IBPBII/1/415-553/13/MCZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 maja 2013 r. (data wpływu do tut. Biura - 17 maja 2013 r.), uzupełnionym w dniu 21 lipca 2013 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych nabycia w spadku po matce zadośćuczynienia (rekompensaty) zasądzonego wraz z odsetkami:

* w części dotyczącej nie podlegania kwoty zadośćuczynienia ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych - jest prawidłowe,

* w części dotyczącej nie podlegania wypłaconych odsetek ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 maja 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych nabycia po matce zadośćuczynienia (rekompensaty) zasądzonego wraz z odsetkami.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego pismem z dnia 17 lipca 2013 r. znak: IBPB II/1/436-140/13/MCZ i znak: IBPB II/1/415-553/13/MCZ wezwano o jego uzupełnienie. Wniosek uzupełniono w dniu 21 lipca 2013 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Dnia 20 czerwca 1945 r. Powiatowy Komisarz Ziemski przydzielił mamie Wnioskodawcy - gospodarstwo po jej rodzicach. Ten sam komisarz 21 sierpnia 1945 r. odwołał ww. nominację bez podania jakiejkolwiek podstawy prawnej. Nakazał oddać omawiane gospodarstwo dwóm "repatriantom", którzy de facto nimi nie byli. Osoby te pochodziły z sąsiedniej wsi. Pod groźbą gwałtu wyrzucili mamę Wnioskodawcy wraz z dwójką małych dzieci z jej gospodarstwa nie pozwalając jednocześnie zabrać żadnych rzeczy z opuszczanego domu.

Od 1945 r. mama Wnioskodawcy stara się odzyskać bezprawnie odebrane jej gospodarstwo. Dnia 18 października 1957 r. Prezydium Powiatowe Rady Narodowej odmówiło zwrotu nieruchomości ze względu "na trwałe jej rozdysponowanie". Matka Wnioskodawcy przez całe swoje życie procesowała się o odzyskanie gruntu lub otrzymanie zadośćuczynienia. Niestety nie doczekała tego ponieważ 17 grudnia 1982 r. zmarła.

Decyzją Sądu Rejonowego Wnioskodawca nabył spadek po swojej mamie i w czerwcu 1999 r. oświadczył Naczelnikowi Urzędu Skarbowego, że w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie spadku nie otrzymał żadnego majątku. Stan ten trwa do dziś natomiast sporna nieruchomość jest obecnie w posiadaniu Skarbu Państwa oraz osób prywatnych.

Wnioskodawca jako spadkobierca kontynuował rozpoczętą przez mamę sprawę odzyskania nieruchomości lub uzyskania z tego tytułu zadośćuczynienia.

Dnia 20 marca 2012 r. Sąd Okręgowy "zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2012 r. do dnia zapłaty". Równocześnie Sąd stwierdza iż "nie został nadmiernie wzbogacony, gdyż został pozbawiony możliwości dochodzenia utraconych korzyści".

Wojewoda wniósł apelację od ww. wyroku. Sąd Apelacyjny dnia 4 października 2012 r. oddalił tę apelację. Dnia 12 listopada 2012 r. Wojewoda przekazał na konto bankowe Wnioskodawcy zasądzoną kwotę wraz z ustawowymi odsetkami. Posunięcie to pozwala Wojewodzie w razie odrzucenia skargi kasacyjnej uniknąć wypłacenia dalszych odsetek od należnego zadośćuczynienia. Dnia 3 stycznia 2013 r. za pośrednictwem Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa Wojewoda wniósł do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną, która do dnia złożenia niniejszego wniosku nie została rozpatrzona.

W związku z "tymczasowym" otrzymaniem zadośćuczynienia od Wojewody Wnioskodawca złożył w dniu 2 maja 2013 r. Naczelnikowi Urzędu Skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (SD-Z2), który przekazał sprawę do odpowiedniego Naczelnika Urzędu Skarbowego według właściwości w sprawie podatku od spadków i darowizn, tj. według miejsca położenia przedmiotów majątkowych nabytych w drodze spadku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy otrzymana od Wojewody kwota podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a tym samym korzysta ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jeżeli otrzymana kwota odszkodowania nie podlega opodatkowaniu opodatkowaniem od spadków i darowizny to czy należy opodatkować ją zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, a kwota ta korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle przytoczonego zaistniałego stanu faktycznego Wnioskodawca stwierdził, iż przyznane zadośćuczynienie (odszkodowanie) jest wynikiem nabycia w drodze spadku, a tym samym wywołuje konsekwencje podatkowe na gruncie ustawy od spadków i darowizn.

Zaznaczył również, iż roszczenia odszkodowawcze (także za wyżej opisaną nieruchomość) mają charakter cywilnoprawny, majątkowy. W ocenie Wnioskodawcy jego stanowisko potwierdza liczne orzecznictwo, w tym Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1995 r. (sygn. akt I KZP 23/95). Co do zasady roszczenia o takim charakterze wchodzą więc do masy spadkowej. W dacie zgonu matki Wnioskodawcy (spadkodawczyni) przysługiwało jej roszczenie o odszkodowanie za opisaną wyżej nieruchomość. Spadkodawczyni zmarła dnia 17 grudnia 1982 r. w toku postępowania odszkodowawczego. Wnioskodawca (następca prawny) kontynuował sprawę sądową co oznacza, że roszczenie w przedmiocie ustalenia odszkodowania przeszło na spadkobiercę. Następca prawny uzyskuje przysługujące mu prawo majątkowe na zasadzie sukcesji wynikającej z zapisu art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego. Skoro matce Wnioskodawcy, w dacie śmierci przysługiwało roszczenie o odszkodowanie, to w omawianej sprawie mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, wobec objęcia zakresem przedmiotowym tego aktu prawnego faktu nabycia prawa majątkowego tytułem spadku.

Równocześnie Wnioskodawca zaznaczył, iż spełnił wymogi określone w art. 4a ust. 1. pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn i złożył zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (SD-Z2). Zaznaczył iż na dzień uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu praw do spadku po mamie, nie było wiadomo czy spadkobierca uzyska prawo do nieruchomości za życia spadkodawcy. Wnioskodawca uważa, że z uwagi na fakt, iż odszkodowanie za nieruchomość podatnik uzyskał po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu prawa do spadku; podatek od spadku nie należy się, gdyż uległ przedawnieniu. W związku z powyższym kwota otrzymanego odszkodowania podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn i korzysta ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Na wstępie należy wskazać, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy zajęta na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych w przedmiocie skutków podatkowych nabycia w spadku po matce kwoty zadośćuczynienia (rekompensaty) zasądzonego wraz z odsetkami. W zakresie podatku od spadków i darowizn wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl natomiast art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego.

Zgodnie z art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 ww. ustawy). Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 ww. ustawy).

Mając na względzie powyższe, stwierdzić należy, iż ponieważ do nabycia przez Wnioskodawcę w drodze spadku kwoty zadośćuczynienia (rekompensaty) z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2012 r. do dnia zapłaty, zasądzonej przez sąd od Skarbu Państwa (reprezentowanego przez Wojewodę) na rzecz Wnioskodawcy zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, to w odniesieniu do takiego stanu faktycznego nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która odnosi się do opodatkowania wszelkiego rodzaju dochodów. W przypadku spadku spadkobierca nie uzyskuje bowiem dochodu lecz nieodpłatne przysporzenie kosztem majątku spadkodawcy.

Oznacza to, że nabycie przez Wnioskodawcę (jako spadkobiercę) w drodze spadku po matce ww. zadośćuczynienia będącego majątkiem spadkowym nie podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni w części dotyczącej nie podlegania kwoty zadośćuczynienia ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do wypłaconych przez Skarb Państwa (reprezentowany przez Wojewodę) na podstawie wyroku Sądu kwoty odsetek od wypłaconego zadośćuczynienia (rekompensaty), za okres od 20 marca 2012 r. do 12 listopada 2012 r. stwierdzić należy, iż wysokość tych odsetek stanowi źródło przychodu z tzw. innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych z zastosowaniem skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy. Zatem do tych kwot odsetek nie znajduje zastosowanie wyłączenie wynikające z powołanego powyżej art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy. Kwota odsetek powstałych po dniu śmierci spadkodawczyni nie wchodzi do masy spadkowej. Jak bowiem wynika z treści powołanych przepisów Kodeksu cywilnego na następców prawnych przechodzą m.in. prawa zmarłego - czyli te wszystkie korzyści majątkowe, które na dzień śmierci były mu przynależne.

Zatem kwota odsetek stanowi przychód spadkobiercy podlegający opodatkowaniu na zasadach określonych w treści ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Natomiast z treści art. 9 ust. 1a tej ustawy wynika, że jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 29-30c, art. 30e oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy stanowi, iż źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia indywidualnego w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja innych źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Skoro zatem katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, to do tego źródła przychodów zaliczyć należy również i ww. odsetki naliczane za okres od 20 marca 2012 r. do 12 listopada 2012 r. Ponieważ ww. odsetki wypłacone zostały w 2012 r. dlatego ich kwotę należy wykazać w zeznaniu podatkowym za 2012 r. z innymi osiągniętymi w tym roku podatkowym przychodami. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8.

Należy ponadto zauważyć, iż do ww. kwot odsetek nie jest możliwe zastosowanie jakiegokolwiek zwolnienia w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych a zatem także zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b tejże ustawy wskazanego we wniosku przez Wnioskodawcę.

Instytucję odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ww. Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej normy. Odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią zatem świadczenie uboczne, niezależne od tego, czy i w jakiej wysokości podatnik poniósł szkodę. Odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z odszkodowaniem (naprawieniem szkody), stąd otrzymane odsetki za zwłokę w wykonywaniu zobowiązania cywilnoprawnego są - co do zasady - przychodem wierzyciela podlegającym opodatkowaniu. Wyjątek od powyższej reguły stanowią jedynie odsetki, które wolą ustawodawcy zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych. Mowa tu między innymi o odsetkach z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej oraz emerytury lub renty. Odsetki z tych tytułów zwolnione są z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy.

Z racji tego, że zasądzenie przedmiotowej kwoty zadośćuczynienia (rekompensaty) wraz z odsetkami na rzecz Wnioskodawcy nastąpiło wyłącznie z racji spadkobrania na podstawie przepisów art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, to przedmiotowe odsetki nie mogą korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie żadnego przepisu art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z powołanym wyżej art. 20 ust. 1 tej ustawy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni w powyższym zakresie należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazuje się, iż organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach zdarzenia przedstawionego we wniosku przez Wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu zdarzenia sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli zdarzenie przedstawione we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.