IBPBII/1/415-436/14/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 21 maja 2014 r. (data wpływu do Biura - 22 maja 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia dłużnika - użytkownika lokalu mieszkalnego z obowiązku zapłaty czynszu - jest prawidłowe.

W dniu 22 maja 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia dłużnika - użytkownika lokalu mieszkalnego z obowiązku zapłaty czynszu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Mieszkańcy lokali spółdzielczych oraz mieszkańcy posiadający odrębną własność do lokali mają zaległości w zapłacie czynszu i innych opłat za użytkowanie mieszkań. W związku z tym, że w Spółdzielni (Wnioskodawcy) występują coraz większe zadłużenia mieszkańców i właścicieli z tytułu niepłacenia wyżej wymienionych zobowiązań czynszowych, Wnioskodawca poszukuje innych sposobów spłaty zadłużeń za użytkowanie mieszkań. Dłużnikami są najczęściej osoby bezrobotne, nie mające środków finansowych na pokrycie zobowiązań za mieszkania. Wnioskodawca jako zarządca musi skutecznie podejmować działania windykacyjne, ponieważ im szybciej są one podejmowane, tym jest większa szansa na uregulowanie zaległości. Wnioskodawca chce zaproponować dłużnikom odpracowanie zadłużenia. Polegałoby to na tym, aby dłużnicy mogli odpracować dług poprzez proste prace polegające na np. odśnieżaniu, utrzymywaniu zieleni, koszeniu trawników, sprzątaniu lub wykonywaniu drobnych prac remontowych. Wnioskodawca zamierza podjąć te kroki, ponieważ grono dłużników z różnych przyczyn nie jest w stanie spłacać długu, a chce ten dług odpracować. W tym celu organy Spółdzielni (Wnioskodawcy) podejmą stosowne uchwały.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy ze świadczenia w miejsce zaległych opłat za mieszkanie powstanie dla przychód dłużnika podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

2. Czy ma znaczenie, czy osoba zajmuje lokal spółdzielczy, czy też jest właścicielem lokalu.

3. Czy zamiast dłużnika zaległy czynsz może odpracować jego pełnoletnie dziecko lub współmałżonek.

Zdaniem Wnioskodawcy wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Z dłużnikiem zawierane będzie porozumienie zmieniające sposób zapłaty należności czynszowej. Opłaty zostaną oznaczone w świadczeniach. Świadczenie w miejsce jego wypełnienia nie stanowi źródła przychodu, zatem płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Właściciel mieszkania jest zobowiązany do zapłaty opłat czynszowych a zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze. Spółdzielnia (Wnioskodawca) podejmie stosowną uchwałę, w której będzie zapis, że osoba mieszkająca w danym lokalu w zamian za opłaty za ten lokal może świadczyć na jej rzecz różne prace porządkowe. Oznacza to, że opłaty czynszowe zostaną oznaczone w świadczeniach.

Zgodnie z art. 453 w zw. z art. 652 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia z obowiązku spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jest to więc świadczenie rzeczowe zamiast wykonania, którego celem jest wygaszenie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania w tym przypadku opłat czynszowych na poczet należności za lokal, poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej. Zobowiązanie wygasa wówczas tak jakby wygasło przez zwykłe wykonanie, tzn. przez zapłatę wskazanego czynszu, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania poza zawartą umową stron będzie rzeczywiste wykonanie świadczenia przez dłużnika. Wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo ponieważ świadczenie pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania nie stanowi przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak więc ze świadczenia w miejsce odpracowania zaległych opłat za mieszkanie nie powstanie przychód dla dłużnika podlegający opodatkowaniu, płatnik nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, ani też nie będzie zobowiązany do wystawienia informacji PIT-8C.

Jest również bez znaczenia czy dłużnik zajmuje lokal spółdzielczy czy też jest właścicielem lokalu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest rozpatrzenie wniosku w zakresie dotyczącym pytań oznaczonych nr 1 i 2. Jednocześnie wyjaśnia się, że w pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym pytania oznaczonego nr 3, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z treści art. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222) wynika, że wymienione w ust. 1, ust. 11, ust. 2, ust. 3 i ust. 4 osoby (tekst jedn.: osoby posiadające odrębną własność lokali oraz osoby, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu) są obowiązane uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

Z powołanego powyżej przepisu art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wynika zatem że wymienione w nim osoby są obowiązane do uiszczania opłat (w tym czynszu) zgodnie z postanowieniami statutu. Jeżeli natomiast osoby te nie uiszczają ww. opłat, stają się dłużnikami Spółdzielni Mieszkaniowej.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący Spółdzielnią Mieszkaniową, zamierza zaproponować swoim dłużnikom - mieszkańcom lokali spółdzielczych oraz mieszkańcom posiadającym odrębną własność do lokali, odpracowanie na jego rzecz zadłużenia wynikającego z niepłacenia przez nich czynszu i innych opłat za użytkowanie mieszkań. Odpracowanie zadłużenia na rzecz Wnioskodawcy przybierze formę świadczenia zastępczego (rzeczowego). Przedmiotem świadczenia będą prace polegające np. na odśnieżaniu, utrzymywaniu zieleni, koszeniu trawników, sprzątaniu lub wykonywaniu drobnych prac remontowych.

Zgodnie z art. 453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Forma umowy uregulowanej w powyższym przepisie jest umową opartą na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) określanej również jako - świadczenie zamiast wypełnienia.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań (w przedmiotowej sprawie opłat czynszowych i innych za użytkowanie lokalu mieszkalnego) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że wszelkie świadczenia tytułem odpracowania zaległości będą dla lokatora (dłużnika) obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na lokatorze (dłużniku) zobowiązania wywieść, że lokator (dłużnik) uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym odpracowanie przez lokatora (dłużnika) zaległych opłat mieszkaniowych (czynszu) w formie prac porządkowych i usługowych na rzecz Wnioskodawcy, czyli świadczenie w miejsce wykonania, nie będzie skutkowało u lokatora (dłużnika) powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Bez znaczenia pozostaje również kwestia stosunków własnościowych, tj. okoliczność, że dany lokator (dłużnik) jest mieszkańcem lokalu spółdzielczego, czy też posiada prawo odrębnej własności do lokalu.

W związku z tym nie powstanie obowiązek poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz nie będzie istniał obowiązek wystawienia informacji PIT-8C.

Stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że Minister Finansów, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.