IBPBI/2/423-817/09/PP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółdzielni, przedstawione we wniosku z dnia 9 lipca 2009 r. (data wpływu do tut. Biura 14 lipca 2009 r.), uzupełnionym w dniu 28 września 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia:

* momentu powstania przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1),

* skutków podatkowych wpłat dokonywanych przez byłego dzierżawcę przed wydaniem prawomocnego wyroku, w sytuacji gdy zostaną one zakwalifikowane przez Spółdzielnię jako wpłaty części zaległości z tytułu czynszu (pytanie oznaczone we wniosku Nr 4),

* skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody sądowej (pytanie oznaczone we wniosku Nr 5),

* skutków podatkowych zażądania przez Spółdzielnię wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przed wydaniem prawomocnego wyroku (pytanie oznaczone we wniosku Nr 6),

- jest prawidłowe,

* skutków podatkowych wpłat dokonywanych przez byłego dzierżawcę przed wydaniem prawomocnego wyroku, w sytuacji gdy zostaną one zakwalifikowane przez Spółdzielnię jako wpłata części zażądanego w pozwie odszkodowania (pytanie oznaczone we wniosku Nr 4),

* skutków podatkowych w przypadku negatywnego wyroku sądowego uznającego wypowiedzenie za nieskuteczne oraz momentu powstania przychodu i zaliczenia do innego źródła niż działalność gospodarcza ewentualnych wpłat od byłego dzierżawcy (pytanie oznaczone we wniosku Nr 7),

- jest nieprawidłowe.

W dniu 14 lipca 2009 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia:

* momentu powstania przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej,

* skutków podatkowych wpłat dokonywanych przez byłego dzierżawcę przed wydaniem prawomocnego wyroku,

* skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody sądowej,

* skutków podatkowych zażądania przez Spółdzielnię wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przed wydaniem prawomocnego wyroku,

* skutków podatkowych w przypadku negatywnego wyroku sądowego uznającego wypowiedzenie za nieskuteczne oraz momentu powstania przychodu i zaliczenia do innego źródła niż działalność gospodarcza ewentualnych wpłat od byłego dzierżawcy.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 16 września 2009 r. wezwano do jego uzupełnienia. Uzupełnienie wniosku wpłynęło do tut. Biura w dniu 28 września 2009 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Spółdzielnia wypowiedziała umowę dzierżawy zabudowanej nieruchomości. Podstawą wypowiedzenia dzierżawy było postanowienie umowy, zgodnie z którym w przypadku zwłoki w zapłacie czynszu za dwa pełne okresy (miesiące) Spółdzielnia ma prawo do wypowiedzenia umowy dzierżawy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Jednocześnie dzierżawca został wezwany do zapłaty zaległości z tytułu dzierżawy oraz wydania nieruchomości. Dzierżawca odmówił przeniesienia posiadania przedmiotu dzierżawy.

W rezultacie pomimo rozwiązania umowy dzierżawca nadal wykorzystuje przedmiot dzierżawy do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółdzielnia ponownie wezwała dzierżawcę o wydanie nieruchomości z informacją, że będzie naliczać za każdy miesiąc odszkodowanie w wysokości trzykrotności kwoty miesięcznego czynszu, ustalonego w wypowiedzianej umowie.

Jednocześnie zarząd Spółdzielni wniósł pozew do sądu o wydanie przedmiotu dzierżawy Spółdzielni, która jest właścicielem przedmiotu dzierżawy oraz o zapłatę odszkodowania za uniemożliwienie korzystania z nieruchomości za okres od dnia rozwiązania umowy do dnia przeniesienia posiadania. W dniu złożenia wniosku Spółdzielnia nie zna kwoty odszkodowania, które zostanie wypłacone. Nie ma też informacji o tytule, na podstawie którego zostanie wypłacone tj. na podstawie wyroku sądu, czy też ugody sądowej albo w drodze egzekucji komorniczej.

Po wniesieniu pozwu były dzierżawca uregulował część zaległości z tytułu czynszu. Spółdzielnia rozważa również czy przed wydaniem prawomocnego wyroku zażądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, które zaliczone byłoby na poczet przysługującego odszkodowania.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy, jeżeli na podstawie wyroku sądu albo ugody sądowej Spółdzielnia otrzyma odszkodowanie, to będzie ono stanowiło przychód Spółdzielni. Spółdzielnia wypowiedziała umowę dzierżawy i jednocześnie zażądała wydania posiadania nieruchomości stanowiącej przedmiot dzierżawy. Odszkodowanie wypłacone zostanie za uniemożliwienie korzystania z przysługującego prawa własności, co powoduje straty finansowe. Zatem otrzyma przychód z innego źródła niż działalność gospodarcza. Tak więc, datą uzyskania przychodu będzie dzień otrzymania odszkodowania.

Na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych otrzymanie odszkodowania na podstawie ugody sądowej spowoduje identyczne skutki podatkowe, jak w przypadku wypłaty na podstawie wyroku sądowego. Tak samo też należy rozpoznać datę powstania przychodu.

Ponieważ były dzierżawca korzysta z nieruchomości wbrew woli Spółdzielni i bez jej zgody, Spółdzielnia nie świadczy usługi dzierżawy, najmu ani innej o podobnym charakterze. Tak więc, w przypadku otrzymania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Spółdzielnia powinna wystawić notę księgową w oparciu o przepisy wynikające z ustawy o rachunkowości.

Jeżeli sąd rozpatrzy sprawę i wyda negatywny dla Spółdzielni wyrok w którym stwierdzi, że wypowiedzenie było nieskuteczne lub też stwierdzi jego wadliwość i na tej podstawie odmówi Spółdzielni wypłaty odszkodowania, to ewentualne otrzymane od byłego dzierżawcy wpłaty uznane zostaną za przychód z innego źródła niż działalność gospodarcza, a w dniu uprawomocnienia się wyroku zarachowane jako wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości. Spółdzielnia również w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku wystawi fakturę VAT.

W uzupełnieniu wniosku Spółdzielnia wskazała, że:

Na tle przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Ad. 1 i 3.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. - zwanej dalej "u.p.d.o.p."), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przepis ten statuuje ustalanie momentu opodatkowania przychodów według tzw. zasady kasowej. Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., zgodnie z którym, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (...).

W przedmiotowej sprawie kwestią do rozstrzygnięcia jest, czy odszkodowanie jakie Spółdzielnia uzyska na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej będzie stanowiło przychód mający związek z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika, czy też nie. Odszkodowanie jest świadczeniem szczególnego rodzaju, mającym na celu wyrównanie uszczerbku, jakiego doznała osoba na skutek tego, że jej prawnie chronione dobra i interesy zostały naruszone. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z ewentualnym odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z nieruchomości. W takiej sytuacji nie wystąpi bezpośredni związek między uzyskaniem odszkodowania, a prowadzeniem przez Spółdzielnię działalności gospodarczej. W przedmiotowej sprawie bezumowne korzystanie z nieruchomości miało bowiem miejsce wbrew woli Spółdzielni. Za zdarzenia gospodarcze związane z prowadzeniem działalności gospodarczej nie można uznać tych zdarzeń, które występują bez aktywności danego przedsiębiorcy, będące swego rodzaju efektem ubocznym dokonywanych przez niego czynności. Tymczasem uzyskanie odszkodowania nie stanowi normalnego następstwa prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem przychód z tego tytułu powinien być uznany za przychód w oparciu o art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., tzn. na zasadzie kasowej. Datą uzyskania przychodu będzie zatem dzień otrzymania odszkodowania. Wobec tego bez znaczenia, dla określenia momentu uzyskania przychodu, pozostanie kwestia, czy przychód ten będzie następstwem wyroku sądowego, czy też ugody zawartej przed sądem.

Ad. 2 i 4.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. W myśl art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (...).

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że pomimo wypowiedzenia umowy przez Spółdzielnię, po wniesieniu pozwu, a przed wydaniem wyroku, "dzierżawca" uregulował część zaległości z tytułu czynszu. W sytuacji zakwalifikowania tych wpłat jako zaległości z tytułu czynszu, w momencie otrzymania pieniędzy przychód nie powstanie. Zgodnie z art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., przychód z tytułu czynszu jest przychodem należnym, bez względu na fakt, czy zostanie faktycznie otrzymany czy też nie. Zatem sam fakt wpłaty opłaty czynszowej nie skutkuje powstaniem przychodu.

Natomiast w sytuacji, gdy wpłata dokonywana przez byłego dzierżawcę, przed wydaniem prawomocnego wyroku, zostanie zakwalifikowana przez Spółdzielnię, jako wpłata części zażądanego w pozwie odszkodowania, powstanie przychód w momencie otrzymania tej wpłaty.

Ad. 5.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. W myśl art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (...).

W sytuacji gdy sąd uzna, że wypowiedzenie umowy było nieskuteczne, to pomiędzy Spółdzielnią, a dzierżawcą wciąż będzie obowiązywać umowa dzierżawy. Zatem wszelkie wpłaty dokonane z tego tytułu przez dzierżawcę oraz wpłaty należne, a niedokonane będą stanowiły przychód Spółdzielni. W takiej sytuacji Spółdzielnia będzie zobowiązana do dokonania korekty przychodu, gdyż przychody z tytułu umowy dzierżawy należy traktować jako przychody należne, przy czym fakt dokonania bądź nie stosownej wpłaty czynszu pozostaje bez znaczenia dla określenia momentu powstania tego przychodu.

Stanowisko Spółdzielni w zakresie określenia:

* momentu powstania przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1),

* skutków podatkowych wpłat dokonywanych przez byłego dzierżawcę przed wydaniem prawomocnego wyroku, w sytuacji gdy zostaną one zakwalifikowane przez Spółdzielnię jako wpłaty części zaległości z tytułu czynszu (pytanie oznaczone we wniosku Nr 4),

* skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody sądowej (pytanie oznaczone we wniosku Nr 5),

* skutków podatkowych zażądania przez Spółdzielnię wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przed wydaniem prawomocnego wyroku (pytanie oznaczone we wniosku Nr 6),

- jest prawidłowe,

* skutków podatkowych wpłat dokonywanych przez byłego dzierżawcę przed wydaniem prawomocnego wyroku, w sytuacji gdy zostaną one zakwalifikowane przez Spółdzielnię jako wpłata części zażądanego w pozwie odszkodowania (pytanie oznaczone we wniosku Nr 4),

* skutków podatkowych w przypadku negatywnego wyroku sądowego uznającego wypowiedzenie za nieskuteczne oraz momentu powstania przychodu i zaliczenia do innego źródła niż działalność gospodarcza ewentualnych wpłat od byłego dzierżawcy (pytanie oznaczone we wniosku Nr 7),

- jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w przypadku interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, iż w sprawie będącej przedmiotem zapytań z zakresu podatku od towarów i usług wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.