IBPBII/1/436-2/09/MZ - Opodatkowanie PCC darowizny części własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani..., przedstawione we wniosku z dnia 31 grudnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 7 stycznia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych darowizny #189; części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką - jest prawidłowe

W dniu 7 stycznia 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych darowizny #189; części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni jest współwłaścicielką w #189; części spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu mieszkalnego. Prawo własnościowe nabyła w 2008 r. Drugim współwłaścicielem stał się ówczesny narzeczony wnioskodawczyni (również w #189; części). W sierpniu 2008 r., już po nabyciu prawa do lokalu, wnioskodawczyni zawarła związek małżeński. Ze względu na okoliczność, że nabycie tego prawa nastąpiło przed zawarciem związku małżeńskiego (z drugim współwłaścicielem) stanowi ono w istocie przedmiot współwłasności i nie jest składnikiem majątkowym wspólności małżeńskiej.

W celu sfinansowania nabycia prawa do lokalu wnioskodawczyni zaciągnęła hipoteczny kredyt bankowy. Pozostałymi kredytobiorcami byli: drugi z nabywców prawa (ówczesny narzeczony) oraz ojciec wnioskodawczyni. Kredyt obciąża aktualnie wnioskodawczynię, jej małżonka oraz jej ojca, który jednak nie jest współwłaścicielem prawa własności do lokalu. Jednym z zabezpieczeń kredytu są hipoteka zwykła i kaucyjna w łącznej kwocie ponad 117 000 franków szwajcarskich.

W chwili obecnej zaistniałe okoliczności zmuszają wnioskodawczynię do dokonania darowizny swojej części własnościowego prawa do lokalu na rzecz jej ojca (również kredytobiorcy) lub na rzecz obojga rodziców.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym stanie faktyczno - prawnym darowizna #189; części własnościowego prawa do lokalu obciążonego hipoteką spowoduje obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych w trybie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem wnioskodawczyni, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Hipoteka w myśl art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi ograniczone prawo rzeczowe. Hipotekę regulują odrębne przepisy. W świetle przepisów o księgach wieczystych i hipotece, w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia - z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością - długów wynikających ze stosunku prawnego będącego podstawą ustanowienia hipoteki. Hipoteka jest więc samoistnym źródłem roszczeń wynikającym z ustanowionego zabezpieczenia. Umowa kredytowa była jedynie podstawą ustanowienia takiego zabezpieczenia.

Strony umowy darowizny nie zawierają klauzuli o przejęciu długu przez obdarowanego. Zobowiązanym do spłaty kredytu jest nadal kredytobiorca - darczyńca. Jest nim co prawda również przyszły obdarowany i to już w chwili obecnej, ale z samego faktu "bycia" jednym z kredytobiorców. Według wnioskodawczyni, poważne wątpliwości co do skuteczności musiałaby wzbudzać konstrukcja prawna przejęcia w związku z nabyciem darowizny obciążonej hipoteką "własnych długów kredytowych" wobec banku. Brak spłat zobowiązań kredytowych może spowodować ewentualne dochodzenie ww. zobowiązań od każdego z kredytobiorców, w tym darczyńcy i obdarowanego. Fakt dokonania darowizny przez wnioskodawczynię nie zwalnia jej, w jej opinii, z długu wobec banku, ani nie przenosi tego długu na jej ojca, który również jest zobowiązanym w stosunku kredytowym. Zatem darowizna obciążona hipoteką w przypadku braku przejęcia długu z hipoteki przez obdarowanego skutkuje brakiem podstaw do opodatkowania w trybie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W przekonaniu wnioskodawczyni, planowana czynność nie wywoła skutków podatkowych, albowiem umowa darowizny nie spowoduje przejęcia przez obdarowanego żadnych długów lub ciężarów darczyńcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki,

- umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długówi ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że wnioskodawczyni zamierza dokonać na rzecz ojca lub na rzecz obojga rodziców darowizny #189; części własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką.

Stosownie do art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę darowizny rozumie się zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego osobie obdarowanej (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej. Nie jest przy tym konieczne, aby dokonanie darowizny łączyło się z bezpośrednim transferem darowanego przedmiotu z masy majątkowej darczyńcy do majątku obdarowanego. Transfer ten bowiem może mieć miejsce między masą majątkową osoby trzeciej a obdarowanym. Wystarczy bowiem, że świadczenie spełnione faktycznie przez inna osobę zostanie następnie skompensowane wartościami pochodzącymi z majątku darczyńcy.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Oświadczenie darczyńcy, zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego, powinno być złożone w formie aktu notarialnego, przy czym umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy, prawa i inne świadczenia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podstawę opodatkowania stanowi w tym przypadku wartość długów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.

Obowiązek podatkowy przy umowie darowizny powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnych tj. w dniu zawarcia umowy darowizny i stosownie do art. 4 pkt 3 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na obdarowanym.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ww. ustawy stawki podatku od umów darowizny wynoszą przy przeniesieniu własności własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego - 2%.

Jednakże w przypadku, gdy umowa darowizny, nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań osoby darującej, to taka umowa darowizny nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W przedmiotowej sprawie, w opisie przedstawionej sytuacji wnioskodawczyni nie wskazała długów i ciężarów albo zobowiązań, które w wyniku umowy darowizny przejmowałby obdarowany. Jest on obciążony jedynie wcześniejszym długiem wynikającym z faktu występowania wraz z wnioskodawczynią w roli wspólnego kredytobiorcy. Natomiast nie przejmuje nowego długu w części przysługującej wnioskodawczyni. Wobec tego dokonanie przez wnioskodawczynię darowizny swojej części własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką na rzecz swojego ojca czy też obojga rodziców, nie będzie podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Powołane wyżej przepisy zostały podane w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 209, poz. 1319), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.

Zaznacza się jednakże, że treść zmian w ww. przepisach obowiązująca od dnia 1 stycznia 2009 r. nie ma wpływu na ocenę stanowiska wnioskodawczyni, co oznacza, iż zarówno w świetle stanu prawnego obowiązującego przed wprowadzoną zmianą (tj. do dnia 31 grudnia 2008 r.) jak i stanu prawnego obowiązującego od dnia 1 stycznia 2009 r. ocena stanowiska wnioskodawczyni co do przedstawionego zdarzenia przyszłego jest taka sama.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.