IBPBII/2/415-1/12/CJS - PIT w zakresie sposobu opodatkowania przychodu uzyskanego w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pani stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 28 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 2 stycznia 2012 r.), uzupełnionym w dniu 22 lutego 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania przychodu uzyskanego w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości - jest nieprawidłowe.

W dniu 2 stycznia 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania przychodu uzyskanego w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości.

W związku z brakami formalnymi, pismem z dnia 15 lutego 2012 r. Znak: IBPBII/2/415-1/12/CJS wezwano wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano w dniu 22 lutego 2012 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni na mocy postanowienia z dnia 22 marca 2010 r. nabyła wraz z bratem na podstawie ustawy spadek po zmarłej matce po połowie każde z nich. Przedmiotem nabycia był udział w lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej. Z uwagi na fakt, iż spadkobiercy nie potrafili dojść do porozumienia, wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym wniosek o "zniesienie współwłasności". Na mocy powyższego i z uwagi na fakt, iż brat wnioskodawczyni zadeklarował na rozprawie chęć pozostania w powyższym mieszkaniu, strony w dniu 4 lutego 2011 r. zawarły przed Sądem ugodę, na mocy której bratu wnioskodawczyni została przyznana na wyłączną własność przedmiotowa nieruchomość z jednoczesnym zobowiązaniem spłaty na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 65.000 zł w terminie do dnia 4 marca 2011 r. Z uwagi na fakt, iż brat wnioskodawczyni nie zapłacił w wymagalnym terminie ww. kwoty ani nie podjął z nią żadnych rozmów w przedmiocie spłaty oraz umieścił ogłoszenie o zamiarze sprzedania powyższego mieszkania (pomimo iż na rozprawie sądowej deklarował chęć pozostania w mieszkaniu), wnioskodawczyni w celu ochrony swoich praw dokonała wpisu hipoteki. Pomimo tego brat nadal nie spłacał należności wobec czego wnioskodawczyni złożyła do Komornika Sądowego wniosek o wszczęcie egzekucji. Na podstawie prowadzonej egzekucji wnioskodawczyni otrzymała w dniu 15 listopada 2011 r. kwotę 77,45 zł natomiast w grudniu 2011 r. kwotę 981,54 zł Z informacji uzyskanych od Komornika była to dla wnioskodawczyni najprawdopodobniej ostatnia wpłata z egzekucji z wynagrodzenia dłużnika, gdyż drugi wierzyciel - alimentacyjny dostarczył Komornikowi w ostatnich dniach postanowienie o podwyższeniu alimentów do takiej kwoty, że egzekucja z wynagrodzenia pozwoli tylko na zaspokojenie tego wierzyciela. W obecnym stanie rzeczy wnioskodawczyni będzie zmuszona złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości, czyli przedmiotowego mieszkania. Wnioskodawczyni nie jest w stanie określić w jakim terminie odzyska swoja należność.

Z uzupełnienia wniosku wynika, że matka wnioskodawczyni zmarła w dniu 18 listopada 2009 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy po stronie wnioskodawczyni powstaje obowiązek podatkowy wynikający z zawartej przed Sądem ugody.

Jeżeli wnioskodawczyni jest zobowiązana zapłacić podatek, to na jakiej podstawie, od jakiej kwoty i w jakich terminach powstaje ten obowiązek.

Zdaniem wnioskodawczyni, po jej stronie nie powstanie obowiązek podatkowy gdyż mielibyśmy do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. Wnioskodawczyni nabyła po zmarłej matce na mocy postanowienia Sądu z dnia 22 marca 2010 r. udział wynoszący #189; w lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość. Z uwagi na powyższe uregulowała powyższą kwestię podatkową na okoliczność czego przedłożyła zaświadczenie z urzędu skarbowego.

Gdyby przyjąć, że wnioskodawczyni jest zobowiązana uregulować podatek to dalsze wątpliwości budzą kwestie od jakiej kwoty miałby być naliczony i w jakim terminie powstaje obowiązek podatkowy. Wnioskodawczyni z całej kwoty 65.000 zł otrzymała do dnia dzisiejszego jedynie kwotę 1. 058,99 zł, nie ma wiedzy czy i kiedy odzyska od swojego brata pozostałą kwotę. W związku z powyższym niezrozumiałym pozostawałaby decyzja, iż ma zapłacić podatek od kwoty 65.000 zł, czyli od czegoś czego nie otrzymała.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a - c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) podlegającym opodatkowaniu źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2 m.in.:

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości następuje po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Datę nabycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości należy ustalić zgodnie z art. 924 i 925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Stosownie do powyższych przepisów spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, natomiast otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staję się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia (art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego). Istotny zatem dla podatku dochodowego jest dzień otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy, wtedy bowiem następuje nabycie spadku.

Zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, iż doszło do odpłatnego zbycia udziału przez wnioskodawczynię.

Użyty w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot "odpłatne zbycie" oznacza każde przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin odpłatne zbycie obejmuje zatem szeroki zakres umów. W myśl art. 155 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Tym samym określenie "zbycie" odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału.

Jak zostało bowiem wskazane powyżej każde przeniesienie prawa własności nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości dokonane przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. W związku z powyższym także przeniesienie prawa własności nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości dokonane w drodze odpłatnego zniesienia współwłasności przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zauważyć należy, że współwłasność jest instytucją prawa cywilnego uregulowaną w ustawie - Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 195 ww. Kodeksu współwłasność polega na tym, iż własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. W myśl art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego, o czym stanowi art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 210 ww. Kodeksu każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Zniesienie współwłasności może nastąpić na podstawie umowy lub orzeczenia sądu. W myśl art. 212 § 2 Kodeksu, rzecz która nie daje się podzielić może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Celem postępowania o zniesienie współwłasności jest zatem nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że postępowanie w sprawie zniesienia współwłasności zostało zakończone ugodą w sprawie o zniesienie współwłasności podpisaną w dniu 4 lutego 2011 r. przed sądem. Nieruchomość została przyznana bratu wnioskodawczyni z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 65 000 zł.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż przychodem z odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości w drodze zniesienia współwłasności w wyniku ugody zawartej w trakcie toczącego się postępowania sądowego będzie należna wnioskodawczyni wartość spłaty określona przez sąd w ugodzie o zniesieniu współwłasności.

Bez znaczenia jest fakt nie otrzymania przez wnioskodawczynię całej zasądzonej kwoty spłaty od brata. Dla powstania skutków podatkowych z tytułu odpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze zawartej przed sądem ugody istotne jest samo zawarcie ugody przenoszącej własność. Bez znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego jest moment faktycznego uzyskania pieniędzy oznaczonych w ugodzie oraz w ustalonym w ugodzie terminie. Z chwilą zawarcia ugody i przeniesienia własności wnioskodawczyni uzyskała roszczenie wobec brata o zapłatę należności wynikającej z ugody. Roszczenie to może realizować lub zaniechać realizacji, jednak nie ma to wpływu na powstanie obowiązku podatkowego z tytułu odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości. Obowiązek ten powstaje z uwagi na sam fakt dokonania odpłatnego zbycia a nie na datę zapłaty należności.

Mając zatem na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym wnioskodawczyni decydując się na odpłatne zniesienie współwłasności, w wyniku którego swój udział w mieszkaniu wynoszący 1/2 zbyła na rzecz drugiego współwłaściciela w zamian za co drugi współwłaściciel został przez sąd zobowiązany do przekazania jej kwoty 65.000 zł dokonała w dniu 4 lutego 2011 r. odpłatnego zbycia swojego udziału w nieruchomości i ta czynność prawna będzie dla niej stanowiła źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi na fakt, iż w przedstawionym stanie faktycznym nabycie przez wnioskodawczynię udziału #189; w mieszkaniu miało miejsce w 2009 r., dokonując oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia tego udziału w lokalu mieszkalnym należy stosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu od dnia 1 stycznia 2009 r.

Ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316 z późn. zm.) zmieniono m.in. zasady opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nowe zasady opodatkowania, zgodnie z art. 14 ustawy zmieniającej, mają zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionej straty) od dnia 1 stycznia 2009 r.

I tak stosownie do art. 30e ust. 1 i 4 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c), podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku i jest płatny w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie. Podstawą obliczenia podatku, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw. Przy czym przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia (art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie natomiast do art. 22 ust. 6d ustawy za koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c), nabytych w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania oraz kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa przyjęta do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych przyjętej do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Wysokość nakładów, o których mowa w ust. 6d, ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych (art. 22 ust. 6e ustawy).

Stosownie natomiast do art. 30e ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r., po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3 (PIT-39), wykazać:

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż dokonane odpłatne zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego polegające na przyznaniu go na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli z jednoczesnym zobowiązaniem się przez niego do dokonania spłaty na rzecz drugiego stanowi formę odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości, bowiem spłata ta stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału we wspólnym prawie. Tym samym stanowi ona źródło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Powołany wcześniej art. 30e ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wskazuje, że podatek płatny jest w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie. To przesądza, że powstanie obowiązku podatkowego należy łączyć z datą odpłatnego zbycia (w niniejszej sprawie z datą odpłatnego zniesienia współwłasności) a nie z datą zapłaty należności za zbyty udział.

Błędny jest również zarzut wnioskodawczyni jakoby obowiązek zapłaty podatku z tytułu odpłatnego zbycia oznaczał podwójne opodatkowanie.

Podkreślić należy, iż zapłata podatku od spadku nie oznacza jeszcze, że w razie odpłatnego zbycia udziału w lokalu nie istnieje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Czym innym bowiem jest podatek od spadku z tytułu nabycia tego spadku a czym innym podatek dochodowy płatny z tytułu zbycia.

Wskazać należy, iż nabycie spadku podlega przepisom ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), natomiast odpłatne zbycie udziału w nieruchomości nabytej w spadku jest opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych stosownie do postanowień ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.). Podatek jaki wymienia wnioskodawczyni we własnym stanowisku jest podatkiem z tytułu nabycia spadku i nie może być w żaden sposób łączony z odpłatnym zbyciem nabytego w drodze spadku udziału w nieruchomości. To oznacza, że nawet jeśli z tytułu nabycia spadku wnioskodawczyni była zobowiązana do zapłaty podatku od nabycia spadku to nie może podnosić, że zobowiązanie jej do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości jest formą podwójnego opodatkowania. Dowodem na nieprawidłowość podniesionej przez wnioskodawczynię argumentacji jest treść art. 22 ust. 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powoływana w uzasadnieniu interpretacji, która jednoznacznie mówi o tym w jaki sposób ustala się koszty uzyskania przychodu z tytułu zbycia nieruchomości i praw nabytych w spadku. Treść tego przepisu wyraźnie wskazuje, że fakt, iż zbywany udział w nieruchomości został nabyty w spadku nie wyłącza obowiązku opodatkowania przychodu z jego odpłatnego zbycia.

Tym samym stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.