IBPBI/2/423-818/10/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 16 czerwca 2010 r. (data wpływu do tut. BKIP 22 czerwca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zobowiązanie Spółki wobec banku z tytułu kontraktów opcyjnych stanowi koszt uzyskania przychodów (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1) - jest prawidłowe.

W dniu 22 czerwca 2010 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zobowiązanie Spółki wobec banku z tytułu kontraktów opcyjnych stanowi koszt uzyskania przychodów (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka działająca w branży hutniczej w związku z zawieraniem transakcji w walucie obcej w celu zabezpieczenia wysokości źródła przychodów i ograniczenia ryzyka kursowego, zawarła z bankiem kontrakty opcyjne. Były to opcje amerykańskie z wyłącznikiem, charakteryzujące się (w odróżnieniu od tzw. opcji europejskich) możliwością realizacji w dowolnym czasie przed upływem określonego terminu zwanego terminem wygaśnięcia. Niekorzystne dla Spółki zmiany kursu złotego w stosunku do euro spowodowały powstanie po stronie Spółki znacznych kosztów finansowych.

Z uwagi na fakt, iż Spółka nie mogła się w pełni wywiązać ze swoich zobowiązań wynikających z transakcji walutowych, zawarła z bankiem porozumienie. W wyniku porozumienia część transakcji opcji walutowych na wniosek Spółki zostało przedterminowo wykupione, a ponadto część zobowiązania zostało Spółce umorzone. Łączne zadłużenie Spółki wyniosło 65.896.206,04 zł, z czego 15.000.000 zł zostało Spółce umorzone. Pozostała do zapłaty część wierzytelności została rozłożona na oprocentowane miesięczne raty. Spółka za koszt uzyskania przychodów w całości uznała wartość zobowiązania wobec banku w kwocie 65.896.206,04 zł. Natomiast do przychodów zaliczyła wartość umorzonego zobowiązania w kwocie 15.000.000 zł. Przychód ten został opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy zobowiązanie Spółki wobec banku z tytułu kontraktów opcyjnych stanowi koszt uzyskania przychodów... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1)

Zdaniem Spółki wartość zobowiązania z tytułu zamknięcia transakcji opcji walutowych, w całości - zarówno w części umorzonej, jak i w części pozostałej do zapłaty - może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 ustawy CIT.

Opcje stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.) stanowią instrumenty finansowe.

Z kolei definicję pochodnych instrumentów finansowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy CIT, zgodnie z którym za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe. W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 15 ust. 1 ustawy CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Co do zasady wydatki poniesione w związku z nabyciem instrumentów finansowych mogą być ujęte w kosztach uzyskania przychodów, pod warunkiem, że zrealizowane zostały prawa związane z posiadaniem tych instrumentów.

Moment, w którym wydatki związane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów określa przepis art. 16 ust. 1 pkt 8b, który stanowi, że za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości nie materialnych i prawnych.

W przedmiotowym stanie faktycznym zakupione opcje miały zabezpieczać bieżące przepływy finansowe Spółki (nie miały charakteru spekulacyjnego) i nie wiązały się w żaden sposób z zakupem środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych.

Na podstawie powyżej cytowanego przepisu można zatem uznać, że kosztem uzyskania przychodów są wydatki związane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych:

* w związku z realizacją praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych (w momencie tej realizacji),

* w związku z rezygnacją z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych (w momencie rezygnacji),

* z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych (w momencie odpłatnego zbycia).

Zgodnie z powyższym koszty związane z nabyciem instrumentów finansowych są kosztem uzyskania przychodów dla transakcji walutowych, w stosunku do których na dzień zawarcia ugody z bankiem doszło do realizacji praw wynikających z tych transakcji opcji walutowych lub rezygnacji z tych praw czy ich odpłatnego zbycia. Transakcje opcyjne, do których przystąpiła Spółka, miały charakter opcji amerykańskich z wyłącznikiem. Oznacza to, Spółka przystąpiła do specjalnego rodzaju opcji, która może zostać zrealizowana w dowolnym czasie przed upływem określonego terminu zwanego terminem wygaśnięcia. Zawarte z bankiem porozumienie nie oznaczało więc nadzwyczajnego rozwiązania umowy tylko mieściło się w sposobie realizacji praw z niej, zadeklarowanych przez strony w momencie przystąpienia do umowy. Można więc twierdzić, że zarówno transakcje rozliczone w terminach zapadalności jak i przed jego upływem należy uznać za zrealizowane. Dodatkowo podkreślamy, że w sytuacji, gdy przepisy nie regulują wprost sposobu rozliczenia transakcji obejmujących instrumenty pochodne przed terminem ich wygaśnięcia, należy więc odwołać się do zasady ogólnej wyrażonej w art. 15 ust. 1 ustawy CIT. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, poza wyjątkami wskazanymi w art. 16 ust. 1 ustawy CIT.

Nie ulega wątpliwości, że decyzja o wcześniejszym zamknięciu transakcji opcji walutowych została podjęta w związku z prowadzoną działalnością. Dalsza realizacja umowy z bankiem i realizacja praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych w wyniku znacznego osłabienia waluty polskiej byłaby niezasadna z ekonomicznego punktu widzenia. Brak podjęcie ze strony Spółki działań w kierunku rozwiązania kontraktów opcyjnych mógłby doprowadzić do znacznego pogorszenia sytuacji finansowej Spółki, co oznacza, że podjęte działania, na skutek których doszło do ich przedterminowego wykupu, zostały podjęte w celu zabezpieczenia źródła przychodów Spółki.

Mając na uwadze powyższe, kosztem uzyskania przychodów dla Spółki będzie całość zobowiązania powstałego wobec banku w kwocie 65.896.206,04 zł. która wynika zarówno ze zrealizowanych transakcji opcji walutowych, jak transakcji zamkniętych przed datą zapadalności. Analogicznie kosztem uzyskania przychodów będą odsetki oraz prowizje, bowiem do wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych należy zaliczyć również odsetki oraz prowizje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

W doktrynie prawa finansowego za pochodny instrument finansowy uważa się taki instrument, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu (pierwotnego), na który ten pochodny instrument został wystawiony.

Definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. - zwanej dalej "u.p.d.o.p."). Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Podkreślić przy tym trzeba, iż w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen lub transakcje rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Natomiast w przypadku transakcji terminowej rzeczywistej, tj. rozliczanej poprzez dostawę instrumentu bazowego, w celu jej podatkowego rozliczenia, należy odpowiednio uwzględnić po stronie przychodów i kosztów uzyskania przychodów wszelkie przepływy środków pomiędzy stronami. Innymi słowy, trzeba ustalić dochód albo stratę z tej transakcji, zgodnie z art. 7 ust. 2 u.p.d.o.p.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p., stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Przy czym kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, jak i koszty pośrednie, tj. te dotyczące całokształtu działalności podatnika, związane z funkcjonowaniem firmy, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów.

Treść powyższej regulacji, będącej w istocie klauzulą generalną, wskazuje, że ustawodawca dopuszcza jej elastyczne stosowanie w zależności od okoliczności faktycznych sprawy. Wobec powyższego, uzasadnieniem dla poniesienia niektórych wydatków może być dążenie do uniknięcia ryzyka wystąpienia ewentualnych strat, zapobieżenia ich wzrostowi, jeżeli są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, albowiem kosztem uzyskania przychodów są również wydatki poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przyniosło (przynosiło) przychody także w przyszłości.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 8b u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Generalna zasada wynikająca z powyższej regulacji stanowi, iż wydatki związane z nabyciem instrumentów pochodnych podlegają zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie realizacji praw wynikających z danego instrumentu. Należy jednak przy tym wspomnieć, że jeżeli nabycie pochodnego instrumentu finansowego służy zabezpieczeniu transakcji nabycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., to stosownie do art. 16g ust. 3 u.p.d.o.p., wszelkie wydatki poniesione w celu nabycia tego instrumentu oraz jego realizacji powiększają wartość środka trwałego lub wartości niematerialnej czy prawnej, tym samym nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, iż Spółka w celu zabezpieczenia wysokości źródła przychodów i ograniczenia ryzyka kursowego, zawarła z bankiem kontrakty opcyjne. Były to opcje amerykańskie z wyłącznikiem, charakteryzujące się możliwością realizacji w dowolnym czasie przed upływem określonego terminu zwanego terminem wygaśnięcia. Z uwagi na fakt, iż Spółka nie mogła się w pełni wywiązać ze swoich zobowiązań wynikających z transakcji walutowych, zawarła z bankiem porozumienie. W wyniku porozumienia część transakcji opcji walutowych na wniosek Spółki zostało przedterminowo wykupione, a ponadto część zobowiązania zostało Spółce umorzone. Łączne zadłużenie Spółki wyniosło 65.896.206,04 zł, z czego 15.000.000 zł zostało Spółce umorzone. Pozostała do zapłaty część wierzytelności została rozłożona na oprocentowane miesięczne raty. Spółka za koszt uzyskania przychodów w całości uznała wartość zobowiązania wobec banku w kwocie 65.896.206,04 zł. Natomiast do przychodów zaliczyła wartość umorzonego zobowiązania w kwocie 15.000.000 zł.

W świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego oraz w oparciu o obowiązujący stan prawny należy stwierdzić, iż Spółka będzie mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania z tytułu zamknięcia transakcji opcji walutowych, w całości, zarówno w części umorzonej, jak i w części pozostałej do zapłaty.

Ustosunkowując się do stanowiska Spółki, iż kosztem uzyskania przychodów będą odsetki oraz prowizje, bowiem do wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych zalicza się również odsetki oraz prowizje, należy mieć na uwadze art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p.

Artykuł 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p., wyłącza z kategorii kosztów uzyskania przychodów naliczone, lecz nie zapłacone albo umorzone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Oznacza to, że odsetki stanowią koszt uzyskania przychodów podatnika w momencie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji, rozumianej jako dopisanie zobowiązania z tytułu spłaty odsetek do zobowiązania głównego, czyli przekształcenie go w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej kredytu.

Dla celów podatkowych za koszty uzyskania przychodów uznawane są wyłącznie odsetki zapłacone. Obciążenie finansowe z tytułu odsetek musi zostać zatem faktycznie poniesione przez podatnika.

Z powyższego wynika, iż aby odsetki można było uznać za koszt podatkowy, powinny zostać w rzeczywistości zapłacone. Tym samym, tylko poniesienie wydatku z tego tytułu przez Wnioskodawcę, daje możliwość zaliczenia ich w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Reasumując powyższe, odsetki, zgodnie z art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p., stanowią koszty uzyskania przychodów w momencie ich faktycznej zapłaty.

We własnym stanowisku Spółka wskazała również na koszty związane z uiszczoną prowizją. Kwestia ta nie została jednakże przedstawiona w opisie stanu faktycznego, jak też nie była przedmiotem zadanego pytania, a zatem możliwość uznania tego wydatku za koszt uzyskania przychodów nie była przedmiotem niniejszej interpretacji.

Stanowisko Spółki w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 1 jest zatem prawidłowe.

Należy jednocześnie zaznaczyć, iż prawidłowe zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodów uwarunkowane jest wykazaniem jego celowości i związku z przychodem, jak i prawidłowym udokumentowaniem. Należy zwrócić przy tym uwagę, że to na podatniku ciąży obowiązek wykazania związku poniesionych wydatków z przychodami, bo to on wywodzi skutki prawne w postaci zmniejszenia zobowiązania podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienić należy, iż w sprawie będącej przedmiotem pytania oznaczonego we wniosku Nr 2 wydano odrębną interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.