IBPBII/1/436-189/12/MZ - Określenie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 22 maja 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 24 maja 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 24 maja 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółka z o.o.) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obrotu wierzytelnościami. Na podstawie zawartych umów cesji Wnioskodawca nabywa wierzytelności wymagalne i dokonuje ich windykacji na własny rachunek. Tego rodzaju transakcje dominują w prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej. W poszczególnych przypadkach zdarza się, że umowa cesji przewiduje możliwość jej rozwiązania i przelewu zwrotnego zakupionej wierzytelności. W praktyce zdarza się również, że Wnioskodawca nie dokonuje windykacji nabytej wierzytelności, lecz odsprzedaje ją po cenie wyższej niż cena zakupu albo dokonuje konwersji wierzytelności na udziały lub akcje dłużników.

Wnioskodawca nabywa przedmiotowe wierzytelności po cenie niższej niż ich wartość nominalna. Różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich nabycia (tzw. dyskonto) odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili sprzedaży. Co więcej, Wnioskodawca nie uzyskuje poza dyskontem żadnego wynagrodzenia, w szczególności nie otrzymuje żadnych prowizji z tytułu nabycia tych wierzytelności. Ponadto, Wnioskodawca nie świadczy dodatkowych usług na rzecz kontrahentów, od których nabywa wierzytelności.

W związku z tym, że w dniu 27 października 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-93/10 w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji polegających na nabywaniu wierzytelności, Spółka uważa za zasadne ponowne złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w wyżej wymienionym zakresie (poprzednio wydane interpretacje dotyczące podatku od towarów i usług Wnioskodawca otrzymał w dniu 1 czerwca 2010 r.)

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

W związku z tym, że zdaniem Wnioskodawcy, nabycie przez niego wierzytelności w trybie art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego nie stanowi usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przedmiotowe transakcje powinny, zdaniem Wnioskodawcy, podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 6 ust. 2 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, iż instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Następnie Wnioskodawca powołując art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, stwierdził, że przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Wnioskodawca dodał, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności. Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Wnioskodawca podkreślił, że, jego zdaniem, umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, chyba że przybiera postać jednej z umów wymienionych w tym przepisie.

Następnie Wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, opodatkowaniu podlega m.in. umowa sprzedaży praw majątkowych. Wnioskodawca stwierdził, iż jak wynika ze stanu faktycznego nabywa on wierzytelności w drodze umów cesji od ich zbywców. Nabywane przez Wnioskodawcę wymagalne wierzytelności, bez względu na ich późniejsze przeznaczenie, zdaniem Wnioskodawcy, zaliczyć można do kategorii praw majątkowych. Ponadto, w analizowanym przypadku zawierane umowy cesji przybierają postać umów sprzedaży, gdyż na ich podstawie Wnioskodawca wchodzi we wszelkie prawa i obowiązki przysługujące dotychczas zbywcy wierzytelności. Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, zawierane przez niego umowy cesji podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W kwestii podstawy opodatkowania Wnioskodawca zauważył, że stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania stanowi przy umowie sprzedaży wartość rynkowa prawa majątkowego. Natomiast stosownie do art. 6 ust. 2 tej ustawy, wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów. Z kolei zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b tej ustawy, stawka podatku wynosi od umowy sprzedaż praw majątkowych 1%. Co do momentu powstania obowiązku podatkowego, to w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, powstaje on z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 1 tej ustawy, obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Z przytoczonych przepisów wynika zatem, zdaniem Wnioskodawcy, że podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych w przypadku zbycia praw majątkowych jest ich wartość rynkowa. Według Wnioskodawcy oznacza to, że w analizowanej sytuacji wartością rynkową nabywanych wierzytelności jest cena jaką Wnioskodawca płaci zbywcom przedmiotowych wierzytelności, gdyż różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Ponadto, zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotowe transakcje będą podlegać opodatkowaniu stawką 1%, a podmiotem zobowiązanym do uiszczenia tego podatku będzie Wnioskodawca. Z kolei obowiązek podatkowy będzie powstawał w chwili zawarcia umów cesji ze zbywcami wierzytelności.

Podsumowując powyższe, zdaniem Wnioskodawcy nabywane przez niego wymagalne wierzytelności w trybie art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 6 ust. 2 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Organ zaznacza, iż przywołując powyżej stanowisko Wnioskodawcy - z uwagi na zakres niniejszej interpretacji - pominął tę jego część, która odnosi się wyłącznie do uregulowań zawartych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), jak również pominął, odnoszące się do tej ustawy i przywołane przez Wnioskodawcę - wyroki sądowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od towarów i usług, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen przedmiotu czynności cywilnoprawnych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych określa stawki podatku, które wynoszą od umowy sprzedaży:

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

Z treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, iż o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług lecz wyłącznie fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona (za wyjątkiem sytuacji w ustawie szczegółowo wymienionych). W związku z tym podstawową kwestią są ustalenia dokonane na gruncie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), co jednakże nie jest przedmiotem tej interpretacji (w tym zakresie - jak już wyżej wskazano - zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie).

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący Spółką z o.o. nabywa na podstawie umów cesji wierzytelności wymagalne i dokonuje windykacji tych wierzytelności na własny rachunek. Umowy cesji przybierają - jak wskazał Wnioskodawca - postać umów sprzedaży.

Zaznaczyć należy, iż niniejszą interpretacją dokonuje się rozstrzygnięcia jedynie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, natomiast nie rozstrzyga się czy powyższa umowa sprzedaży wierzytelności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub też jest z tego podatku zwolniona na mocy ustawy o podatku od towarów i usług. W tym zakresie, tj. w zakresie dotyczącym opodatkowania podatkiem od towarów i usług, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

W związku z tym należy podkreślić, iż w celu stwierdzenia czy przedmiotowa umowa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy podlega ona regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tej czynności regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zatem jedynie w przypadku nie objęcia powyższej czynności zakresem ustawy o podatku od towarów i usług powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

We wniosku Wnioskodawca wskazuje, że nabycie przez niego wierzytelności nie stanowi usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług

Jeżeli zatem prawidłowe są ustalenia Wnioskodawcy co do tego, że zawarte przez niego umowy cesji wierzytelności w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie podlegają uregulowaniom tejże ustawy, co zostanie zweryfikowane odrębnym rozstrzygnięciem, to umowy te (jeżeli istotnie przyjmują postać umów sprzedaży) na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) i art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych według stawki 1%. Natomiast - w oparciu o art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz art. 4 pkt 1 ww. ustawy - w momencie zawarcia umowy cesji wierzytelności, na Wnioskodawcy (kupującym) ciąży obowiązek podatkowy z tytułu ww. umowy, a z mocy art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 powyższej ustawy podstawę opodatkowania stanowi kwota wynikająca z zawartej transakcji, pod warunkiem, że odpowiada wartości rynkowej prawa majątkowego będącego przedmiotem umowy.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.