IBPP1/443-1669/11/AL

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 7 listopada 2011 r. (data wpływu 14 listopada 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 15 lutego 2012 r. (data wpływu 20 lutego 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazania samochodu na rzecz banku w ramach realizacji umowy przewłaszczenia:

* jest prawidłowe w zakresie opodatkowania przez Wnioskodawcę czynności przejęcia przez Bank na własność samochodu będącego przedmiotem przewłaszczenia,

* jest nieprawidłowe w zakresie uznania w świetle przepisów ustawy o VAT przejęcia przez bank na własność przedmiotu umowy przewłaszczenia za czynność jednostronną dokonana przez wierzyciela i tym samym niepodlegającą opodatkowaniu.

W dniu 14 listopada 2011 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności przekazania samochodu na rzecz banku w ramach realizacji umowy przewłaszczenia.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 15 lutego 2012 r. (data wpływu 20 lutego 2012 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 6 lutego 2012 r. znak: IBPP1/443-1669/11/AL.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 2002 r. Wnioskodawca zakupił samochód na kredyt (osoba prywatna) i podpisał umowę przewłaszczenia. Pod koniec okresu umownego (2010 r.) z powodu kłopotów finansowych Wnioskodawca nie spłacał terminowo rat kredytu i po przejściu całej procedury bankowej doszło do przejęcia samochodu na podstawie umowy przewłaszczenia przez Bank. Pojazd został sprzedany przez Bank. Wnioskodawca otrzymał rozliczenie sprzedaży pojazdu i wątpliwości Wnioskodawcy wzbudził naliczony i obciążający go podatek VAT.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 15 lutego 2012 r. Wnioskodawca wskazał, iż w 2002 r. zakupił samochód na kredyt wyłącznie jako osoba prywatna nie prowadząca działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie dokonał odliczenia podatku VAT przy nabyciu samochodu. Wnioskodawca podpisał umowę przewłaszczenia. Pod koniec okresu umownego (2010 r.) z powodu kłopotów finansowych Wnioskodawca nie spłacał terminowo rat kredytu i po przejściu całej procedury bankowej doszło do przejęcia samochodu na podstawie umowy przewłaszczenia przez Bank. Pojazd został sprzedany przez Bank. Wnioskodawca otrzymał rozliczenie sprzedaży pojazdu i jego wątpliwości wzbudził naliczony w tym rozliczeniu podatek VAT i obciążenie jego nim.

Wnioskodawca przedstawia rozliczenia sprzedaży pojazdu:

Po sprzedaży pojazdu przez Bank do dnia dzisiejszego Wnioskodawca nie otrzymał żadnego dokumentu stwierdzającego jego sprzedaż tu: umowy sprzedaży czy faktury.

Samochód był wykorzystywany jedynie w celach prywatnych i rekreacyjnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z dnia 15 lutego 2012 r.):

Czy jest opodatkowana czynność przekazania samochodu przez Wnioskodawcę na rzecz Banku w ramach realizacji umowy przewłaszczenia.

Zdaniem Wnioskodawcy (stanowisko ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku z dnia 15 lutego 2012 r.) z punktu widzenia możliwości stosowania przepisów ustawy o podatku VAT (ewentualnego opodatkowania) jest fakt, iż wspomniany tryb zaspokojenia wierzyciela poprzez przejęcie na własność przedmiotu zastawu jest jednostronną czynnością prawną rozporządzającą, która dochodzi do skutku w następstwie złożenia stosownego oświadczenia woli przez dłużnika.

Przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów usług ustanowiony został w ramach przepisu art. 5 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Tym samym Wnioskodawca uważa, iż realizacja umowy przewłaszczenia i przejęcie na własność rzeczy zastawionej, jako czynność prawna dokonywana wyłącznie przez wierzyciela, z punktu widzenia dłużnika nie może być traktowana jako świadczenie za wynagrodzeniem i jako taka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za:

* prawidłowe w zakresie opodatkowania przez Wnioskodawcę czynności przejęcia przez Bank na własność samochodu będącego przedmiotem przewłaszczenia,

* nieprawidłowe w zakresie uznania w świetle przepisów ustawy o VAT przejęcia przez bank na własność przedmiotu umowy przewłaszczenia za czynność jednostronną dokonana przez wierzyciela i tym samym niepodlegającą opodatkowaniu.

Z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca wskazał, iż przedmiotem wniosku jest zaistniały stan faktyczny tj. przejęcie przez Bank samochodu na podstawie umowy przewłaszczenia nastąpiło w 2010 r., niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przepisy obowiązujące w tym okresie.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powyższego wynika, że istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Mowa jest tu o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tu o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym.

Czynności przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel musi zatem towarzyszyć wydanie przedmiotowych towarów. Tylko wówczas powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności, ponieważ w myśl art. 19 ust. 1 powołanej ustawy, obowiązek podatkowy postaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Aby jednak czynność podlegała opodatkowaniu musi być wykonana przez podmiot działający dla tej czynności w charakterze podatnika podatku VAT.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, ust. 4 i ust. 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Według art. 2 pkt 22 ustawy przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Należy wskazać, że mowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W myśl z art. 156 Kodeksu cywilnego jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.

Stosownie do art. 353 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Natomiast zgodnie z art. 453 ustawy - Kodeks cywilny jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (...).

A zatem dłużnik za zgodą wierzyciela może dla zwolnienia się z zobowiązania spełnić inne świadczenia. Świadczenie w miejsce wykonania może być dokonywane w ramach wszelkiego typu zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym (tj. wynikających z czynności prawnych). Zakres modyfikacji dotychczasowego zobowiązania uzależniony jest jedynie od ogólnie obowiązujących przepisów, ale to od uznania stron zależy, jakie świadczenie zgodzi się przyjąć wierzyciel w miejsce dotychczasowego i jakie dłużnik będzie mógł wykonać.

W związku z powyższym uznać należy, iż samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury.

Jednakże w przypadku niewywiązania się z zawartej umowy np. umowy kredytowej (braku spłaty kredytu) kredytodawca może zadecydować o skorzystaniu z zapisów umowy i przejęciu przedmiotów zastawu oraz swobodnie dysponować przewłaszczoną rzeczą, a dokonana dostawa nabiera odpłatnego charakteru.

Tym samym wydanie towarów będących przedmiotem przewłaszczenia, w związku z zawartą umową kredytową, przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Wierzyciel staje się pełnoprawnym właścicielem ruchomości, co skutkuje koniecznością wystawienia faktury VAT przez dłużnika i odprowadzeniem podatku od towarów i usług, o ile ta rzecz nie jest zwolniona od opodatkowania.

Należy zauważyć, że to dłużnik podpisuje z Bankiem umowę przewidującą taki tryb postępowania przez Bank, tj. możliwość zaspokojenia wierzytelności poprzez przejęcie przedmiotów zastawu na własność. Skorzystanie zatem przez stronę umowy, tj. Bank, z takiej możliwości nie może być uznane w świetle ustawy o VAT za działanie toczące się jakoby bez udziału dłużnika (jednostronnie).

Jednocześnie skoro przejecie przedmiotu zastawu następuje w zamian za wierzytelność Banku wobec dłużnika, transakcja jest transakcją odpłatną, bowiem odpłatność transakcji w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług nie musi nastąpić w pieniądzu.

Zatem nieprawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy stwierdzające, że w świetle przepisów ustawy o VAT przejęcie na własność banku towaru w ramach umowy przewłaszczenia (tj. przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel) jest czynnością jednostronną, która nie podlega opodatkowaniu. Co do zasady bowiem jeśli dla takiej czynności dłużnik działałby w charakterze podatnika podatku VAT to czynność ta podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca, w 2002 r. zakupił samochód jako osoba prywatna. Samochód był wykorzystywany przez Wnioskodawcę jedynie w celach prywatnych i rekreacyjnych.

Skoro zatem ww. samochód nie był nabyty ani wykorzystywany przez Wnioskodawcę w prowadzonej działalności gospodarczej stwierdzić należy, iż w związku przeniesieniem w 2010 r. przez Wnioskodawcę prawa do rozporządzania towarem (samochodem) jak właściciel na Bank (w wyniku realizacji umowy przewłaszczenia przez Bank) Wnioskodawca nie wystąpił jako podatnik podatku VAT.

Zatem przejęcie przez Bank na własność rzeczy (samochodu) pozostawało w przedmiotowej sprawie poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy, iż przejęcie na własność rzeczy zastawionej, tj. w przedmiotowej sprawie samochodu Wnioskodawcy, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, uznać należy za prawidłowe.

W pozostałym zakresie objętym wnioskiem wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego, lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.