IBPBII/1/436-198/14/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z 13 czerwca 2014 r. (data wpływu do Biura - 17 czerwca 2014 r.), uzupełnionym 19 września 2014 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 17 czerwca 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 8 września 2014 r. znak: IBPP2/443-583/14/WN, IBPB II/1/436-198/14/MZ wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 19 września 2014 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (spółka akcyjna) jest bankiem, o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

Instytucje kredytowe lub finansowe (dalej jako: zbywcy lub zbywca) są wierzycielami z tytułu udzielonych kredytów. Wierzytelności są niewymagalne i nie są zagrożone (nie ma powodów, aby przypuszczać, że dłużnicy okażą się niewypłacalni).

Zbywcy są podatnikami podatku od towarów i usług lub innego podatku od wartości dodanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w których mają siedzibę.

Zbywcy poszukują usługi finansowania swojej działalności. Wnioskodawca, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, finansuje inne podmioty, planuje dostarczyć zbywcom usługę finansowania ich działalności w ten sposób, że będzie nabywał od zbywców niewymagalne, niezagrożone (pewne) wierzytelności kredytowe za cenę odpowiadającą ich wartości nominalnej.

Wnioskodawca zamierza finansować transakcje nabycia wierzytelności ze środków własnych, w tym z pozyskanych - w toku działalności bankowej - depozytów.

Wyłącznym celem świadczonej przez Wnioskodawcę usługi jest zapewnienie zbywcy finansowania poprzez wypłatę środków pieniężnych w zamian za nabyte wierzytelności. Wnioskodawca, oprócz dostarczenia środków pieniężnych, nie będzie wykonywał na rzecz zbywcy jakichkolwiek innych czynności związanych z nabytymi wierzytelnościami. Na skutek nabycia wierzytelności i dostarczenia środków pieniężnych na rzecz zbywcy stosunek zobowiązaniowy pomiędzy Wnioskodawcą a zbywcą wygasa. Wnioskodawca stanie się wierzycielem w stosunku do dłużników (kredytobiorców) nabytych wierzytelności.

Nabycie wierzytelności będzie odbywało się w drodze przelewu wierzytelności od zbywcy na rzecz Wnioskodawcy. Na skutek tak dokonanych przelewów wierzytelności Wnioskodawca wstąpi w prawa zbywców związane z wierzytelnościami, w szczególności Wnioskodawca nabędzie prawo do otrzymywania płatności rat kredytowych w części kapitałowej i odsetkowej. Dłużnicy będą spełniali swoje zobowiązania kredytowe bezpośrednio na rzecz Wnioskodawcy poprzez spłatę kwoty nominalnej udzielonych im - przez zbywcę - kredytów wraz z odsetkami.

Wnioskodawca będzie odpłatnie świadczył usługę finansowania. Otrzyma wynagrodzenie za świadczoną zbywcy usługę w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wartością wpłat otrzymanych w związku z wierzytelnościami od dłużników, a ceną nabycia wierzytelności (różnica odpowiadać będzie, co do zasady, kwocie odsetek otrzymanych bezpośrednio od dłużników).

W przypadku, gdy zbywca będzie miał siedzibę w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, świadczone przez Wnioskodawcę usługi będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej w tym innym państwie. Usługi te będą opodatkowane, zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy, jako usługi finansowe zwolnione z opodatkowania podatkiem od wartości dodanej.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał m.in., że umowy nabycia wierzytelności będą zawierane na terytorium Polski, bądź innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

W kwestii znajdowania się wierzytelności, a raczej wykonywania praw z tych wierzytelności Wnioskodawca wskazał, że w umowie nabycia wierzytelności on i zbywca zawrą postanowienia wskazujące na miejsce wykonania umowy. W sytuacji gdy takie postanowienia nie zostaną umieszczone w treści wspomnianych umów, miejscem wykonywania praw z wierzytelności będzie terytorium Polski, gdyż w ocenie Banku (Wnioskodawcy) znajdzie wówczas zastosowanie przepis art. 454 § 1 zdanie drugie Kodeksu cywilnego. Świadczenie pieniężne wynikające z nabytej wierzytelności, będzie dokonane na rzecz nabywcy (Banku, Wnioskodawcy), dłużnik będzie miał obowiązek spełnić świadczenie w miejscu siedziby nabywcy tej wierzytelności (Polski). Tym samym miejscem właściwym dla spełnienia świadczenia przez dłużnika będzie siedziba wierzyciela, którym w drodze przelewu wierzytelności stanie się Bank (Wnioskodawca).

Organ podkreśla, że z uwagi na zakres niniejszej interpretacji pominięto w niej część uzupełnienia wniosku odnoszącą się wyłącznie do podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy opisana jako zdarzenie przyszłe usługa finansowania zbywcy nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W przekonaniu Wnioskodawcy opisana jako zdarzenie przyszłe usługa finansowania zbywcy będzie stanowiła odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Świadczona przez Wnioskodawcę usługa, gdy będzie świadczona na terytorium kraju, będzie podlegała zwolnieniu z podatku od towarów i usług.

Nabycie wierzytelności dokonywane przez Wnioskodawcę nie będzie w konsekwencji podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W przekonaniu Wnioskodawcy usługa finansowania zbywcy, opisana jako zdarzenie przyszłe, będzie stanowiła odpłatną usługę zwolnioną z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług. W toku świadczenia tej usługi Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności od zbywców mających siedzibę w Polsce albo na terytorium innego państwa Unii Europejskiej. Nabycie wierzytelności może nastąpić zgodnie z prawem polskim lub obcym.

Wnioskodawca wskazał, że opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega m.in. na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa sprzedaży praw majątkowych. Obowiązek podatkowy w stosunku do umów sprzedaży ciąży na kupujących.

Wnioskodawca spodziewa się, że zawierane przez niego umowy nabycia wierzytelności będą stanowiły - w świetle prawa państw, którym podlegają - "umowy sprzedaży odpłatnego zbycia praw majątkowych". Zgodnie jednak z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, czynności cywilnoprawne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności podlega opodatkowaniu lub jest zwolniona z podatku od towarów i usług lub innego podatku od wartości dodanej (zawarte w przepisie wyjątki są nieistotne w niniejszej sprawie).

Świadczone przez Bank usługi finansowania zbywcy powinny podlegać zwolnieniu z podatku od towarów i usług w Polsce. W sytuacji natomiast, gdy miejscem świadczenia usługi będzie inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, świadczone przez Wnioskodawcę usługi będą podlegały zwolnieniu z podatku od wartości dodanej w tym państwie (Wnioskodawca wywiódł, że zwolnienie z podatku wynika jednoznacznie z Dyrektywy VAT). W konsekwencji, nabycie wierzytelności w toku świadczenia usługi finansowania zbywcy opisane jako zdarzenie przyszłe nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując, w przekonaniu Wnioskodawcy jego świadczenie opisane w zdarzeniu przyszłym będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług oraz - jeśli będzie dokonywane na terytorium kraju, będzie podlegało zwolnieniu z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług jako usługa w zakresie długów.

Zdaniem Wnioskodawcy, ponieważ usługa finansowania zbywcy świadczona przez Wnioskodawcę będzie podlegała zwolnieniu z podatku od towarów i usług w Polsce lub zwolnieniu z podatku od wartości dodanej w innym państwie Unii Europejskiej, zawierane w toku jej świadczenia umowy nabycia wierzytelności nie będą przedmiotem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od towarów i usług, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Stosownie do art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży, przy umowie sprzedaży, na kupującym.

Przy czym zgodnie z art. 1 ust. 4 ww. ustawy podatkowi temu podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiotem są:

W świetle powyższego przepisu opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega np. umowa sprzedaży praw majątkowych, której przedmiot (prawa majątkowe) w chwili zawarcia umowy wykonywane są na terytorium Polski. W przypadku gdy przedmiotem sprzedaży są prawa majątkowe, w tym wierzytelności wykonywane za granicą, umowa sprzedaży podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile kupujący ma siedzibę na terytorium Polski i umowę zawarto na terytorium Polski. Jeżeli natomiast kupujący ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale umowę podpisano (zawarto) poza granicami kraju i wierzytelności wykonywane są za granicą, to czynność ta nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

Nadmienić należy, iż zgodnie z art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, użyte w ustawie określenie podatek od towarów i usług oznacza podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.

Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku umów sprzedaży o wyłączeniu, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają status podatnika podatku od towarów i usług. Podstawę do ww. wyłączenia może stanowić wyłącznie fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona (za wyjątkiem sytuacji w ustawie szczegółowo wymienionych). Wyłączenie danej czynności cywilnoprawnej z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych ma więc miejsce tylko w przypadku, gdy z tytułu dokonania tej właśnie czynności, jedna ze stron jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący bankiem zamierza nabywać wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów w drodze umów sprzedaży zawieranych w ramach świadczenia usługi finansowania zbywcy. Umowy te będą zawierane na terytorium Polski, bądź innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. W danej umowie nabycia (sprzedaży) wierzytelności Wnioskodawca i zbywca zawrą postanowienia wskazujące na miejsce wykonania umowy. W sytuacji gdy takie postanowienia nie zostaną umieszczone w treści wspomnianych umów, miejscem wykonywania praw z wierzytelności będzie terytorium Polski. Świadczenie pieniężne wynikające z nabytej wierzytelności, będzie dokonane na rzecz nabywcy (Banku, Wnioskodawcy) a dłużnik będzie miał obowiązek spełnić świadczenie w miejscu siedziby nabywcy tej wierzytelności (na terytorium Polski).

W związku z tym należy podkreślić, że jakkolwiek zapytanie Wnioskodawcy zawarte w pkt 3 dotyczy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych usług finansowania zbywcy i w konsekwencji opodatkowania tym podatkiem umów nabycia (sprzedaży) wierzytelności, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy powyższe transakcje - dokonane pomiędzy wskazanymi we wniosku Stronami - podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług lub są z niego zwolnione, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia umów sprzedaży wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tych czynności podatkiem od towarów i usług (uregulowaniami prawnymi dotyczącymi tego podatku) skutkuje bowiem wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przedmiotowa sprzedaż wierzytelności dokonywana w ramach świadczenia usługi finansowania zbywcy na terytorium kraju będzie podlegać regulacjom dotyczącym podatku od towarów i usług, co zostało potwierdzone interpretacją indywidualną z 29 września 2014 r. znak: IBPP2/443-583/14/WN. A zatem na mocy art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowy te nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy również wskazać, że jeżeli dana umowa nabycia (sprzedaży) wierzytelności zostanie zawarta poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wierzytelność, będąca przedmiotem tej umowy będzie wykonywana również poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej umowa ta - zgodnie z uregulowaniami art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - nie będzie podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych, bez względu na to czy będą do niej miały zastosowanie przepisy dotyczące podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.