięcy do używania pojazd - ciągnik siodłowy wraz z naczepą. Z tytułu wynajmu najemca zobowiązał się płacić na rzecz Wnioskodawcy czynsz miesięczny w wysokości określonej w umowie, do którego każdorazowo miał być doliczany podatek VAT w wysokości obowiązującej w dniu wystawienia z tego tytułu faktury przez wynajmującego.

Z uwagi na niewywiązywanie się przez najemcę z jego obowiązków wynikających z umowy wynajmujący rozwiązał umowę ze skutkiem natychmiastowym i wezwał najemcę do zwrotu pojazdów będących przedmiotem najmu, czego jednak najemca (Wnioskodawca błędnie wskazał we wniosku "wynajmujący") nie uczynił.

Wynajmujący opierając się na zapisie § 9 ust. 10 Umowy w brzmieniu poniżej:

"Jeżeli Najemca nie wykona obowiązku zwrotu pojazdu w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy na warunkach opisanych w ust. 4 niniejszego paragrafu, wynajmujący ma prawo podjąć działania zmierzające do odzyskania pojazdu i związanych z pojazdem dokumentów. Koszt działań, o których mowa powyżej poniesie najemca. Najemca zostanie również obciążony kosztami poniesionymi przez wynajmującego na skutek uszkodzenia przedmiotu najmu jeżeli to uszkodzenie nie jest następstwem normalnego zużycia. Ponadto najemca zapłaci odszkodowanie za korzystanie z przedmiotu najmu w okresie po wygaśnięciu lub rozwiązaniu niniejszej umowy. Odszkodowanie, o którym mowa w zdaniu poprzednim stanowi równowartość jednomiesięcznego czynszu za każdy miesiąc bezumownego korzystania z przedmiotu najmu."

Najemca nie zwrócił wynajmującemu pojazdów, dlatego wynajmujący (Wnioskodawca błędnie wskazał we wniosku "najemca") obciąża go co miesięcznie obowiązkiem zapłaty odszkodowania w wysokości odpowiadającej jednomiesięcznemu czynszowi najmu wystawiając na najemcę fakturę VAT.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 27 czerwca 2012 r. Wnioskodawca wskazał, iż przez pojazd rozumie ciągnik siodłowy łącznie z naczepą. Kontrahent Wnioskodawcy może być w posiadaniu zarówno kilku pojazdów (zestawów, ciągnik siodłowy plus naczepa) lub też wyłącznie jednego pojazdu (zestawu). Wszystko jest uzależnione od tego czy kontrahent zawiera z Wnioskodawcą kilka umów, z których każda odnosi się do korzystania z jednego pojazdu (względnie jednej umowy na kilka pojazdów) lub też zawiera jedną umowę na pojazd (zestaw: ciągnik siodłowy z naczepą). Na potrzeby wydania niniejszej interpretacji Wnioskodawca prosi o przyjęcie, że kontrahent używa jeden pojazd, czyli zestaw: ciągnik siodłowy wraz z naczepą.

Korzystanie z pojazdu/pojazdów stanowiących własność Wnioskodawcy, po rozwiązaniu umowy najmu, odbywa się bez zgody Wnioskodawcy.

Wnioskodawca wskazuje, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej miał zawartych kilkanaście (okresowo nawet ponad dwadzieścia) umów najmu pojazdów, których rozwiązanie nastąpiło w latach 2011 r. - 2012 r., a część umów jest nadal realizowana, dlatego też nie jest w stanie wskazać jednej daty rozwiązania umowy.

I tak:

* Podpisane umowy najmu w 2009 r.: 35 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2009 r.: 0 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2010 r.: 24 umowy,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2010 r.: 13 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2011 r.:18 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 201lr.: 10 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2012 r.:9 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2012 r.: 17 umów.

Na potrzeby wydania niniejszej interpretacji Wnioskodawca prosi o przyjęcie, że rozwiązanie umów nastąpiło w dwóch datach:

* po dniu 1 stycznia 2010 r.,

* po dniu 1 stycznia 2011 r., oraz

* po dniu 1 stycznia 2012 r.

Wezwanie do zwrotu pojazdu/pojazdów znajdowało się w treści oświadczeń o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym, w terminach podanych j.w.

Zwrot pojazdów w myśl zapisów zawartych umów najmu, na które Wnioskodawca powoływał się w treści ww. wypowiedzeń winien nastąpić w terminie 3 dni od daty otrzymania wypowiedzenia.

W przypadku uporczywego niedokonywania zwrotu pojazdów, pomimo dokonanego wypowiedzenia i wezwania do zwrotu pojazdów, Wnioskodawca zgłaszał fakt niezwrócenia pojazdów do organów ścigania z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa. Zdarzały się sytuację, że byli najemcy sami zwracali pojazdy po upływie 2-3 miesięcy od daty rozwiązania umowy najmu lub też czynili to po podjęciu konkretnych czynności przez zawiadomione organy ścigania. Czasem Wnioskodawca sam odbierał pojazdy, jeśli miał informację gdzie się znajdują. Zdarzały się sytuacje, w których pojazd nie został zwrócony mimo zawiadomienia właściwych organów (np. nie wiadomo gdzie się znajduje), a Wnioskodawca zgodnie z umową obciąża taką osobę opłatami z tytułu bezumownego korzystania z pojazdu do czasu jego odzyskania.

Wnioskodawca wyjaśnia, że z uwagi na odległy termin przedawnienia roszczeń oraz wątpliwości związane ze sposobem księgowego dokumentowania takiej czynności w formie faktury lub noty obciążeniowej nie wystąpił jeszcze na drogę postępowania cywilnego z pozwem o zapłatę z tego tytułu.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy wynajmujący (Wnioskodawca błędnie wskazał we wniosku "najemca") chcąc wyegzekwować od najemcy (Wnioskodawca błędnie wskazał we wniosku "wynajmującego") - który po rozwiązaniu umowy najmu nie zwrócił wynajmowanych pojazdów - odszkodowanie za bezumowne korzystanie z ruchomości winien wystawiać z tego tytułu fakturę VAT czy też notę obciążeniową.

Zdaniem Wnioskodawcy (stanowisko w części zmienione pismem z dnia 27 czerwca 2012 r.) zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej także: ustawa VAT) zwanym dalej "podatkiem", podlegają:

Zgodnie z art. 8 ustawy VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z ust. 2 art. 8 za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Zgodnie z art. 19 ustawy VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi.

Zgodnie z art. 116 ustawy VAT podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W ocenie Wnioskodawcy po skutecznie dokonanym wypowiedzeniu w trybie natychmiastowym umowy najmu najemca, bez zgody właściciela korzysta z pojazdów. Zgodnie z zawartymi w umowie zapisami sytuacja taka uprawnia Wnioskodawcę do nałożenia na byłego najemcę kary umownej za bezumowne korzystanie z pojazdów. W ocenie Wnioskodawcy nałożenie czy też zapłata kary umownej nie powoduje, że strony zawarły w tym zakresie nową umowę, a Wnioskodawca korzysta jedynie z zastrzeżonych roszczeń akcesoryjnych.

Kara umowna nie jest umowną zapłatą za korzystanie z pojazdu, tylko - jak sama nazwa wskazuje - karą za nieoddanie pojazdów w terminie i nie ma żadnego związku ze świadczeniem pierwotnej usługi przez wynajmującego. Umowa najmu została wypowiedziana, właściciel żąda oddania rzeczy (pojazdu), a wskutek braku zwrotu pojazdu obciąża byłego najemcę (Wnioskodawca błędnie wskazał we wniosku "wynajmującego") - który obecnie korzysta z pojazdu w sposób bezumowny - karą umowną, w wysokości równej czynszowi dzierżawnemu.

W ocenie Wnioskodawcy taki stan faktyczny nie może zostać oceniony jako działanie na podstawie i w ramach wcześniej zawartej umowy stron, a co za tym idzie zapłata nie następuje na podstawie wykonywania przedmiotu umowy (czynsz najmu za korzystanie z pojazdu). Wnioskodawca wskazuje, że z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy po wcześniejszym rozwiązaniu umowy prawidłowym działaniem jest wystawienie noty obciążeniowej w wysokości kary umownej za bezumowne korzystanie z pojazdu określonej umową, a nie wystawienie faktur VAT.

Wnioskodawca jeżeli wypowiedział umowę najmu w określonym dniu, od tego dnia nie ma prawa wystawiać faktury VAT z tytułu najmu. Dokumentowanie tej czynności fakturami VAT oznaczałoby, że w dalszym ciągu ma miejsce świadczenie usługi na podstawie umowy. Po rozwiązaniu umowy najmu Wnioskodawca nie jest już wynajmującym w świetle ustawy o podatku od towarów i usług, a czynność przez niego dokonywana nie podlega przepisom tej ustawy, co uniemożliwia dokumentowanie jej fakturą VAT.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż precyzuje wcześniej wyrażone stanowisko, że oczekuje wydania interpretacji w zakresie przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm., a od 26 sierpnia 2011 r. tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady podlega opodatkowaniu wówczas gdy ma charakter odpłatny.

Kwestią "odpłatności" ETS zajmował się w swoim orzecznictwie wielokrotnie (np. w sprawach: C-16/93, C-213/99, C-404/99) podkreślając, iż o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.

Stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2010 r.), podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 marca 2011 r.) podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Stosownie do postanowień wynikających z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r.) podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym kwota roszczeń finansowych, z tytułu bezumownego korzystania przez kontrahentów z pojazdów Wnioskodawcy tj. ciągnika siodłowego wraz z naczepą, w okresie po wypowiedzeniu umów najmu tychże pojazdów, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast, z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, iż w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

O tym, czy bezumowne korzystanie z ruchomości - tj. pojazdów Wnioskodawcy w postaci ciągnika siodłowego wraz z naczepą, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest fakt istnienia zgody (umowy) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże ruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy). W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub też czynienie jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże ruchomości - nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny od bezprawnego użytkownika (posiadacza) - mających na celu odzyskanie przedmiotu o charakterze umownym - jawny czy też dorozumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

Z okoliczności sprawy wynika, iż będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług Wnioskodawca, działając jako wynajmujący zawarł z osobą trzecią - najemcą będącym podatnikiem VAT umowę najmu ruchomości, na podstawie której oddał na czas określony 18-stu miesięcy do używania pojazd - ciągnik siodłowy wraz z naczepą.

Z tytułu wynajmu najemca zobowiązał się płacić na rzecz Wnioskodawcy czynsz miesięczny w wysokości określonej w umowie, do którego każdorazowo miał być doliczany podatek VAT w wysokości obowiązującej w dniu wystawienia z tego tytułu faktury przez wynajmującego.

Jednocześnie z § 9 ust. 10 ww. umowy wynika, iż cyt.: "Jeżeli Najemca nie wykona obowiązku zwrotu pojazdu w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy na warunkach opisanych w ust. 4 niniejszego paragrafu, wynajmujący ma prawo podjąć działania zmierzające do odzyskania pojazdu i związanych z pojazdem dokumentów. Koszt działań, o których mowa powyżej poniesie najemca. Najemca zostanie również obciążony kosztami poniesionymi przez wynajmującego na skutek uszkodzenia przedmiotu najmu jeżeli to uszkodzenie nie jest następstwem normalnego zużycia. Ponadto najemca zapłaci odszkodowanie za korzystanie z przedmiotu najmu w okresie po wygaśnięciu lub rozwiązaniu niniejszej umowy. Odszkodowanie, o którym mowa w zdaniu poprzednim stanowi równowartość jednomiesięcznego czynszu za każdy miesiąc bezumownego korzystania z przedmiotu najmu."

Z uwagi na niewywiązywanie się przez najemcę z jego obowiązków wynikających z umowy wynajmujący rozwiązał umowę ze skutkiem natychmiastowym i wezwał najemcę do zwrotu pojazdów będących przedmiotem najmu, czego jednak najemca nie uczynił.

W związku z tym, iż najemca nie zwrócił pojazdów, dlatego Wnioskodawca (wynajmujący) obciąża go co miesięcznie obowiązkiem zapłaty odszkodowania w wysokości odpowiadającej jednomiesięcznemu czynszowi najmu wystawiając na najemcę fakturę VAT.

Korzystanie z pojazdów stanowiących własność Wnioskodawcy, po rozwiązaniu umowy najmu, odbywa się bez zgody Wnioskodawcy.

Wnioskodawca wskazuje, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej miał zawartych kilkanaście (okresowo nawet ponad dwadzieścia) umów najmu pojazdów, których rozwiązanie nastąpiło w latach 2011 r. - 2012 r., a część umów jest nadal realizowana, dlatego też nie jest w stanie wskazać jednej daty rozwiązania umowy.

I tak:

* Podpisane umowy najmu w 2009 r.: 35 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2009 r.: 0 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2010 r.: 24 umowy,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2010 r.: 13 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2011 r.:18 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 201lr.: 10 umów,

* Podpisane umowy najmu w 2012 r.:9 umów,

* Wypowiedziane umowy najmu w 2012 r.: 17 umów.

Na potrzeby wydania niniejszej interpretacji Wnioskodawca prosi o przyjęcie, że rozwiązanie umów nastąpiło w datach:

* po dniu 1 stycznia 2010 r.,

* po dniu 1 stycznia 2011 r., oraz

* po dniu 1 stycznia 2012 r.

Wezwanie do zwrotu pojazdów znajdowało się w treści oświadczeń o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym, w terminach podanych j.w.

Zwrot pojazdów w myśl zapisów zawartych umów najmu, na które Wnioskodawca powoływał się w treści ww. wypowiedzeń winien nastąpić w terminie 3 dni od daty otrzymania wypowiedzenia.

W przypadku uporczywego nie dokonywania zwrotu pojazdów, pomimo dokonanego wypowiedzenia i wezwania do zwrotu pojazdów, Wnioskodawca zgłaszał fakt niezwrócenia pojazdów do organów ścigania z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa. Zdarzały się sytuację, że byli najemcy sami zwracali pojazdy po upływie 2-3 miesięcy od daty rozwiązania umowy najmu lub też czynili to po podjęciu konkretnych czynności przez zawiadomione organy ścigania. Czasem Wnioskodawca sam odbierał pojazdy, jeśli miał informację gdzie się znajdują. Zdarzały się sytuacje, w których pojazd nie został zwrócony mimo zawiadomienia właściwych organów (np. nie wiadomo gdzie się znajduje), a Wnioskodawca zgodnie z umową obciąża taką osobę opłatami z tytułu bezumownego korzystania z pojazdu do czasu jego odzyskania.

Z uwagi na odległy termin przedawnienia roszczeń oraz wątpliwości związane ze sposobem księgowego dokumentowania takiej czynności w formie faktury lub noty obciążeniowej nie wystąpił jeszcze na drogę postępowania cywilnego z pozwem o zapłatę z tego tytułu.

Biorąc pod uwagę zaistniały stan faktyczny stwierdzić należy, że Wnioskodawca, mimo, iż twierdzi, że nie wyrażał zgody na korzystanie z pojazdu po rozwiązaniu umowy najmu, zgadzał się, zdaniem tut. organu z powstałą sytuacją tj. korzystaniem przez kontrahentów z ruchomości - ciągnika siodłowego z naczepą, będącego własnością Wnioskodawcy.

Mimo, iż korzystanie z ruchomości przez kontrahentów, nie nastąpiło na podstawie jakiegokolwiek odrębnego tytułu prawnego, odrębnego od zawartej pierwotnie umowy najmu pojazdów (np. odrębnej umowy dzierżawy, najmu, użyczenia), na podstawie którego strony mogłyby określić wzajemne obowiązki tj. zakres świadczonych usług oraz wysokość wynagrodzenia z tego tytułu, jednakże Wnioskodawca tolerował fakt korzystania przez kontrahentów z ruchomości.

Należy podkreślić, iż Wnioskodawca już w zawartych pierwotnie umowach najmu zastrzegł, iż najemca zapłaci odszkodowanie za korzystanie z przedmiotu najmu, w okresie po wygaśnięciu lub rozwiązaniu niniejszej umowy. Odszkodowanie to stanowić będzie równowartość jednomiesięcznego czynszu za każdy miesiąc bezumownego korzystania z przedmiotu najmu.

A zatem Wnioskodawca przewidział możliwość nie zwrócenia przedmiotu najmu przez najemcę, przez co konieczność obciążenia go kwotą stanowiącą równowartość jednomiesięcznego czynszu za każdy miesiąc korzystania z przedmiotu najmu.

Wnioskodawca wprawdzie wzywał najemców do zwrotu pojazdu jednakże czynił to wyłącznie jednorazowo tj. wezwanie do zwrotu pojazdu znajdowało się w treści oświadczeń o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym. Z wniosku nie wynika, aby w jakimkolwiek innym momencie, po rozwiązaniu umowy najmu, Wnioskodawca wzywał kontrahentów do zwrotu użytkowanego bezprawnie pojazdu.

Wnioskodawca wskazał, iż w sytuacji uporczywego nie dokonywania zwrotu pojazdów, pomimo dokonanego wypowiedzenia i wezwania do zwrotu pojazdów zgłaszał fakt nie zwrócenia pojazdów do organów ścigania z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa.

Powyższe pozostaje jednak, w ocenie tut. organu, bez znaczenia dla sprawy. Z wniosku nie wynika, że Wnioskodawca wystąpił na drogę sądową o zwrot przedmiotu najmu i zapłatę odszkodowania. Ze stanu faktycznego wynika natomiast, jak podano wyżej, że umowa przewidywała możliwość występowania dalszego użytkowania przedmiotu najmu w okresie po rozwiązaniu umowy.

Tym samym uznać należy, że pomiędzy stronami istniał określony dorozumiany stosunek prawny o charakterze umownym, skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. Stwierdzić bowiem należy, iż wolą Wnioskodawcy jako właściciela ruchomości - ciągnika siodłowego z naczepą, bezumownie wykorzystywanego przez kontrahentów, było udostępnienie tychże ruchomości kontrahentom, wprawdzie nie jawne, na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy cywilnoprawnej, lecz właśnie dorozumiane, polegające na tolerowaniu przez Wnioskodawcę zaistniałej sytuacji.

Zatem w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, gdzie przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumieć należy tolerowanie zaistniałej sytuacji.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, bezumowna czynność, dokonywana za dorozumianą zgodą Wnioskodawcy, stanowi transakcję opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, a zapłata z tego tytułu stanowi należność za jej wykonanie.

W związku z powyższym taka zapłata z tytułu bezumownego korzystania przez kontrahentów z pojazdów Wnioskodawcy jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz stan faktyczny sprawy stwierdzić należy, iż należne Wnioskodawcy kwoty pieniężne od kontrahentów (byłych najemców) z racji bezumownego korzystania, w okresie od dnia 1 stycznia 2010 r. do chwili obecnej, stanowią zapłatę za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Skutkiem powyższego mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną podatkiem VAT zdefiniowaną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Jak wynika z art. 106 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia 31 marca 2011 r.) podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika o nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jak wynika z art. 106 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r.) podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika o nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 112, poz. 1337 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 grudnia 2008 r.

do dnia 31 marca 2011 r.), zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "Faktura VAT".

Natomiast zgodnie z postanowieniami § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360 z późn. zm.), zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "Faktura VAT".

Zatem Wnioskodawca, będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług winien czynność bezumownego korzystania z pojazdów i należne Wnioskodawcy z tego tytułu kwoty od kontrahentów, jako opodatkowane podatkiem od towarów i usług, udokumentować fakturami VAT.

Wnioskodawca sformułował stanowisko, iż jego zdaniem nałożenie czy też zapłata kary umownej z tytułu bezumownego korzystania z pojazdów Wnioskodawcy przez kontrahentów, po skutecznym wypowiedzeniu najemcy umowy najmu, nie powoduje, że strony zawarły w tym zakresie nową umowę. Wnioskodawca uważa dalej, iż kara umowna nie jest umowną zapłatą za korzystanie z pojazdu, tylko karą za nieoddanie pojazdów w terminie i nie ma żadnego związku ze świadczeniem pierwotnej umowy.

Wnioskodawca twierdzi również, że jeżeli wypowiedział umowę najmu w określonym dniu, od tego dnia nie ma prawa wystawiać faktury VAT z tytułu najmu. Dokumentowanie tej czynności fakturami VAT oznaczałoby, że w dalszym ciągu ma miejsce świadczenie usługi na podstawie umowy.

Tut. organ nie może zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, iż kwota jaką obciążany jest były najemca jest karą umowną za nieoddanie pojazdów w terminie nie zaś umowną zapłatą za korzystanie z pojazdu. Jak wynika z treści umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a najemcami (zawartej w opisie stanu faktycznego) najemca zapłaci odszkodowanie za korzystanie z przedmiotu najmu w okresie po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu. A zatem już w momencie zawarcia umowy najmu Wnioskodawca dopuszczał możliwość ewentualnego korzystania przez byłego najemcę z przedmiotu najmu, w okresie po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu.

W zawartej pierwotnie umowie najmu brak jakiegokolwiek stwierdzenia, iż były najemca będzie obciążany karami umownymi z tytułu nieterminowego zwrotu Wnioskodawcy pojazdów.

To, iż umowa najmu zawarta pomiędzy Wnioskodawcą a kontrahentem została skutecznie wypowiedziana nie zmienia faktu, iż, poprzez tolerowanie przez Wnioskodawcę sytuacji tj. korzystanie przez kontrahentów z pojazdów Wnioskodawcy, po wypowiedzeniu umowy najmu, pomiędzy stronami zaistniał określony stosunek prawny o charakterze umownym - dorozumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń, podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegający dokumentowaniu fakturą VAT.

Zatem za nieprawidłowe uznać należy stanowisko Wnioskodawcy, iż czynność bezumownego korzystania z pojazdów Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a tym samym nie występuje konieczność dokumentowania tej czynności fakturami VAT.

Końcowo wskazać należy, iż w niniejszej interpretacji dokonano oceny stanowiska Wnioskodawcy pod kątem przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem w uzupełnieniu wniosku z dnia 27 czerwca 2012 r. Wnioskodawca doprecyzował, iż oczekuje wydania interpretacji indywidualnej wyłącznie w zakresie ww. przepisów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.