IBPBII/1/415-335/13/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 marca 2013 r. (data wpływu do tut. Biura 21 marca 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonej przez sąd kwoty pieniężnej - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 marca 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonej przez sąd kwoty pieniężnej, za przewlekłość postępowania sądu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego - Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 stycznia 2012 r. stwierdzono przewlekłość postępowania w sprawie Wnioskodawcy przed Sądem Okręgowym. Na mocy tego postanowienia przyznano Wnioskodawcy od Skarbu Państwa kwotę 2.000 zł, którą przelewem bankowym Sąd Okręgowy przekazał na konto osobiste Wnioskodawcy w dniu 21 marca 2012 r. W uzasadnieniu postanowienia na stronie trzeciej Sąd Odwoławczy stwierdził, "iż Sąd Okręgowy przez okres półtora roku nie podjął żadnych czynności w sprawie Wnioskodawcy", oceniając ten fakt jako "przewlekłość postępowania w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postepowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.)". Oceny tej, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie podważają okoliczności wyjaśniające przyczyny zwłoki.

W wyniku powyższego postanowienia, w dniu 12 marca 2012 - oddział Finansowy Sądu Okręgowego przesłał Wnioskodawcy formularz - oświadczenie podatkowe z prośbą o jego wypełnienie i odesłanie, w celu przygotowania informacji PIT-8C za rok 2012. Oświadczenie podatkowe Wnioskodawca wypełnił i wysłał na wskazany adres dnia 13 marca 2012 r.

W dniu 24 stycznia 2013 r. z Oddziału Finansowego Sądu Okręgowego, bez żadnych wyjaśnień Wnioskodawca otrzymał przesyłkę poleconą zawierającą druk PIT-8C, w którym w części "D" w pozycjach 35 i 40 wykazano nienależny według Wnioskodawcy, dodatkowy przychód w roku 2012 w wysokości 2.000 złotych, wynikający z powyższego postanowienia Sądu Odwoławczego w pozycji 34, jako "Należność-postanowienie Sądu Apelacyjnego". Wnioskodawca zwraca uwagę na to sformułowanie, gdyż odniesie się do niego w swoim stanowisku w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego.

Uwzględniając ten stan faktyczny i prawny, w dniu 31 stycznia 2013 r. Wnioskodawca wystosował pisemny wniosek do właściwego miejscowo Naczelnika urzędu skarbowego o zwolnienie go z opodatkowania kwoty 2.000 zł, przyznanej mu tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną, spowodowaną bezczynnością Sądu w jego sprawie. Kopię wniosku Wnioskodawca wysłał również do Oddziału Finansowego Sądu Okręgowego. Odpowiedź od Naczelnika urzędu Wnioskodawca otrzymał 5 marca 2013 r., a od Dyrektora Sądu Okręgowego 25 lutego b.r. Naczelnik urzędu poinformował Wnioskodawcę, że nie jest organem właściwym w sprawie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, co w świetle na przykład interpretacji wydanej przez Naczelnika urzędu skarbowego w Lesznie z dnia 5 grudnia 2005 r., sygn. akt PD-IB-415-33/05, w której organ podatkowy opowiedział się za zwolnieniem sumy pieniężnej od opodatkowania, uznając ją za rodzaj zadośćuczynienia - jest według Wnioskodawcy odpowiedzią wymijającą i nieprzekonującą.

Dyrektor Sądu Okręgowego poinformował natomiast Wnioskodawcę, że informację o jego rzekomych przychodach z innych źródeł, czyli PIT-8C za rok 2012 wystawił na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy uwzględnieniu interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 1 czerwca 2012 r. nr IPPB/4/415-227/12-2/MP, o wydanie której złożył wniosek 9 marca 2012 r. Daty te nie są przypadkowe z uwagi na to, że w tym okresie Sąd Okręgowy przegrywał nagminnie sprawy skarg na przewlekłość postępowania w sprawach tożsamych ze sprawą Wnioskodawcy przed Sadem Apelacyjnym. Zależało mu więc na likwidacji zatorów jakie powstały, o czym wypowiada się w postanowieniu w sprawie Wnioskodawcy Sąd Apelacyjny. Próbując rozwiązać ten problem Sąd wysyłał nawet zawiadomienie do stron informując ich o możliwościach wnoszenia odwołań od krzywdzących decyzji do sądów według właściwości miejscowej, co było przedsięwzięciem co najmniej dziwnym ze względu na fakt, że zgodnie z Konstytucją jedynym Sądem uprawnionym do rozpatrywania tych spraw jest Sąd Okręgowy. Przedsięwzięcie to nie przyniosło zamierzonych efektów ze względu na brak zainteresowania ze strony zainteresowanych. W piśmie z dnia 19 lutego 2013 r., otrzymanym przez Wnioskodawcę 25 lutego 2013 r. - Dyrektor Sądu Okręgowego stwierdza, że "wypłacone przez Sąd sumy pieniężne na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony (...) stanowią sankcję dla skarbu Państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania." W tym samym piśmie na stronie trzeciej Dyrektor Sądu wyjaśnia, iż " na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach." Dodaje przy tym, że "przepisy ustawy nie różnicują świadczeń odszkodowawczych w zależności od tego czy dotyczą one naprawienia szkody majątkowej czy niemajątkowej, a zatem użyte przez ustawodawcę pojęcie odszkodowania należy odnosić do zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę niemajątkową (tekst jedn.: za doznaną krzywdę). W konsekwencji postanowienia cytowanego wyżej art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a ustawy należy odnosić się do zadośćuczynienia". I dalej "tym niemniej, otrzymana kwota na podstawie orzeczenia sądowego na mocy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. stanowiącą dla otrzymującego przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, nie ma charakteru odszkodowania, ani zadośćuczynienia." Logicznie rozumując jedno przeczy drugiemu, a tłumaczenie jest pokrętne, jako "idem przez idem", co oznacza nieznane przez nieznane.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

1. Czy i dlaczego kwota 2.000 złotych przyznana Wnioskodawcy przez Sąd Apelacyjny za stwierdzoną przewlekłość postępowania Sądu Okręgowego w sprawie Wnioskodawcy, będąca jednocześnie rekompensatą i zadośćuczynieniem za krzywdę moralną, podlega opodatkowaniu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 2 lipca 1991 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.).

2. Czy można wobec Wnioskodawcy, jako podatnika zastosować art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będący podstawą zwolnienia podatkowego, jeżeli takie stanowisko przyjął w precedensowym wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1218/10 Naczelny Sąd Administracyjny i inne sądy administracyjne wymienione w niniejszym wniosku, uznając kwotę pieniężną przyznaną za stwierdzoną przewlekłość postępowania za rekompensatę, za krzywdę moralną i zadośćuczynienie skarżącego, gdyż jej wysokość została określona w orzeczeniu Sądu i nie dotyczy prowadzonej działalności gospodarczej, ani korzyści przez co spełnia wszystkie warunki określone w tym przepisie.

3. Jaka jest podstawa prawna formuły - "Należność - postanowienie Sądu Apelacyjnego", wyszczególnionej w części "D", poz. 34 PIT-8C, skoro pojęcie to nie jest zawarte w art. 20 ust. 1 ustawy jako przychód z innych źródeł o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i na jakiej podstawie sformułowanie to zaliczono do kategorii przychodów z innych źródeł.

4. Dlaczego w wyniku półtorarocznej bezczynności Sądu w sprawie Wnioskodawcy stwierdzonej przez sąd odwoławczy, Państwo poprzez obciążenie Wnioskodawcy podatkiem za wygraną sprawę zamierza w taki sposób zwiększać swoje wpływy do budżetu, zamiast na przykład podnieść podatki dla najbogatszych, czy opodatkować bankowe transakcje kapitałowe.

5. Czy zgodnie z polskim prawem, które wszelkie wątpliwości wynikające z niejasności przepisów interpretuje na korzyść skarżącego, Wnioskodawca może mieć nadzieję, że tak zostanie potraktowany i wniosek Wnioskodawcy zostanie rozpatrzony korzystnie dla niego.

6. Czy w związku ze złożeniem niniejszego wniosku, a jeszcze przed wydaniem interpretacji podatkowej, Wnioskodawca jest obowiązany w ustawowym terminie uiścić podatek za przychód z innych źródeł wynikający z art. 20 ust. 1, w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy oceniając stan faktyczny i prawny przedstawiony wyżej, w odniesieniu do otrzymanego z Sądu Okręgowego PIT-u 8C za rok 2012 i zawartego w nim w pozycji 34 części D sformułowania - "Należność - postanowienie Sądu Apelacyjnego, którą należy następnie wykazać w PIT-36, jako przychód w części D poz. 77, wiersz 8, pochodzący z innych źródeł należy stwierdzić, że art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wymienia w ogóle takiej kategorii przychodów, co w piśmie do Wnioskodawcy wymienionym wyżej, stwierdził nawet Sąd Okręgowy. Według informacji zawartej w druku PIT-8C podmiotem składającym ten PIT są płatnicy stypendiów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jej jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Niezrozumiałym jest dlaczego w tym samym piśmie Sąd stwierdza, iż "w konsekwencji postanowienia cytowanego wyżej art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b ustawy, należy odnosić do zadośćuczynienia" a moją należność wynikającą z postanowienia Sądu Apelacyjnego traktują jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ustawy, w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, nie mający charakteru odszkodowania, ani zadośćuczynienia i nie podlegający przez to zwolnieniu od podatku dotyczącego odszkodowania (zadośćuczynienia). Oprócz widocznej sprzeczności w swoim stanowisku, Sąd nie wyjaśnia w ogóle przyczyny i skutków takiego sposobu rozumowania. A'priori przyjmuje wprost, że należność za wygraną sprawę - skargę na przewlekłość postępowania nie ma charakteru zadośćuczynienia i nie podlega zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Według Wnioskodawcy to kategoryczne i jednoznaczne stanowisko Sądu, który przegrał sprawę z obywatelem, oparte jest na fałszywych przesłankach, gdyż wskazana suma pieniężna stanowi sankcję dla Skarbu Państwa za wadliwe działanie i organizację wymiaru sprawiedliwości, oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Przyznał też zresztą sam Sąd w piśmie do Wnioskodawcy, cytowanym wcześniej, a także Sąd odwoławczy w uzasadnieniu postępowania z dnia 24 stycznia 2012 r. Opodatkowanie przez Sąd sumy pieniężnej za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania - byłoby sprzeczne z ideą humanitaryzmu i wysoce niesprawiedliwe. Stanowisko takie w precedensowym wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt. II FSK 1218/10 wyraził NSA, a podobne poglądy reprezentowały między innymi Wojewódzkie Sądy Administracyjne w Bydgoszczy (wyrok z 17 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Bd 680/09), Warszawie (wyrok z 5 kwietnia 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 2291/10, wyrok z 5 października 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 3483/11) czy w Katowicach (wyrok z 30 października 2008 r., sygn. akt I ACa 620/07). Sądy te przyjęły, że zasądzona za przewlekłość postępowania kwota ma charakter i cel zbliżony do zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 445 § 1 Kodeksu Cywilnego. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - ustawa o PIT (Dz. U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 z późn. zm.) wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody Sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkami, które niewątpliwie w sprawie Wnioskodawcy nie wystąpiły. Wobec tego otrzymana przez Wnioskodawcę w roku 2012 suma pieniężna pełni rolę takiego właśnie zadośćuczynienia i jego zdaniem powinna zostać zwolniona z opodatkowania.

Wskazany przepis nie precyzuje zasad opodatkowania innych świadczeń kompensacyjnych, które funkcjonują w obrocie prawnym pod nazwą inną niż odszkodowanie lub zadośćuczynienie, pełniące jednak zbliżoną do nich funkcję. W aktualnym ustawodawstwie podatkowym brakuje jakichkolwiek innych regulacji mogących wprost rozstrzygnąć wątpliwości związane z tym problemem, a skoro tak, to wszelkie wątpliwości powinny być zgodnie i na gruncie polskiego prawa, interpretowane na korzyść podatnika.

Według NSA przyznawana w trybie ustawy o skardze kwota jest zadośćuczynieniem, a analiza jej charakteru i warunków przyznawania stronie prowadzi do wniosku, że spełnia wszystkie warunki określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pozwalając na zwolnienie tej sumy z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W rezultacie to na płatnikach - prezesach sądów powszechnych spoczywa obowiązek prawidłowego ustalenia, czy przyznana suma pieniężna powinna być opodatkowana na zasadach ogólnych, a jej przyznanie skutkować winno wystawieniem deklaracji PIT-8C dla strony, co jednak w świetle przywołanego orzecznictwa sądów administracyjnych nie powinno następować, a jednak występuje. W ocenie Wnioskodawcy sądy przegrywając sprawy dotyczące skarg na przewlekłość postepowań, chcąc ratować swoją zachwianą reputację, próbują w ten sposób odstraszyć potencjalnych petentów od wnoszenia skarg, a izby skarbowe poprzez opodatkowanie zasądzonych kwot jeszcze im pomagają. Nie można bowiem zaakceptować sytuacji, w której Skarb Państwa zamierza osiągnąć przychód z opodatkowania rekompensaty przyznanej za przewlekłość postępowania, zawinioną przez organ wymiaru sprawiedliwości. Istotą zwolnienia podatkowego odszkodowań i zadośćuczynień jest to, że świadczenie takie nie wzbogaca w żaden sposób podatnika, lecz jedynie rekompensuje poniesioną stratę - w tym także w sferze niematerialnej. Ponadto opodatkowanie sumy pieniężnej przyznanej skarżącemu na podstawie ustawy o skardze na przewlekłość może naruszać konstytucyjną zasadę równości, gdyż inne formy rekompensaty za przewlekłość postępowania, na przykład przyznawane w związku z uwzględnieniem skargi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu - są z opodatkowania zwolnione. Paradoksem jest, ze Państwo w stosunku do obywatela, w tych samych sprawach przyjmuje diametralnie różne stanowiska.

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, opodatkowanie kwoty przyznawanej w związku z przewlekłością postępowania, a więc naruszeniem gwarantowanego na mocy art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, jak i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, nie znajdzie racjonalnego uzasadnienia i może zostać uznane za przejaw rażącej niesprawiedliwości.

Również w doktrynie wskazuje się, iż omawiana suma jest narzędziem osiągnięcia rekompensaty za krzywdę jednostki wynikłą w skutek prawomocnie stwierdzonej przez Sąd przewlekłości postępowania przed prokuratorem lub organem wymiaru sprawiedliwości. Zwolennikami tego poglądu są m.in. M. Romańska "Skarga na przewlekłość postępowania sądowego", Przegląd Sądowy 2005/11-12 oraz K. Gonera "Przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych" Przegląd Sądowy 2005/11-12. O statusie kwoty otrzymanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze świadczy nie jej nazwa, lecz rzeczywisty jej charakter, tytuł prawny i cel, jakiemu służy. Kwota otrzymana na tej podstawie ma charakter zrekompensować negatywne przeżycia psychiczne i moralne związane z przewlekłością postępowania sądowego, oraz z naruszeniem prawa (nie dobra osobistego) do rozpoznania sprawy sądowej bez zbędnej zwłoki (zob. orzeczenia SN o sygn. III SPP 163/05, III SPP 154/05 oraz SPK 10/05). Regulacje podatkowe natomiast nie odnoszą się wprost do charakteru "sumy pieniężnej". Skutkiem milczenia ustawodawcy w tym zakresie są niespójności na etapie stosowania prawa przez organy administracji podatkowej i sądu administracyjnego. W wyniku tego praktyka organów podatkowych sprowadza się do zaliczenia kwoty przyznanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze do kategorii przychodów osób fizycznych z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przyjęcia interpretacji wskazanej na konieczność opodatkowania tak uzyskanej sumy na zasadach ogólnych. Zjawisko to stało się już problemem społecznym na co w ubiegłorocznych pismach do ministrów finansów i sprawiedliwości oraz Prokuratora Generalnego zwróciła uwagę Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Według niej całkowita rozbieżność pomiędzy stanowiskami zajmowanymi przez organy podatkowe wyrażanymi w indywidualnych interpretacjach podatkowych, a stanowiskami prezentowanymi w orzecznictwie sądów administracyjnych prowadzi do niepewności zarówno po stronie podatników, jak i płatników.

W opinii Wnioskodawcy, Państwo przyjmując na siebie obowiązek zrekompensowania swoim obywatelom niedogodności wynikające z przewlekłych postępowań sądowych, nie może sobie z tego względu rościć opodatkowania tak uzyskanego przysporzenia majątkowego. Akceptując taki punkt widzenia należałoby uznać, że Państwo oczekuje korzyści majątkowych z własnego, bezprawnego zaniechania realizacji prawa obywatela do rozpoznania sprawy sądowej w rozsądnym terminie. Wnioskodawca pyta wiec, dlaczego on, 70-letni człowiek, zaliczony do pierwszej grupy inwalidów i posiadający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, któremu bezprawnie zabrano 55% emerytury, bez żadnego wyroku sądu, z zastosowaniem wstecznego działania prawa i pogwałceniu praw nabytych, oraz przepisów wynikających z Europejskiej konwencji Praw Człowieka, po półtorarocznej bezczynności sądu w jego sprawie i przyznaniu mu z tego tytułu śmiesznej rekompensaty za krzywdę moralną - ma za zawinioną działalność Państwa ponosić jeszcze koszty w wysokości 360 złotych z tytułu opodatkowania tej rekompensaty. Nie widzi w tym żadnego sensu i logiki, a tylko zwykłą bezduszność Państwa. Uwzględniając powyższe Wnioskodawca prosi o zwolnienie przyznanej mu sumy pieniężnej z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Natomiast jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Z treści powyższego wynika, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Na podstawie powołanych wyżej przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega uzyskany w roku podatkowym dochód stanowiący dla osób fizycznych (podatników) przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania (rekompensaty). Na gruncie przepisów powołanej ustawy, pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych, w tym w dobrach osobistych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. Odszkodowanie stanowi, co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Na podstawie art. 448 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie różnicują świadczeń odszkodowawczych w zależności od tego, czy dotyczą naprawienia szkody majątkowej czy niemajątkowej, a tym samym użyte przez ustawodawcę pojęcie odszkodowania należy odnosić również do zadośćuczynienia pieniężnego za szkodę niemajątkową (tekst jedn.: za doznaną krzywdę). Oznacza to, że użyte w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie odszkodowania odnosi się także do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia za krzywdy poszkodowanego.

Zatem ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b omawianej ustawy skorzystają inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, czyli odszkodowania otrzymane za tzw. szkodę rzeczywistą, nie skorzystają natomiast odszkodowania za utracone korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż na podstawie art. 12 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.), Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę 2.000 zł W dniu 21 marca 2012 r. Wnioskodawca otrzymał zasądzoną kwotę. Natomiast w dniu 24 stycznia 2013 r. Wnioskodawca otrzymał PIT-8C, w którym w części "D" wykazano przychód w wysokości 2.000 zł opisany jako "Należność - postanowienie Sądu Apelacyjnego".

W myśl art. 1 ust. 1 ww. ustawy, reguluje ona zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

Zgodnie z art. 12 ust. 2 ww. ustawy, uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2 000 złotych do 20 000 złotych (art. 12 ust. 4 ww. ustawy).

Użyte w powyższym przepisie wyrażenie "suma pieniężna", w rozumieniu przywołanego wyżej art. 12 ust. 4 ww. ustawy, nie stanowi typowego naprawienia szkody. W piśmiennictwie spotyka się tezę, iż "suma pieniężna" o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony (...), stanowi w istocie nowe pojęcie, zupełnie nieprzystające do znanych już pojęć "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie". Mając to na względzie przyjmuje się, że możliwość zasądzenia "sumy pieniężnej" stanowi odrębną instytucję, znaną wyłącznie omawianej ustawie. Suma pieniężna przyznana od Skarbu Państwa stanowi jedynie rekompensatę za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym (lub egzekucyjnym) bez nieuzasadnionej zwłoki i nie stanowi naprawienia szkody. Kwota pieniężna, którą sąd może zasądzić w przypadku uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania i tylko na wyraźne żądanie skarżącego zawarte w treści skargi, nie ma charakteru odszkodowania za szkody, jakie ewentualnie podmiot poniósł w związku z przewlekłością postępowania, o czym świadczy górna granica kwoty (art. 12 ust. 4 ustawy). Wskazać również należy, iż przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej, na podstawie art. 12 ust. 4 ww. ustawy nie wyklucza możliwości dochodzenia odszkodowania w procesie cywilnym. Art. 15 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony (...), wyraźnie bowiem wskazuje, iż strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (art. 15 ust. 2 ustawy). Natomiast z przepisu art. 16 ww. ustawy wynika, iż strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.

Podkreślić ponadto należy, że do uznania określonego świadczenia za "odszkodowanie" lub "zadośćuczynienie" nie wystarczy takie nazwanie tego świadczenia przez świadczeniobiorcę lub świadczeniodawcę, lecz konieczne jest, aby świadczenie było w taki właśnie sposób nazwane przez ustawę i następowało w wykonywaniu ustawowego uprawnienia do tego rodzaju świadczenia (tutaj - "odszkodowania/zadośćuczynienia").

Należy zatem uznać, iż "suma pieniężna" z omawianego art. 12 ust. 4 nie jest ani odszkodowaniem ani też zadośćuczynieniem. Nie jest to bowiem odszkodowanie za poniesione straty i utracone korzyści (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego). Nie jest to również zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 k.c. (art. 24 § 1 i 448 k.c.).

Przepisy ww. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., stanowią na gruncie polskiego porządku prawnego samodzielną podstawę prawną do występowania z trzema żądaniami, tj.: z żądaniem podstawowym zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy oraz z dwoma żądaniami dodatkowymi, czyli z żądaniem podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności przez organ dopuszczający się przewlekłości postępowania i z żądaniem zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w razie stwierdzenia takiej przewlekłości.

Stąd też, to przepisy ww. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., a nie normy prawa cywilnego, stanowią podstawę prawną dochodzenia żądań ze skargi na przewlekłość postępowania. W konsekwencji regulacje zawarte w ustawie stanowią samodzielne materialnoprawne oparcie do formułowania żądań zmierzających do przeciwdziałania przewlekłości postępowania sądowego bądź egzekucyjnego.

Dodatkowo zauważyć należy, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 listopada 1997 r., sygn. akt U 6/97, dotyczącym co prawda kwestii świadczeń otrzymywanych przez członków komisji powoływanych przez rady gmin niebędących radnymi stwierdził w kontekście możliwości korzystania tych świadczeń ze zwolnienia przedmiotowego (art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy), że "do uznania określonego świadczenia za "dietę" bądź "kwotę stanowiącą zwrot kosztów" nie wystarczy takie nazwanie tego świadczenia przez świadczeniobiorcę lub stronę świadczącą, lecz konieczne jest, aby takie świadczenie było w taki właśnie sposób nazwane przez ustawę i następowało w wykonywaniu ustawowego uprawnienia do tego rodzaju świadczenia."

Tym samym Trybunał Konstytucyjny założył racjonalność ustawodawcy w nazywaniu świadczeń przyznawanych (przysługujących) na podstawie ustaw. Innymi słowy należy przyjąć, że gdyby ustawodawca chciał, aby przyznawana stronie skarżącej w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. "odpowiednia suma pieniężna" miała charakter odszkodowania bądź zadośćuczynienia, to odpowiednio użyłby tych pojęć. Nie bez znaczenia dla ugruntowania tego poglądu pozostaje również dyspozycja art. 15 tej ustawy, upoważniająca stronę, której skargę uwzględniono, do dochodzenia w odrębnym postępowaniu naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz nakreślony przez Wnioskodawcę stan faktyczny stwierdzić należy, iż otrzymana przez Wnioskodawcę suma pieniężna zasądzona przez Sąd Apelacyjny w związku z przewlekłością Sądu Okręgowego w załatwieniu sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ani w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż - wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy - kwota ta nie ma charakteru zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

W tej sytuacji kwota ta stanowi dla Wnioskodawcy przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym za 2012 r. składanym do 30 kwietnia 2013 r. Bez znaczenia dla zasad opodatkowania tego przychodu jest nazwanie go przez Sąd w informacji PIT-8C "Należność - postanowienie Sądu Apelacyjnego", skoro z tego właśnie postanowienia jednoznacznie wynika charakter otrzymanej sumy pieniężnej i podstawa prawna jej przyznania.

Odnosząc się do powołanego we wniosku wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1218/10 oraz innych wyroków i interpretacji wskazać należy, iż zostały wydany w indywidualnych sprawach i nie mogą być źródłem praw i obowiązków w innych sprawach.

Na mocy art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), źródłami powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Z uwagi na powyższe przywołany przez Wnioskodawcę wyrok NSA, nie jest wiążący dla tut. Organu podatkowego i nie może stanowić podstawy dla zastosowania wobec Wnioskodawcy zwolnienia podatkowego.

Nadto, orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie objętym niniejszym wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej nie jest jednolite. Dla przykładu stanowisko tut. Organu znajduje potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 4 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Łd 768/09 (prawomocny), który za Sądem Najwyższym stwierdza, iż "odpowiednia suma pieniężna" z omawianego art. 12 ust. 4 nie jest, ani odszkodowaniem, ani też zadośćuczynieniem. Nie jest to bowiem odszkodowanie za poniesione straty i utracone korzyści (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego). Nie jest to również zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 k.c. (art. 24 § 1 i 448 k.c.). Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r., zdaniem Sądu Najwyższego, jest w znacznym zakresie aktem o charakterze publicznoprawnym, gdyż jej podstawową funkcją jest wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego (uchwały SN z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie o sygn. akt III SPP 113/04, OSNP 2005 Nr 9, poz. 134 i z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie o sygn. akt SPP 115/04, OSNP 2005 Nr 9, poz. 135)."

Zauważyć również należy, iż postępowanie w sprawie dot. wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. W jego wyniku, organ udzielając interpretacji, przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa podatkowego i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do sytuacji indywidualnej wskazanej przez Wnioskodawcę. Nie można zatem utożsamiać "trybu interpretacji" z postępowaniem podatkowym, a w konsekwencji i żądać, aby wydając interpretację organ, odnosił się do każdego powołanego we wniosku wyroku sądowego, czy też prowadził szeroko rozumianą polemikę z każdym poglądem Wnioskodawcy. Organ wydający interpretację przepisów prawa podatkowego nie może bowiem prowadzić postępowania ani podejmować rozstrzygnięć zastrzeżonych dla innego trybu orzekania, w tym w postępowaniu kontrolnym czy podatkowym prowadzonym w oparciu o konkretną dokumentację.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, nie jest również uprawniony do rozpatrzenia prośby o zwolnienie z zapłaty podatku. Uprawnienie do indywidualnego zwolnienia z podatku nie przysługuje również żadnemu innemu organowi podatkowemu. Ordynacja podatkowa przewiduje jedynie ulgi i zwolnienia w postaci odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub umorzenia zaległości. Stosownie do treści art. 67a § 1 ust. 3 Ordynacji podatkowej organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Przy czym wskazać należy, iż organem podatkowym uprawnionym do rozpatrzenia ewentualnego wniosku o umorzenie zaległości podatkowej w trybie art. 67a § 1 ust. 3 Ordynacji podatkowej będzie w tym przypadku Naczelnik właściwego urzędu skarbowego, a nie tut. Organ.

Końcowo wskazać należy, iż złożenie wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie zwalnia Wnioskodawcy z obowiązku terminowego złożenia zeznania podatkowego i wykazania w nim wszystkich dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Wskazać również należy, iż podjęte zostały przez ustawodawcę działania polegające na wprowadzeniu zmian w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.