IBPBII/1/415-772/12/BD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 sierpnia 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 3 września 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą adwokatom wynagrodzeń z tytułu pomocy prawnej z urzędu - jest prawidłowe.

W dniu 3 września 2012 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą adwokatom wynagrodzeń z tytułu pomocy prawnej z urzędu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) Sąd wypłaca adwokatom i radcom prawnym zasądzone w postępowaniach należności, stosując się do interpretacji indywidualnej, zgodnie z którą przychody z tytułu czynności dokonywanych na zlecenie sądu należy zawsze zaliczyć do źródła jakim jest działalność wykonywana osobiście, bez względu na fakt, czy adwokat prowadzi i w jakim zakresie pozarolniczą działalność gospodarczą. W związku z powyższym Sąd jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych ma obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od wypłaconego wynagrodzenia. W przypadku wystawienia faktury VAT Sąd pobiera zaliczkę na podatek dochodowy od wartości netto wystawionej faktury po potrąceniu kosztów uzyskania przychodów.

W wyroku z dnia 29 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2300/10 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: " (...) z istoty świadczonych przez radcę prawnego usług w ramach pomocy prawnej wynika, że sąd nie może zlecić wykonania określonych czynności. Podejmowane są zgodnie z wolą osoby korzystającej z pomocy prawnej i sąd nie ma na nie wpływu. (...) Jeżeli pomoc prawną świadczy radca prawny wykonujący zawód w ramach spółki osobowej usługodawcą jest spółka osobowa, (...)". Sąd stanął na stanowisku, iż przychody z tytułu pomocy prawnej świadczonej przez radcę prawnego z urzędu, który wykonuje zawód w spółce osobowej nie stanowią przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Po przeanalizowaniu przepisów prawa oraz wyroków NSA w powyższym zakresie pojawił się problem dotyczący właściwego zakwalifikowania do odpowiedniego źródła przychodów wynagrodzeń otrzymywanych przez adwokatów, radców prawnych z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu, a wykonujących zawód w spółce komandytowej, cywilnej, jawnej lub partnerskiej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Zdaniem Sądu, przychód z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu na zlecenie sądu bądź poprzez wskazanie konkretnego pełnomocnika na podstawie odrębnych i niezależnych od sądu decyzji organów samorządu zawodowego bez względu na formę wykonywania zawodu przez adwokata, radcę prawnego jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście zgodnie z art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu jest spoczywający na Sądzie dokonującym wypłaty przedmiotowych kwot obowiązek płatnika określony w art. 41 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ww. ustawy.

Sąd uważa, iż nie ma przeszkód, aby adwokaci czy radcy prawni prowadzący działalność gospodarczą, równocześnie wykonywali na zlecenie sądu (bądź poprzez wskazanie konkretnego pełnomocnika na podstawie odrębnych i niezależnych od sądu decyzji organów samorządu zawodowego) określone czynności tj. pomoc prawną świadczoną z urzędu i osiągały z tego tytułu przychody z działalności wykonywanej osobiście.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznaczyć należy, iż niniejsza interpretacja indywidualna stanowi pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą adwokatom wynagrodzeń z tytułu pomocy prawnej z urzędu. Natomiast w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzeń radcom prawnym z tytułu pomocy prawnej z urzędu, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie znak: IBPB II/1/415-771/12/BD.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) źródłem przychodów jest stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście. Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zatem pozarolnicza działalność gospodarcza i działalność wykonywana osobiście czy też stosunek pracy stanowią odrębne źródła przychodów.

Stosownie do treści art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Tak więc, dla celów podatkowych działalność prowadzona przez podatnika może być uznana za działalność gospodarczą pod warunkiem, że uzyskanych przychodów nie można zaliczyć do źródeł przychodów, o których mowa wyżej, tj. np. do działalności wykonywanej osobiście czy też do przychodów ze stosunku pracy.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca, Sąd na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) wypłaca zasądzone w postępowaniach należności.

Z artykułu 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.) wynika, iż zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami

Zaś z treści art. 4a wynika, iż adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce: cywilnej lub jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.

Powyżej wskazane formy są środkami pomocniczymi do prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Jednakże adwokaci są ograniczeni w wyborze formy prawnej prowadzenia działalności zawodowej.

Ponadto adwokaci są zobowiązani do świadczenia z urzędu pomocy prawnej. Wynika to z treści art. 21 ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze, zgodnie z którym adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową.

W przypadku adwokatów, kwestie wypłaty kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.). Zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia).

Przechodząc na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Ustawodawca wyraźnie rozróżnił w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście, ze stosunku pracy oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, wskazując je w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 wymienionej ustawy. Podział, o którym mowa, ma - jeśli uwzględnić literalne brzmienie przepisów ustawy i wyniki wykładni systemowej - charakter rozłączny. Konsekwencją tego podziału są przyjęte przez ustawodawcę, szczegółowe regulacje dotyczące obowiązku naliczania i pobierania zaliczek na podatek od należności wskazanych w ustawie, z tytułu wykonywanych osobiście przez podatnika, rodzajów działalności.

Wyodrębnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście, przychodów osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności - przy jednoczesnym zdefiniowaniu na użytek tej ustawy pojęcia pozarolniczej działalności gospodarczej - nie pozostawia wątpliwości, że źródłem tych przychodów nie jest pozarolnicza działalność gospodarcza, lecz zawsze działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy.

Z treści tego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd za przychód z działalności wykonywanej osobiście, jest aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa. Jednocześnie ustawodawca w tych regulacjach wyraźnie akcentuje, że chodzi o "przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności". W tym miejscu należy podkreślić, że pomocy prawnej z urzędu na zlecenie sądu udziela osobiście adwokat, a nie kancelaria, spółka komandytowa, cywilna, jawna lub partnerska (bądź inna jednostka), w ramach której adwokat wykonuje swój zawód. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia fakt, czy adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim - czy w spółce komandytowej, cywilnej, jawne lub partnerskiej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. Istotnym jest bowiem, iż podjęte świadczenie pomocy prawnej z urzędu wykonuje osobiście na zlecenie sądu.

Podkreślić należy, iż istotą pomocy pranej z urzędu jest uznanie zasadności wniosku wnoszącego o tę pomoc, a skoro tak to od decyzji/zlecenia Sądu zależy możliwość jej świadczenia. Zatem to z decyzji Sądu, która ma swoją legitymację w przepisach prawa, wynika ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Zatem to nie np. spółce (kancelarii) sąd zleca świadczenie pomocy pranej z urzędu lecz pełnomocnikowi (adwokatowi) i bez znaczenia pozostaje w jakiej formie organizacyjnej wykonuje on świadczenie tej pomocy.

Na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, czy wykonujące swoje obowiązki w ramach stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej równolegle wykonywały określone czynności na przykład na zlecenie sądu i osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w przepisie art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże przychodów tych nie należy łączyć z przychodami określonymi w ww. źródłach.

Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu jest spoczywający na organach dokonujących wypłaty przedmiotowych kwot, obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 41 ust. 1 ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Zatem płatnicy są obowiązani do poboru zaliczek na podatek dochodowy w wysokości 18% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów, w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 ww. ustawy.

Stosownie do treści art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. (...).

W myśl art. 42 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzone według ustalonego wzoru, tj. PIT-11.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Odnośnie powołanego przez Wnioskodawcę wyroku należy stwierdzić, iż w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyroki nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację. Organ podatkowy pragnie zauważyć, iż orzecznictwo zapadłe w podobnych sprawach nie jest jednolite. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. II FSK 1009/10 potwierdza stanowisko Organu przedstawione w treści niniejszej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.