IBPBII/2/415-1142/11/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 października 2011 r. (data wpływu do Organu 19 października 2011 r.), uzupełnionym w dniu 16 grudnia 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 19 października 2011 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości. W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z dnia 8 grudnia 2011 r. Znak: IBPBII/2/415-1142/11/AK wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano w dniu 16 grudnia 2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Na mocy aktu własności ziemi wydanego w dniu 14 października 1976 r., uzyskanego w trakcie trwania wspólności ustawowej, małżonkowie (wnioskodawca i jego żona) nabyli nieruchomość stanowiącą między innymi działki gruntu o numerach 43/15 i 43/11.

W dniu 4 listopada 1971 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 z późn. zm.) oraz w dniu 14 października 1976 r., tj. w dniu nabycia własności nieruchomości małżonkowie pozostawali w związku małżeńskim, w którym obowiązywał ustrój wspólności ustawowej.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z przepisami art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz orzeczeniami Sądu Najwyższego, tj. uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1987 r. III CZP 64/87, nieruchomość rolna nabyta na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych przez jedno z małżonków wchodzi w skład majątku dorobkowego, jeżeli w dniu wejścia w życie tej ustawy małżonkowie pozostawali w ustroju majątkowej wspólności ustawowej.

W dniu 26 kwietnia 2011 r. aktem notarialnym małżonkowie dodatkowo rozszerzyli obowiązującą w ich małżeństwie wspólność ustawową na majątek osobisty każdego z małżonków.

Natomiast na mocy umowy sprzedaży z dnia 31 sierpnia 2011 r. zawartej w formie aktu notarialnego oraz aneksu z dnia 28 września 2011 r., sporządzonych przed notariuszem małżonkowie zbyli powołaną działkę gruntu 43/15 oraz udział w działce gruntu 43/11.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zmiana ustroju małżeńskiego w 2011 r. w opisanym wyżej przypadku powoduje obowiązek naliczenia podatku dochodowego po stronie któregokolwiek ze zbywców.

Zdaniem wnioskodawcy, umowne rozszerzenie ustawowej wspólności majątkowej z uwagi na fakt, iż nie powodowało zmiany stanu posiadania małżonków nie ma wpływu na konieczność opodatkowania podatkiem dochodowym powołanej umowy sprzedaży, bowiem faktycznie przedmiotową nieruchomość nabyli w dniu 14 października 1976 r. Zatem zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych są zwolnieni z uiszczenia podatku dochodowego.

Zmiana ustroju małżeńskiego w 2011 r. w tym wypadku nie powoduje według wnioskodawcy obowiązku podatkowego po stronie któregokolwiek ze zbywców.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości jej części lub udziału w nieruchomości nastąpi po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec powyższego, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub jej części oraz udziału w nieruchomości decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment jej nabycia, aby ustalić czy powstało źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy.

Jak zostało wskazane w stanie faktycznym, na mocy aktu własności ziemi, wydanego w dniu 14 października 1976 r., uzyskanego w trakcie trwania wspólności ustawowej małżonkowie (wnioskodawca i jego żona) nabyli nieruchomość, stanowiącą między innymi działki gruntu o numerach 43/15 i 43/11.

Zauważyć zatem należy, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 z późn. zm.) nieruchomości wchodzące w skład gospodarstw rolnych, zwane dalej "nieruchomościami", i znajdujące się w dniu wejścia w życie ustawy w samoistnym posiadaniu rolników stają się z mocy samego prawa własnością tych rolników, jeżeli oni sami lub ich poprzednicy objęli te nieruchomości w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, o zniesienie współwłasności albo umowy o dział spadku.

Natomiast rolnicy, którzy do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy posiadają nieruchomości jako samoistni posiadacze nieprzerwanie od lat pięciu, stają się z mocy samego prawa właścicielami tych nieruchomości, chociażby nie zachodziły warunki określone w ust. 1. Jeżeli jednak uzyskali posiadanie w złej wierze, nabycie własności następuje tylko wtedy, gdy posiadanie trwało co najmniej przez lat dziesięć (art. 1 ust. 2 ww. ustawy)

Z kolei art. 12 ust. 1. ww. ustawy stanowi, że właściwy do spraw rolnych organ prezydium powiatowej rady narodowej stwierdza nabycie nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz orzeka o przekazaniu nieruchomości na własność dotychczasowego posiadacza zależnego w drodze wydania aktu własności ziemi, zwanego dalej "decyzją". W decyzji tej ustala się zarazem obszar nieruchomości, wysokość, sposób i terminy spłat albo orzeka się o zwolnieniu od obowiązku spłaty należności, a w wypadku przewidzianym w art. 8 stwierdza się powstanie prawa dożywocia (art. 4 ust. 2 ww. ustawy). Zgodnie zaś z art. 15 ww. ustawy ostateczna decyzja stwierdzająca nabycie własności nieruchomości stanowi podstawę do ujawnienia nowego stanu własności w księdze wieczystej oraz w ewidencji gruntów.

Przepisy ww. ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nie zawierają natomiast wskazania, co do zaliczenia nabytych na jej podstawie nieruchomości rolnych do majątku wspólnego bądź odrębnego małżonków.

Biorąc jednak pod uwagę przyjętą linię orzecznictwa Sądu Najwyższego stwierdzić należy, że nieruchomość rolna nabyta na podstawie przepisów tej ustawy powinna być zaliczona do majątku wspólnego małżonków, gdy w dniu 4 listopada 1971 r. istniała między nimi wspólność ustawowa. Wynika to z faktu, że nabycie własności nieruchomości rolnych na podstawie art. 1 ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych jest tzw. nabyciem pierwotnym nieruchomości rolnej. Z pierwotnego charakteru nabycia własności nieruchomości rolnej na podstawie ww. ustawy wynikają określone skutki prawne, w tym skutki w sferze ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Konsekwencją tezy o pierwotnym charakterze nabycia własności jest wniosek, że o zaliczeniu nabytej nieruchomości rolnej do majątku wspólnego lub odrębnego małżonków decyduje stan istniejących stosunków majątkowych między małżonkami w dniu wejścia w życie ustawy. Skutki w sferze wspólności majątkowej małżeńskiej są zatem uzależnione od tego, czy uwłaszczony nieformalny nabywca pozostawał w dacie nabycia z mocy prawa własności nieruchomości we wspólności majątkowej małżeńskiej, czy też nie.

Należy zatem odnieść się do zasad zaliczania przedmiotów majątkowych w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej do majątku wspólnego bądź odrębnego małżonków ustalonych w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

I tak zgodnie z art. 31 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy w brzmieniu obowiązującym w 1971 r. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Z kolei w myśl art. 32 § 1 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy w ww. brzmieniu dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Dorobek - w rozumieniu ww. przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, jeżeli tylko nie stanowią one odrębnego majątku jednego z małżonków z mocy przepisu art. 33 Kodeksu.

Reasumując, wobec pierwotnego charakteru nabycia nieruchomości rolnych w trybie art. 1 cyt. ustawy należy uznać, że jeżeli nabycie na podstawie ustawy nastąpiło w czasie trwania związku małżeńskiego i związanej z tym wspólności ustawowej, to nieruchomość rolna wchodzi w skład wspólności ustawowej, skoro nabycie nastąpiło z dniem wejścia w życie ustawy, a w tym czasie wspólność majątkowa między małżonkami istniała.

Przenosząc zatem powyższe uregulowania na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że skoro w dniu wejścia w życie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych wnioskodawca pozostawał w związku małżeńskim a stosunki majątkowe między małżonkami podlegały ustawowej wspólności majątkowej, to nieruchomości - działki gruntu o numerach 43/15 i 43/11 weszły w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i jego żony.

Odnosząc się natomiast do skutków zawarcia między małżonkami umowy rozszerzającej wspólność ustawową należy zauważyć, że w myśl art. 47 § 1 zd. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa (art. 47 § 1 ww. ustawy).

Umowa rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską jest to zatem umowa, której celem jest ustanowienie ustroju majątkowego między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Umowa ta jest czynnością prawną organizacyjną, która reguluje stosunki majątkowe małżonków przez czas trwania ich związku małżeńskiego. Umowa rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską ma charakter czynności prawnej rozporządzającej o charakterze nieodpłatnym.

Do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową włączony może zostać majątek (w tym nieruchomości), który nie należy do wspólności ustawowej małżonków, a więc stanowi majątek osobisty jednego z nich. Aby zatem rozszerzyć wspólność ustawową małżeńską musi istnieć majątek, który stanowi majątek osobisty jednego z małżonków.

Skoro jednak w przedmiotowej sprawie nieruchomości - działki gruntu o numerach 43/15 i 43/11 weszły w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i jego żony bowiem ich nabycie na podstawie ustawy nastąpiło w czasie trwania związku małżeńskiego i związanej z tym wspólności ustawowej, to dokonane w dniu 26 kwietnia 2011 r. rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej nie mogło obejmować tych nieruchomości. Oznacza to, że zawarcie w 2011 r. umowy rozszerzającej wspólność majątkową małżeńską pozostawało bez wpływu na uregulowanie stosunków majątkowych między małżonkami w odniesieniu do działek 43/15 oraz 43/11. Nieruchomości te wchodziły bowiem do majątku wspólnego małżonków już od daty ich nabycia, którą w niniejszej sprawie należy utożsamiać z datą wejścia w życie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, czyli z 1971 r.

Tym samym sprzedaż w 2011 r. działki gruntu 43/15 oraz udział w działce gruntu 43/11 nabytych w drodze uwłaszczenia w dniu 4 listopada 1971 r. nie stanowiła źródła przychodu, o którym mowa art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie przedmiotowych nieruchomości upłynęło 5 lat. Wobec tego sprzedaż ww. nieruchomości oraz udziału w nieruchomości nie podlegała opodatkowaniu.

Zatem stanowisko wnioskodawcy, iż w przedmiotowej sprawie rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej w 2011 r. nie wpłynęło na konieczność opodatkowania sprzedaży działki gruntu 43/15 oraz udział w działce gruntu 43/11 należało uznać za prawidłowe. Nie można jednak zgodzić się z wnioskodawcą, iż datą nabycia ww. nieruchomości w przedmiotowej sprawie jest 1976 r. Jak zostało bowiem wskazane wyżej, datą nabycia przedmiotowych nieruchomości jest 1971 r.

Niniejsza interpretacja stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla wnioskodawcy. Stosownie do powyższego żona wnioskodawcy chcąc uzyskać interpretację indywidualną winna wystąpić z odrębnym zapytaniem i uiścić stosowna opłatę.

Do wniosku wnioskodawca dołączył akty notarialne. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretację w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do jego oceny; jest związany wyłącznie opisem zdarzenia przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.