IBPBII/1/415-793/11/BJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 1 września 2011 r. (data wpływu do Biura - 6 września 2011 r.), uzupełnionym w dniu 25 listopada 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji do właściwego źródła przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej z urzędu - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 września 2011 r. do tut. Biura wpłynął wniosek Spółki komandytowej o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji do właściwego źródła przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej z urzędu.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z dnia 14 listopada 2011 r. Znak: IBPP1/443-1408/11AZb, IBPB II/1/415-793/11/BJ wezwano Spółkę do jego uzupełnienia poprzez uiszczenie dodatkowej opłaty i złożenie odrębnego wniosku przez osobę uprawnioną, tj. osobę fizyczną będącą podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedmiotowy wniosek uzupełniono w dniu 22 listopada 2011 r. (uiszczenie opłaty) i w dniu 25 listopada 2011 r. (wniosek złożony przez jednego ze wspólników). Tym samym wnioskiem wspólnika Spółki komandytowej został zmodyfikowany wniosek złożony przez nią w dniu 6 września 2011 r. i niniejszą interpretacją rozpatrywany jest właśnie wniosek z uwzględnieniem zmian dokonanych w wyniku uzupełnienia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca - radca prawny świadczy w ramach spółki komandytowej usługi polegające na udzielaniu pomocy prawnej z urzędu. Z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu Wnioskodawca otrzymuje określone odrębnymi przepisami wynagrodzenie zawierające podatek VAT.

Działalność w formie spółki komandytowej jest jedyną prowadzoną przez Wnioskodawcę - wspólnika spółki formą wykonywania zawodu, w szczególności nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej w tym zakresie. W związku z pomocą prawną świadczoną z urzędu, sądy wypłacając spółce na podstawie faktury VAT wystawionej przez spółkę należne wynagrodzenie potrącają podatek dochodowy od osób fizycznych, uważając się w tym zakresie za płatnika podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy sądy prawidłowo uważają się za płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodów uzyskiwanych przez wspólnika spółki osobowej tytułem wynagrodzenia otrzymywanego w związku ze świadczoną w ramach tej spółki pomocą prawną z urzędu, przy uwzględnieniu, że wspólnik nie prowadzi takiej działalności w żadnej formie poza działalnością w spółce.

Zdaniem Wnioskodawcy, przychody otrzymywane z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu stanowią przychód z działalności gospodarczej spółki komandytowej, a fakturę VAT powinna wystawić spółka, jako że zawód radcy prawnego wykonuje Wnioskodawca w formie spółki komandytowej i jest to jedyny sposób prowadzenia przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług prawnych. Tym samym, sądy nie są płatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych i nie są uprawnione do potrącania, z wynagrodzenia należnego w związku z pomocą prawną świadczoną z urzędu, tego podatku.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu regulują przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1118 z późn. zm.) i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.).

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Zgodnie z art. 7 ww. ustawy pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii prawnych, zastępstwo prawne i procesowe.

Jednocześnie w art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy ustawodawca postanowił, że radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej albo komandytowo-akcyjnej.

W myśl art. 14 ww. ustawy radca prawny prowadzi samodzielnie sprawy przed organami orzekającymi, dbając o należyte wykorzystanie przewidzianych przez prawo środków dla ochrony uzasadnionych interesów jednostki organizacyjnej.

Także w przypadku udzielenia substytucji na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, pomoc prawną świadczy radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie radca prawny zastępowany.

Radca prawny, bez względu na sposób wykonywania zawodu ma przy tym zawodowy i korporacyjny obowiązek prowadzenia sprawy z urzędu.

Należy przy tym podkreślić, że to sąd w trybie art. 117 § 4 kodeksu postępowania cywilnego decyduje o uwzględnieniu wniosku strony o ustanowienie dla niej radcy prawnego określonego w § 1 tego przepisu (w sprawach objętych treścią tej ustawy). Ustanowienie przez sąd radcy prawnego powoduje powstanie obowiązków i uprawnień właściwej okręgowej izby radców prawnych w zakresie wyznaczenia konkretnej osoby pełnomocnika z urzędu (art. 117¹ k.p.c.).

Podobnie zgodnie z art. 254 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Nie ma przy tym znaczenia, czy sąd zleca świadczenie pomocy prawnej z urzędu bezpośrednio, czy pośrednio (w trybie art. 253 tej ustawy z udziałem okręgowej izby radców prawnych).

Jednocześnie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (przepis § 1 pkt 3). W § 15 pkt 2 cytowanego rozporządzenia określono, iż koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują m.in. niezbędne, udokumentowane wydatki radcy prawnego.

Analiza przytoczonych wyżej przepisów jednoznacznie wskazuje zatem, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu czy innych organów władzy publicznej, udziela osobiście radca prawny (a nie spółka, kancelaria radcy prawnego), ewentualnie wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji. Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż wykonywanie zawodu radcy prawnego jest nieodłącznie związane z osobistą odpowiedzialnością (np. dyscyplinarną, cywilną).

Z wniosku wynika, iż Wnioskodawca - radca prawny świadczy w ramach spółki komandytowej usługi polegające na udzielaniu pomocy prawnej z urzędu. Z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu otrzymuje określone odrębnymi przepisami wynagrodzenie zawierające podatek VAT. Działalność w formie spółki komandytowej jest jedyną prowadzoną przez Wnioskodawcę formą wykonywania zawodu, w szczególności nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej w tym zakresie.

Wnioskodawca uważa, iż przychody otrzymywane z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu stanowią przychód z działalności gospodarczej spółki komandytowej.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) źródłami przychodów są m.in.:

* działalność wykonywana osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2),

* pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3).

Przez działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą - zgodnie z art. 5a pkt 6 ww. ustawy - należy rozumieć działalność zarobkową:

Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 - stosownie do art. 13 pkt 6 cyt. ustawy - uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Jak z powyższego wynika, ustawodawca wyraźnie rozróżnił w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodów, przy czym podział w nim zawarty ma charakter rozłączny. To oznacza, że zakwalifikowanie przychodu do określonego źródła winno następować z uwzględnieniem regulacji przepisów tejże ustawy, przy zastosowaniu uregulowań art. 12-20, gdzie enumeratywnie wskazano jakiego rodzaju przychody uznaje się za przychody z danego źródła. Zakwalifikowanie danego przychodu do któregokolwiek ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2, 4-9 cyt. ustawy uniemożliwia - przy wyłączeniu wynikającym z art. 5a pkt 6 tejże ustawy - zakwalifikowanie tak uzyskanego przychodu do przychodu z działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę powyższe, nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że przychody otrzymywane z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu stanowią przychód z działalności gospodarczej spółki komandytowej. Przychody radcy prawnego z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu na zlecenie sądu, należy kwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w powołanym wyżej art. 13 pkt 6 w związku art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma znaczenia fakt, że radca prawny (Wnioskodawca) jest wspólnikiem spółki komandytowej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. To jemu a nie spółce sąd zleca świadczenie tej pomocy i to nie spółka lecz radca posiada roszczenie wobec sądu w sytuacji czy to nie zasądzenia, czy też nie wypłacenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia tej pomocy.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o czym mowa wyżej, kwalifikują uzyskane w ten sposób przychody do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Konsekwencją takiej klasyfikacji przychodu, jest spoczywający na sądzie obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Reasumując, przychód Wnioskodawcy - radcy prawnego z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu jest jego przychodem (a nie przychodem spółki komandytowej) zakwalifikowanym jako przychód z działalności wykonywanej osobiście. Podatek dochodowy od uzyskiwanego wynagrodzenia z tego tytułu - wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy - winien być odprowadzany przez sąd jako płatnika.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).