IBPBII/1/415-891/10/AŻ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 2 listopada 2010 r. (data wpływu do tut. Biura - 2 listopada 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku obniżenia wartości nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego:

* w części dotyczącej wypłaty odszkodowania na podstawie decyzji administracyjnej lub innego aktu jednostronnego - jest nieprawidłowe,

* w pozostałej części - jest prawidłowe.

W dniu 2 listopada 2010 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku obniżenia wartości nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wnioskodawca wraz z żoną będzie występował do Gminy o odszkodowanie za szkodę powstałą w wyniku obniżenia wartości nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (zmiana przeznaczenia części gruntów niezabudowanych przeznaczonych na budownictwo mieszkaniowe i zagrodowe na przeznaczenie rolne). Obniżenie wartości nieruchomości zostało wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego w kwocie netto. Nieruchomość stanowi współwłasność małżeńską wnioskodawcy i jego żony. Wnioskodawca i jego żona nie prowadzą działalności gospodarczej.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy uzyskane przedmiotowe odszkodowanie będzie zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie będzie podlegało podatkowi dochodowemu, jeżeli Gmina dobrowolnie uzna roszczenie i jego wypłata nastąpi na podstawie zawartej z Gminą umowy czy też ugody (art. 21 ust. 3 pkt g - winno być art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy). Jeżeli Gmina nie uzna roszczenia dobrowolnie, a zostanie ono orzeczone w następstwie późniejszego koniecznego powództwa przeciwko Gminie o zapłatę w wyroku lub ugodzie sądowej, to odszkodowanie to, zdaniem wnioskodawcy, nie będzie podlegało podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (art. 21 ust. 3b - winno być art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy). Otrzymane odszkodowanie, zdaniem wnioskodawcy, nie będzie również podlegało opodatkowaniu w przypadku uznania dobrowolnego przez Gminę w formie decyzji administracyjnej lub innego aktu jednostronnego.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotową interpretacją dokonano oceny stanowiska wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie podatku od towarów i usług wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy źródłem przychodów są również inne źródła. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wskazany przez ustawodawcę w art. 20 ust. 1 ww. ustawy katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera on jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do innych źródeł. Zgodnie z powołanymi przepisami opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega uzyskany w roku podatkowym dochód stanowiący dla podatnika przysporzenie majątkowe.

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, iż wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Należy jednak podkreślić, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, które wypełniają dyspozycję ww. normy prawnej, czyli te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Z kolei z treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wynika, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Oznacza to, że na mocy tego przepisu wolne od podatku są inne odszkodowania niż te których wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów prawa, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wymienionymi powyżej. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wnioskodawca wraz z żoną będzie występował do Gminy o odszkodowanie za szkodę powstałą w wyniku obniżenia wartości nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (zmiana przeznaczenia części gruntów niezabudowanych przeznaczonych na budownictwo mieszkaniowe i zagrodowe na przeznaczenie rolne). Obniżenie wartości nieruchomości zostało wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego w kwocie netto.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

W myśl art. 36 ust. 2 ww. ustawy realizacja roszczeń, o których mowa w ust. 1, może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej. Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają.

Zgodnie z art. 37 ust. 9 ww. ustawy wykonanie obowiązku wynikającego z roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1-3, powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe. Spory w sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, rozstrzygają sądy powszechne (art. 37 ust. 10 ww. ustawy).

Powyższe uprawnienia przysługują zatem w przypadku, gdy plan miejscowy w znacząco negatywny sposób oddziałuje na dotychczasowe warunki korzystania z nieruchomości, np. dochodzi do zmiany przeznaczenia nieruchomości z budowlanego na rolny. Wybór żądań należy do właściciela lub użytkownika wieczystego. Gmina może jednak przedstawić kontrofertę tj. zaproponować nieruchomość zamienną.

Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewidują zatem w powołanym art. 36 ust. 1 ustawy możliwość wystąpienia przez właściciela lub użytkownika wieczystego z żądaniem wypłaty odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę. Należy jednak wskazać, iż w przepisach prawa brak jest konkretnych uregulowań określających wysokość lub zasady ustalania przedmiotowego odszkodowania.

Skoro zatem w przepisach prawa brak jest konkretnych uregulowań określających wysokość lub zasady ustalania odszkodowania przewidzianego w art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, to nie znajdzie zastosowania zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem na mocy tego przepisu wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Powyższe oznacza, że jeżeli wypłata odszkodowania dla wnioskodawcy nastąpi na podstawie zawartej z Gminą umowy, ugody lub na mocy decyzji administracyjnej lub innego aktu jednostronnego (tzn. gmina uzna roszczenie dobrowolnie, sprawa nie będzie przedmiotem postępowania sądowego) wówczas otrzymane odszkodowanie podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł.

Zatem stanowisko wnioskodawcy, w którym stwierdza, iż otrzymane odszkodowanie nie będzie podlegało opodatkowaniu w przypadku wypłaty odszkodowania przez Gminę na mocy decyzji administracyjnej lub innego aktu jednostronnego należało uznać za nieprawidłowe.

Z kolei stanowisko wnioskodawcy, w którym stwierdza, iż otrzymane odszkodowanie podlegać będzie opodatkowaniu, jeżeli Gmina dobrowolnie uzna roszczenie i jego wypłata nastąpi na podstawie zawartej z Gminą umowy czy też ugody należało uznać za prawidłowe, mimo błędnie wskazanej podstawy prawnej, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy. Wskazany przez wnioskodawcę wyjątek przewidziany w lit. g nie ma w przedmiotowej sprawie zastosowania albowiem nie ma również zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Również stanowisko wnioskodawcy, w którym stwierdza, iż wypłacone odszkodowanie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli Gmina nie uzna roszczenia dobrowolnie, a zostanie ono orzeczone w następstwie powództwa przeciwko Gminie o zapłatę w wyroku lub ugodzie sądowej należało uznać za prawidłowe. Przychód osiągnięty z tego tytułu zwolniony będzie z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy. Odszkodowanie otrzymane bowiem zostanie na podstawie wyroku lub ugody sądowej i nie znajdą do niego zastosowania wyjątki przewidziane w ww. przepisie, gdyż nie zostanie ono wypłacone w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie będzie dotyczyło korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wypłacone świadczenie będzie miało niewątpliwie charakter odszkodowawczy mający na celu naprawienie szkody, tj. obniżenie wartości nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Na charakter odszkodowawczy świadczenia wskazuje również art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który mówi o odszkodowaniu za poniesioną rzeczywistą szkodę.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja indywidualna, stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, iż Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla wnioskodawcy. Jeżeli zatem żona wnioskodawcy chce uzyskać dla siebie interpretację indywidualną winna wystąpić z odrębnym wnioskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretacjęw terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.