IBPBII/1/415-408/12/AŻ - Określenie skutków podatkowych otrzymania wynagrodzenia za budynek znajdujący się na gruncie, co do którego wygasło prawo użytkowania wieczystego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 19 kwietnia 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 20 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania wynagrodzenia za budynek znajdujący się na gruncie, co do którego wygasło prawo użytkowania wieczystego - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 kwietnia 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania wynagrodzenia za budynek znajdujący się na gruncie, co do którego wygasło prawo użytkowania wieczystego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Z dniem 17 kwietnia 2009 r. wygasło prawo użytkowania wieczystego gruntu o powierzchni 0,0328 ha. Zgodnie z pismem Urzędu Miejskiego z dnia 9 marca 2012 r. prawo użytkowania wieczystego ww. nieruchomości wygasło z dniem 18 kwietnia 2009 r.

Na przedmiotowej nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny.

Zgodnie z art. 235 § 1 Kodeksu cywilnego budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

W myśl 235 § 2 Kodeksu cywilnego przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

Artykuł 235 § 1 Kodeksu cywilnego wszedł w życie wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Jednak od tego czasu ww. artykuł był kilkukrotnie nowelizowany. Z kolei art. 235 § 2 Kodeksu cywilnego otrzymał swoje brzmienie nowelizacją ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. (Dz. U. z 1985 r. Nr 22, poz. 99), która weszła w życie z dniem 1 sierpnia 1985 r. Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny stanowią, że wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego automatycznie powoduje utratę prawa własności budynków oraz zabudowań na gruncie.

Budynek położony na gruncie, co do którego wygasło wieczyste użytkowanie został przez Wnioskodawcę wydany gminie w dniu 10 lutego 2012 r. Wartość budynku została przez rzeczoznawcę określona na kwotę 60.613,00 zł i kwota ta została wpłacona na konto Wnioskodawcy. Kwota ta, nazwana przez Wnioskodawcę odszkodowaniem, została mu przyznana na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.).

Na podstawie ww. artykułu w przypadku wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie lub na skutek rozwiązania umowy, użytkownikowi wieczystemu przysługuje za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia wynagrodzenie. Powinno ono być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i inne urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy wynagrodzenie nie przysługuje.

Przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego razem z własnością budynku zostało Wnioskodawcy przekazane na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 15 czerwca 2007 r. Prawo to zostało Wnioskodawcy przekazane (darowane) przez Pana J. C., Panią I. Ż. oraz Panią J. W. W budynku tym Wnioskodawca był zameldowany na pobyt stały w okresie od 3 marca 1976 r. do dnia 26 stycznia 1979 r. Wnioskodawca składał wniosek o przedłużenie umowy użytkowania wieczystego ewentualnie o możliwość zbycia gruntu na jego rzecz, jednakże do tego nie doszło. Gmina poinformowała Wnioskodawcę, że nie ma możliwości - zgodnie z obowiązującymi przepisami - bezprzetargowego zbycia gruntu oraz budynku na rzecz Wnioskodawcy. Jednocześnie został on zobowiązany (wezwany) do wydania nieruchomości na rzecz gminy - na co już nie miał wpływu.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy od uzyskanej kwoty odszkodowawczej w wysokości 60.613 zł należy zapłacić podatek.

Jeżeli tak, to w jakiej wysokości byłby to podatek oraz na jakiej podstawie prawnej.

Czy Wnioskodawca mógłby ewentualnie skorzystać z ulgi meldunkowej.

Wnioskodawca uważa, iż w przedstawionym stanie faktycznym podatek w ogóle się nie należy. Kwota odszkodowania uzyskana od Gminy nie jest jego dochodem, gdyż utracił prawo własności budynku. Gmina również nie opłaca podatku mimo nabycia majątku.

Wnioskodawca wskazał, iż co prawda nie posiadał na własność budynku przez pełne 5 lat od końca roku kalendarzowego, jednakże prawo własności zostało mu odebrane wbrew jego woli. Wnioskodawca dobrowolnie niczego nie zbywał.

Wnioskodawca wskazał, iż gdyby Organ uznał, że kwota odszkodowania podlega opodatkowaniu to winien on mieć możliwość skorzystania z ulgi meldunkowej ponieważ pozostawał zameldowany w przedmiotowym budynku przez okres znacznie przekraczający 12 miesięcy (tekst jedn.: od dnia 3 marca 1976 r. do dnia 26 stycznia 1976 r.). Wnioskodawca wskazał, iż ustawa nie wskazuje, kiedy dokładnie zameldowanie miało mieć miejsce czy w trakcie posiadania własności czy przed jej nabyciem. W związku z powyższym Wnioskodawca uważa, iż spełnia warunki do całkowitego zwolnienia od podatku w związku z faktem formalnego zameldowania na pobyt stały w przedmiotowym budynku przez ponad 12 miesięcy.

Na tle zaistniałego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z przepisem z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) o podatku dochodowym od osób fizycznych.) podlegającym opodatkowaniu źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2 m.in.:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są również tzw. inne źródła.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 235 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 2012 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

Stosownie do art. 235 § 2 Kodeksu cywilnego przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

W myśl art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) użytkowanie wieczyste wygasa z upływem okresu ustalonego w umowie albo przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu.

Z kolei zgodnie z art. 33 ust. 2 ww. ustawy w razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu, użytkownikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia. Wynagrodzenie powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i inne urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy wynagrodzenie nie przysługuje.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż na mocy umowy darowizny z 2007 r. Wnioskodawca nabył własność budynku oraz prawo wieczystego użytkowania gruntu, na którym przedmiotowy budynek się znajdował. Zgodnie z pismem Urzędu Miejskiego z dnia 9 marca 2012 r. prawo użytkowania wieczystego ww. nieruchomości wygasło z dniem 18 kwietnia 2009 r. Wnioskodawca składał wniosek o przedłużenie umowy użytkowania wieczystego, ewentualnie o możliwość zbycia gruntu na jego rzecz, jednakże do tego nie doszło. Wnioskodawca został zobowiązany (wezwany) do wydania nieruchomości na rzecz gminy. Budynek położony na gruncie, co do którego wygasło wieczyste użytkowanie został przez Wnioskodawcę wydany gminie w dniu 10 lutego 2012 r. Wartość budynku została przez rzeczoznawcę określona na kwotę 60.613,00 zł i kwota ta została wpłacona na konto Wnioskodawcy. Kwota, nazwana przez Wnioskodawcę odszkodowaniem, została mu przyznana na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż otrzymana przez niego kwota odszkodowania nie powinna podlegać opodatkowaniu bowiem związana jest z utratą przez niego prawa własności budynku. Przy stwierdzeniu przez Organ, że stanowi ona przychód - w opinii Wnioskodawcy - również nie powinna być opodatkowana ze względu na możliwość skorzystania z tzw. ulgi meldunkowej.

Z przedstawionym stanowiskiem nie można się zgodzić. W pierwszej kolejności należy dokonać kwalifikacji otrzymanego świadczenia do właściwego źródła przychodu określonego w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy w opisanym zdarzeniu nie ma podstaw prawnych do zastosowania tzw. ulgi meldunkowej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do końca 2008 r. wolne od podatku są przychody uzyskane z odpłatnego zbycia:

- jeżeli podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu wymienionym w lit. a-d) na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia, z zastrzeżeniem ust. 21 i 22.

Przedmiotowa ulga ma związek tylko i wyłącznie z przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia, którego przesłanki określa art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych czyli odpłatnego zbycia nieruchomości, prawa wieczystego użytkowania lub spółdzielczych praw do lokali wskazanych w tym przepisie.

Pod pojęciem odpłatnego zbycia rozumie się każdą czynność, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności z dotychczasowego właściciela na nowy podmiot w zamian za korzyść majątkową.

W przedstawionym stanie faktycznym nie mamy jednak do czynienia z odpłatnym zbyciem budynku. Podkreślić należy, iż prawo użytkowania wieczystego zostało ukształtowane jako prawo nadrzędne w stosunku do prawa własności budynków i innych urządzeń znajdujących się na gruncie (SN z 19 stycznia 1971 r., III CZP 86/70, OSNCPiUS 1971, Nr 9, poz. 147; wyr. SN z 18 listopada 2009 r., II CSK 242/09, OSNC 2010, Nr C, poz. 74). Prawo własności budynków i innych urządzeń jest zatem prawem akcesoryjnym w stosunku do prawa użytkowania wieczystego, co oznacza, że wygaśnięcie pierwszego z tych praw powoduje wygaśnięcie drugiego (Rudnicki, Komentarz k.c. 2004, s. 393). Również powołany wyżej art. 235 § 2 Kodeksu cywilnego wyraźnie stanowi, iż własność budynków na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

W przedmiotowym zdarzeniu prawo własności budynku wygasło w związku z wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego. Nie nastąpiło zatem jego odpłatne zbycie. Twierdzenia tego nie zmienia również fakt, iż zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami Wnioskodawca otrzymał od gminy wynagrodzenie za budynek będący jego własnością a umiejscowiony na gruncie, co do którego wygasło prawo użytkowania wieczystego. Otrzymane zatem przez Wnioskodawcę na mocy ww. przepisu wynagrodzenie nie stanowi przychodu z odpłatnego zbycia, określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie doszło bowiem do odpłatnego zbycia budynku na rzecz gminy. Użytkowanie wieczyste wygasło a za budynek przysługiwało Wnioskodawcy wynagrodzenie. Wynagrodzenie to stanowi przychód z tzw. innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota winna zatem zostać wykazana - łącznie z innymi uzyskanymi przychodami (dochodami) - w zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, w którym kwota ta została wypłacona. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8.

Końcowo wskazać należy, iż Wnioskodawca określa otrzymaną kwotę mianem odszkodowania za utracone prawo własności budynków. Nie negując tego twierdzenia, iż w odczuciu Wnioskodawcy otrzymana kwota ma istotnie charakter odszkodowawczy zauważyć należy, że art. 33 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami określa przedmiotowe świadczenie mianem wynagrodzenia nie odszkodowania. W katalogu zwolnień przedmiotowych określonych w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest przepisu, na mocy którego otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie byłoby zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem jak wyżej wskazano otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie podlega opodatkowaniu jako przychód z tzw. innych źródeł.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.