IBPBII/1/415-624/14/JP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa

(Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 23 lipca 2014 r. (data wpływu do Biura - 1 sierpnia 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia na rzecz Wnioskodawcy prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego - jest nieprawidłowe.

W dniu 1 sierpnia 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie skutków podatkowych ustanowienia na rzecz Wnioskodawcy prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. X. Postanowił dokonać darowizny tego lokalu na rzecz swojego wnuka urodzonego w K. 26 sierpnia 2012 r., zachowując jednak prawo dożywotniego użytkowania ww. lokalu mieszkalnego. Ewentualnie zamierza wraz z darowizną ustanowić na swoją rzecz służebność mieszkania.

Postanowieniem Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 26 maja 2014 r., synowa Wnioskodawcy otrzymała zgodę na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka polegającej na:

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy ustanowienie w powyższy sposób na rzecz Wnioskodawcy prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. X, będzie rodzić po stronie Wnioskodawcy obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, mając na uwadze, iż zarówno umowa darowizny jak i ustanowienie prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego (ew. ustanowienie służebności mieszkania) dotyczą najbliższego kręgu rodzinnego (dziadek - wnuk) takie zdarzenie prawne powinno być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Oba powyższe prawa zostałyby ustanowione nieodpłatnie.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest tylko i wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotycząca podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia na rzecz Wnioskodawcy prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego (pytanie nr 1).

W pozostałym zakresie wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przepis ten wyraża zasadę powszechności opodatkowania.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Zacytowane powyżej przepisy określają przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych rozumiany - co do zasady - jako nadwyżka sumy przychodów ze źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania w roku podatkowym.

Jednocześnie należy zauważyć, że dopiero uzyskanie przychodu według wskazanego ustawowego znaczenia tego pojęcia, generuje powstanie dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają specyfikację źródeł przychodów, na podstawie których następuje przypisanie konkretnego przychodu do źródła przychodu oraz wyliczenie dochodu i podatku.

Natomiast stosownie do art. 11 ust. 1 cyt. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyżej powołanych przepisów przychód powstaje zatem w każdym przypadku, w którym podatnik uzyskuje realną korzyść.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego, który postanowił darować na rzecz swojego małoletniego wnuka, zachowując prawo dożywotniego użytkowania tego lokalu mieszkalnego. Ewentualnie zamierza wraz z darowizną ustanowić na swoją rzecz służebność mieszkania. Powyższe prawa zostaną ustanowione nieodpłatnie.

Postanowieniem Sądu Rejonowego synowa Wnioskodawcy otrzymała zgodę na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka polegającej na:

Kwestią wymagającą rozważenia w kontekście uzyskania przychodu przez Wnioskodawcę dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych jest ustanowienie na rzecz Wnioskodawcy prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego, uprzednio darowanego wnukowi.

W odniesieniu do dokonania przez Wnioskodawcę darowizny lokalu mieszkalnego na rzecz jego wnuka należy zauważyć, że w myśl art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotną więc cechą darowizny jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe. Zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione.

Zgodnie z art. 252 ww. Kodeksu cywilnego rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).

Użytkowanie jest więc ograniczonym prawem rzeczowym polegającym na szerokim obciążeniu prawa własności.

Stosownie do art. 245 § 1 ww. Kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko do oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia (art. 245 § 2 k.c.)

W myśl art. 265 k.c. przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.

Zacytowane powyżej przepisy wskazują, że ustanowienie prawa dożywotniego użytkowania mieszkania polega na uprawnieniu do użytkowania tego mieszkania i pobierania pożytków. Odpłatność nie należy do ustawowej treści prawa użytkowania.

W ocenie Organu interpretacyjnego należy stwierdzić, na podstawie opisu przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, że stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Z kolei myśl art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. nieodpłatnego użytkowania.

Oznacza to, że opisane we wniosku ustanowienie prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego, podlega przepisom ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W konsekwencji należy stwierdzić, że skoro ustanowienie prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego podlega przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, to nie może podlegać przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mimo, że jest to realna korzyść majątkowa uzyskana przez Wnioskodawcę i w normalnym obrocie prawnym podlegałaby co do zasady opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to jednak ze względu na brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy do niej zastosować wyłączenie spod działania tej ustawy. Tym samym należy stwierdzić, że ustanowienie prawa dożywotniego użytkowania lokalu mieszkalnego, nie podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, nie powstają żadne obowiązki z tego tytułu ciążące na Wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe, ponieważ stanowisko Wnioskodawcy opiera się na przyjęciu tezy, że przysporzenie majątkowe z tytułu ustanowienia służebności mieszkania jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ze względu na stopień pokrewieństwa między Wnioskodawcą a jego wnukiem. Rozstrzygnięcie natomiast omawianego zagadnienia dokonane jest na podstawie wyłączenia ustawowego przewidzianego w ww. ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie na podstawie zastosowania zwolnienia podatkowego. Ponadto należy dodać, że w podatku dochodowym od osób fizycznych kwestie pokrewieństwa nie mają znaczenia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Do wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dołączono kserokopie dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem zdarzenia przyszłego przedstawionym przez Wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.