IBPBII/1/415-1069/11/BD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 27 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Organu - 27 grudnia 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów adwokata z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu - jest nieprawidłowe.

W dniu 27 grudnia 2011 r. do tut. Organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów adwokata z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jako adwokat prowadzi Kancelarię Adwokacką. Na zlecenie sądu w rozprawach sądowych bierze udział jako obrońca z urzędu. Za ww. usługę wystawia faktury z danymi swojej kancelarii na rzecz sądu. Po otrzymaniu faktury sąd jako płatnik podatku dochodowego, przekazuje na konto Wnioskodawczyni wynagrodzenie pomniejszone o zaliczkę na podatek dochodowy. Sąd kwalifikuje ww. wynagrodzenie jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 6, art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wnioskodawczyni, w związku z ostatnimi wyrokami NSA kwalifikującymi przychód z urzędówek do przychodów z działalności gospodarczej, od miesiąca września 2011 r. sama odprowadza za siebie do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od wynagrodzenia otrzymanego od sądu. Ponieważ sądy również pobierają zaliczkę na podatek dochodowy dochodzi do podwójnego opodatkowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy świadczenie pomocy prawnej z urzędu (tzw. urzędówka) jest przychodem z działalności gospodarczej i to adwokat przychód z ww. źródła winien wykazać w książce przychodów i rozchodów i sam powinien odprowadzać za siebie do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od wynagrodzenia otrzymanego od sądu, czy też jest to działalność wykonana osobiście i zaliczkę powinien potrącić i odprowadzić do urzędu skarbowego sąd.

Wnioskodawczyni uważa, że działalność zawodowa adwokata świadczona w ramach pomocy prawnej z urzędu to pozarolnicza działalność gospodarcza, o której mowa w art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co odpowiada kwalifikacji osiąganych przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy i to adwokat sam powinien odprowadzać do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od wynagrodzenia otrzymanego przez sąd.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu regulują przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.), ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.).

Jak wynika z treści art. 86 powołanej wyżej ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 34 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Pełnomocnikiem może być w szczególności adwokat lub radca prawny (art. 87 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, art. 35 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze, zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Stosownie do treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce:

Natomiast stosownie do treści art. 21 ust. 3 ww. ustawy, adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową. Przepis art. 71c stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 25 ust. 3 tej ustawy, w wypadku gdy adwokat prowadzący sprawę nie może wziąć osobiście udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie, może on udzielić substytucji.

Nadto podkreślić należy, że to sąd w trybie art. 117 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego decyduje o uwzględnieniu wniosku strony o ustanowienie dla niej adwokata określonego w § 1 tego przepisu (w sprawach objętych treścią tej ustawy). Podobnie zgodnie z art. 254 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Nie ma przy tym znaczenia, czy sąd zleca świadczenie pomocy prawnej z urzędu bezpośrednio, czy pośrednio (w trybie art. 253 tej ustawy z udziałem okręgowej rady adwokackiej). Jednocześnie Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (przepis § 1 pkt 3).

Z kolei w § 19 pkt 2 cytowanego rozporządzenia określono, iż koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują m.in. niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata.

Z powyższych przepisów wynika, że zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód adwokata bez względu na sposób wykonywania zawodu. Analiza przytoczonych wyżej przepisów jednoznacznie wskazuje zatem, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście adwokat, ewentualnie wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji, a nie kancelaria czy zespół adwokacki.

Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż wykonywanie zawodu adwokata jest nieodłącznie związane z osobistą odpowiedzialnością (dyscyplinarną, cywilną).

Przechodząc na grunt przepisów prawa podatkowego, wskazać należy, iż w myśl art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) źródłami przychodów są m.in.:

* pkt 2 - działalność wykonywana osobiście,

* pkt 3 - pozarolnicza działalność gospodarcza.

Zgodnie z art. 5a pkt 6 ww. ustawy, przez działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą należy rozumieć działalność zarobkową:

Z kolei przepis art. 13 pkt 6 ww. ustawy stanowi, iż za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Z powyższego wynika, iż ustawodawca wyraźnie rozróżnił w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodów, przy czym podział w nim zawarty ma charakter rozłączny. To oznacza, że zakwalifikowanie przychodu do określonego źródła winno następować z uwzględnieniem regulacji przepisów tejże ustawy, przy zastosowaniu uregulowań art. 12-20, gdzie enumeratywnie wskazano jakiego rodzaju przychody uznaje się za przychody z danego źródła. Zakwalifikowanie danego przychodu do któregokolwiek ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2, 4-9 cyt. ustawy uniemożliwia - przy wyłączeniu wynikającym z art. 5a pkt 6 tejże ustawy - zakwalifikowanie tak uzyskanego przychodu do przychodu z działalności gospodarczej.

Pozarolnicza działalność gospodarcza oraz działalność wykonywana osobiście stanowią zatem odrębne źródła przychodu.

W świetle tego co wykazano wyżej, przychody adwokatów z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w powołanym wyżej art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto, należy podkreślić, iż na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące działalność gospodarczą, równocześnie wykonywały na zlecenie sądu określone czynności i osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przy czym zaznaczyć należy, iż z treści powyższego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd za przychód z działalności wykonywanej osobiście jest aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa.

Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy powoduje, iż na sądach, prokuraturach, czy też organach władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, jako płatnikach dokonujących wypłat z powyższego tytułu ciąży obowiązek określony w art. 41 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Zaliczkę od dochodów, o których mowa w ust. 1, obliczoną w sposób określony w tym przepisie zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej ze środków podatnika przez płatnika, o którym mowa w ust. 1 (art. 41 ust. 1a ww. ustawy).

Na podstawie art. 42 ust. 1 powoływanej ustawy, płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. W myśl zaś art. 42 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzone według ustalonego wzoru, tj. na formularzu PIT-11.

Jednocześnie - stosownie do art. 45 ust. 1 ww. ustawy - podatnik osiągający przedmiotowe dochody obowiązany jest wykazać je, łącznie z dochodami uzyskanymi z innych źródeł, w składanym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym zeznaniu rocznym i do obliczenia należnego podatku dochodowego, zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. według obowiązującej w danym roku skali podatkowej.

Reasumując, przychód Wnioskodawczyni - adwokata z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście. Zaliczka na podatek dochodowy od uzyskanego wynagrodzenia z tego tytułu - wbrew twierdzeniu Wnioskodawczyni winna być odprowadzana przez sąd jako płatnika.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.