IBPBII/2/415-790/13/MW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku, który wpłynął do tut. Biura w dniu 29 lipca 2013 r. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zbycia jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nabytych w spadku - jest nieprawidłowe.

W dniu 29 lipca 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zbycia jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nabytych w spadku.

We wskazanym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca odziedziczył jednostki otwartych funduszy inwestycyjnych. Wraz z pozostałymi składnikami masy spadkowej zostały one opodatkowane na podstawie decyzji właściwego urzędu skarbowego podatkiem od spadków i darowizn, który wnioskodawca terminowo uregulował.

Przy odkupieniu jednostek uczestnictwa wnioskodawca stwierdził, że fundusze inwestycyjne odprowadziły podatek dochodowy od pełnej wartości odkupionych jednostek, a nie od faktycznie uzyskanego dochodu.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie:

Czy opisane wyżej postępowanie jest prawidłowe i uzasadnione, czyli zgodne z interesem obywatela i państwa.

Zdaniem wnioskodawcy, wyżej przedstawione działanie jest nieuzasadnione, nielogiczne i dla niego jako spadkobiercy krzywdzące z następujących powodów:

* stanowi ono de facto podwójne opodatkowanie (podatkiem od spadków i darowizn, a następnie podatkiem dochodowym) jednego ze składników masy spadkowej, co jest sprzeczne tak z prawem polskim jak i Unii Europejskiej,

* żaden przepis ustawowy nie nakazuje takiej formy opodatkowania w sposób jednoznaczny, a wynika ona jedynie z dowolnej i bardzo wątpliwej interpretacji,

* w demokratycznym, przyjaznym obywatelowi państwie prawa wszelkie wątpliwości wynikające z niejednoznaczności lub braku precyzji przepisów winny być interpretowane na korzyść obywatela,

* nie ma żadnego logicznego uzasadnienia dla innego traktowania w sposób dyskryminujący jednego składnika masy spadkowej w stosunku do wszystkich pozostałych - inna porównywalna forma oszczędzania w postaci lokat bankowych nie jest opodatkowana w przypadku dziedziczenia dodatkowo podatkiem dochodowym,

* kwestionowany przez wnioskodawcę tryb opodatkowania dziedziczonych jednostek funduszy jest wysoce niekorzystny dla osób wybierających taką formę oszczędzania (naraża ich spadkobierców na istotne zmniejszenie dziedziczonej masy spadkowej),

* szersze upublicznienie w mediach informacji o stosowanej aktualnie procedurze podatkowej (obecnie niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę) będzie miało niewątpliwie negatywny wpływ na atrakcyjność inwestowania oszczędności w funduszach inwestycyjnych, co jest absolutnie sprzeczne z interesem państwa,

* takie niekorzystne dla obywateli interpretowanie przepisów, prowadzące do obarczania ich dodatkowymi obciążeniami podatkowymi, oznacza złamanie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) przepisów ww. ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Przepisom ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podlega nabycie przez osoby fizyczne w drodze spadku własności rzeczy znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zatem nabycie jednostek uczestnictwa w spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Oznacza to, że skoro ich nabycie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, nie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w związku ze śmiercią spadkodawcy powstał obowiązek podatkowy w podatku od spadków, lecz nie powstał w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Niemniej jednak w przypadku opisanym przez wnioskodawcę mamy do czynienia z inną sytuacją niż nabycie spadku, a mianowicie z odkupieniem jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Czynność ta podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczy bowiem innego rodzaju przychodu niż uprzednie nabycie tych jednostek w spadku. Obie operacje, zarówno nabycie jednostek w funduszach kapitałowych w spadku jak i ich późniejsze odkupienie, są odrębnymi, kolejnymi czynnościami, które należy ocenić niezależnie od siebie pod względem skutków prawnych, jakie wywołały. Stąd też podlegają opodatkowaniu różnymi podatkami, z których każdy uiszcza się w związku z zaistnieniem odmiennego zdarzenia. W podobnej sytuacji są wszyscy podatnicy, którzy odpłatnie zbywają otrzymane w spadku prawa lub rzeczy inne niż gotówka, np. nieruchomości, akcje, prawa majątkowe itp. Nie sposób zatem zgodzić się z argumentami o nierównym traktowaniu różnych składników masy spadkowej. Na podobnych zasadach jak odkupienie jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych opodatkowane jest bowiem zbycie innych składników masy spadkowej takich jak np. nieruchomości, akcje, prawa majątkowe itp. W przypadku odziedziczenia lokaty bankowej źródłem przychodu spadkobiercy będą odsetki i to one podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli spadkobierca nie zlikwiduje lokaty bankowej, na której znajdują się środki odziedziczone po spadkodawcy.

Nie ma więc miejsca podwójne opodatkowanie, na które powołuje się wnioskodawca. O podwójnym opodatkowaniu moglibyśmy mówić wyłącznie wówczas, gdyby nabycie jednostek uczestnictwa w spadku podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn i jednocześnie to samo nabycie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z taką sytuacją nie mamy jednak do czynienia, gdyż z jednej strony wykluczają ją wprost same przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z drugiej zaś opodatkowują one nie nabycie jednostek uczestnictwa, lecz ich odpłatne zbycie (odkupienie). Bezzasadne jest twierdzenie wnioskodawcy, że w przedstawionej sprawie mamy do czynienia z podwójnym opodatkowaniem.

Przechodząc na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniu wnioskodawcy przepisy tej ustawy jednoznacznie wskazują w jaki sposób należy ustalić dochód do opodatkowania z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa przez fundusz kapitałowy, nie przewidując szczególnego sposobu ustalania tego dochodu w przypadku wykupu przez fundusz jednostek nabytych w spadku. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy stanowi, że jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c).

Za przychody z kapitałów pieniężnych, w myśl art. 17 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Pojęcie funduszy kapitałowych zostało zdefiniowane w art. 5a pkt 14 ww. ustawy, w świetle którego ilekroć w ustawie jest mowa o funduszach kapitałowych oznacza to fundusze inwestycyjne oraz fundusze zagraniczne, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych, oraz ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe działające na podstawie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Zasady i terminy umarzania jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych w tych funduszach lub inny sposób unicestwienia tytułów udziału w funduszach kapitałowych określane są w statutach tychże funduszy kapitałowych.

Zasady opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych reguluje art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w świetle którego od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a.

Natomiast uprawnienie do pomniejszenia przychodu z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa o koszty uzyskania przychodu może być oceniane w kontekście art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do treści art. 23 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Zatem zgodnie z wyżej cytowanym przepisem wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa podlegają zaliczeniu w koszty uzyskania przychodu, a tym samym pomniejszają dochód do opodatkowania, w momencie odkupienia jednostek - o ile wydatki takie zostały w ogóle poniesione przez właściciela jednostek funduszu inwestycyjnego realizującego operację wykupu.

Jak wynika z art. 30a ust. 5 ww. ustawy dochodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.

Dochodów (przychodów) z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (art. 30a ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) - czyli według skali podatkowej.

Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności (świadczeń) z tytułów określonych m.in. w art. 30a ust. 1 tej ustawy są obowiązane pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych, tj. m.in. dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że skoro wnioskodawca otrzymał jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym w spadku, to tym samym nie poniósł wydatków na nabycie tychże jednostek - wydatki te poniósł spadkodawca. Innymi słowy w związku z nabyciem przez wnioskodawcę jednostek uczestnictwa w funduszu nie doszło do uszczuplenia majątku wnioskodawcy. W przypadku odkupienia jednostek nabytych przez wnioskodawcę w drodze dziedziczenia wartość odkupu będąca przychodem z tytułu udziału w funduszu kapitałowym stanowi równocześnie dochód do opodatkowania 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 5 ww. ustawy. Fundusz będący płatnikiem prawidłowo zatem pobrał podatek od całej wypłaconej kwoty. Skoro bowiem wnioskodawca nie wpłacił do funduszu żadnej kwoty na nabycie jednostek, gdyż nabył je w spadku, to cała kwota wypłacona mu z tytułu odkupienia jednostek przez fundusz stanowi jego dochód. Jest to zgodne z zasadą równości opodatkowania. Dlaczego podatnik, który w celu nabycia jednostek uczestnictwa nie musiał ponieść na ten cel określonych środków ze swojego majątku (gdyż nabył je w spadku) miałby odliczać od przychodu wydatki, których nigdy nie poniósł, podczas gdy inny podatnik w celu nabycia jednostek musiał uszczuplić swój majątek o wydatki na ich nabycie. Natomiast nie do tut. Organu należy ocenianie atrakcyjności inwestowania w fundusze inwestycyjne. Dyrektor Izby Skarbowej, działający w imieniu Ministra Finansów, dokonuje wyłącznie interpretacji przepisów prawa, gdyż taka jest rola interpretacji indywidualnej, o której mowa w art. 14b Ordynacji podatkowej. Stanowisko zaprezentowane przez Organ wynika wprost z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i znajduje potwierdzenie w wyrokach sądów administracyjnych (np. najnowszy wyrok NSA z dnia 2 października 2013 r., sygn. akt II FSK 2834/11 i inne powołane w nim wyroki). Natomiast fakt, że nie przychylono się do stanowiska wnioskodawcy nie oznacza, że została złamana zasada zaufania do państwa.

W świetle powyższego stanowisko wnioskodawcy uznać należało za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.