IBPBI/2/423-627/10/MS - Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów spółki kary umownej zapłaconej na podstawie porozumienia zawartego z kontrahentem.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 23 kwietnia 2010 r. (data wpływu do tut. Biura 27 kwietnia 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconej kary umownej wynikającej z nieodebrania towaru, który był przedmiotem umowy handlowej - jest prawidłowe.

W dniu 27 kwietnia 2010 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconej kary umownej wynikającej z nieodebrania towaru, który był przedmiotem umowy handlowej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka zawarła z kontrahentem umowę na dostawy oleju, stanowiącego surowiec do produkcji biokomponentów. W trakcie realizacji umowy nastąpił znaczny spadek cen oleju na rynku, co spowodowało, że dalsza realizacja umowy była dla Spółki niekorzystna. Ponieważ dotychczasowy dostawca nie wyraził zgody na obniżenie ceny towaru, zarząd Spółki zdecydował o zakupie oleju u innego dostawcy. Kara umowna za nieodebranie całej partii towaru, zgodnie z umową wynosiła 10% wartości niezrealizowanych dostaw. Po dokonaniu kalkulacji okazało się że nawet po uwzględnieniu kosztów kary umownej z tytułu nieodebrania całego wolumenu, koszt zakupu oleju u innego dostawcy był w dalszym ciągu korzystniejszy cenowo. Kontrahent, z którym zawarta była umowa dostawy wystąpił o zapłatę kary umownej, która została mu wypłacona.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych - zapłaconą karę umowną wynikającą z nieodebrania towaru, który był przedmiotem umowy handlowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1. W przedmiotowym przypadku, odstąpienie Spółki od dalszej realizacji umowy na dostawę oleju było uzasadnione ekonomicznie, gdyż po dokonaniu kalkulacji okazało się, że niewykonanie umowy pozwoli na osiągnięcie dochodu, nawet w przypadku zapłaty kary umownej, a w przypadku dalszej realizacji umowy Spółka mogłaby zakończyć rok podatkowy ze stratą. W momencie podpisania umowy na dostawy surowców, nie można było przewidzieć, że nastąpi znaczący spadek cen, a z kolei konieczność zawarcia długoterminowej umowy wynikała z faktu, iż Spółka zawarła także umowę ze swoim odbiorcą i musiała zabezpieczyć dostawy surowców. Dopiero w trakcie realizacji umowy na dostawy oleju, zmieniły się warunki rynkowe i racjonalnym było dokonanie weryfikacji umów, które zmierzały do zachowania źródła przychodów. W efekcie Spółka dokonała zakupu surowca u innych dostawców, zapłaciła 10% karę wynikającą z zawartej umowy z pierwszym dostawcą, ale takie działania były dla Spółki bardziej korzystne niż w przypadku dalszej realizacji umowy. Takie działania Spółki są niewątpliwie gospodarczo uzasadnione i wypełniają warunek zawarty w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określa art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Literalne brzmienie przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie pozostawia wątpliwości, że nie wszystkie wydatki poniesione przez podatnika, stanowiące z ekonomicznego punktu widzenia koszty działalności, są kosztem uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo - skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Kara umowna jako sposób zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy, który przede wszystkim ma na celu ułatwienie dochodzenia naprawienia ewentualnej szkody, została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), w art. 483-485.

Pod pojęciem kary umownej należy rozumieć zastrzeżenie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Innymi słowy, kara umowna jest rodzajem sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej na wypadek szkód powstałych w wyniku niewłaściwego wykonania umowy.

Do kosztów podatkowych nie zalicza się sankcji cywilnoprawnych w formie kar umownych, czy odszkodowań z tytułów wymienionych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawodawca kierował się w tym względzie zasadą, aby nie premiować działań sprzecznych z istotą umów, zagrożonych karami.

W przepisie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wprost wyraża, jakiego rodzaju kary umowne i odszkodowania nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Są to kary czy odszkodowania wynikające z nienależytego wykonania zobowiązań. Kary są wynikiem niewłaściwego działania lub zaniechania dłużnika.

Niewymienienie pozostałych kar i odszkodowań w negatywnym katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie oznacza, że automatycznie można je uznać za koszt podatkowy. Pomiędzy poniesionym kosztem, a potencjalnym przychodem musi zaistnieć związek przyczynowo - skutkowy, albo musi być to wydatek poniesiony w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W przedmiotowej sprawie kara umowna została przez Spółkę zapłacona w wyniku zawartego porozumienia z kontrahentem Spółki, na mocy którego Spółka odstąpiła od odbioru całej partii towaru uiszczając karę umowną w wysokości określonej sumy pieniędzy. Uiszczona kara nie mieści się zatem w katalogu wyłączającym ją z kosztów uzyskania przychodów zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym, aby uznać przedmiotową karę za koszt podatkowy musi zostać spełniona przesłanka wynikająca z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. istnienie związku przyczynowo - skutkowego poniesionego wydatku z przychodem, lub też wydatek ten musi służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Kara umowna winna być poniesiona w celu osiągnięcia przychodu albo w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Spółka zawarła z kontrahentem umowę na dostawy oleju. W trakcie realizacji umowy nastąpił znaczny spadek cen oleju na rynku, co spowodowało, że dalsza realizacja umowy była dla Spółki niekorzystna. Ponieważ dotychczasowy dostawca nie wyraził zgody na obniżenie ceny towaru, zarząd Spółki zdecydował o zakupie oleju u innego dostawcy. Kara umowna za nieodebranie całej partii towaru, zgodnie z umową wynosiła 10% wartości niezrealizowanych dostaw.

Ponadto Spółka zaznaczyła, że po uwzględnieniu kosztów kary umownej z tytułu nieodebrania całego wolumenu, koszt zakupu oleju u innego dostawcy był w dalszym ciągu korzystniejszy cenowo.

Wobec powyższego, w przedstawionym stanie faktycznym, przedmiotową karę umowną uznać należy za koszt poniesiony w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1996, przez pojęcie "zachować" ("zachowywać") należy rozumieć "dochować coś w stanie nie zmienionym, nie naruszonym, utrzymać". Natomiast "zabezpieczyć" ("zabezpieczać") oznacza "uczynić bezpiecznym - nie zagrożonym; dać ochronę, ochronić". Można zatem przyjąć, iż koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nie naruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Istotą tego rodzaju kosztów jest ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. W analizowanej sprawie, Spółka przedstawiła informacje, które wskazują, iż dla zachowania (zabezpieczenia) obecnych i przyszłych przychodów racjonalnym działaniem było odstąpienie od umowy, zapłata związanej z nim kary umownej oraz zakup surowca u innych dostawców.

Reasumując powyższe wyjaśnienia, stwierdzić należy, iż zapłacona przez Spółkę kara umowna z tytułu odstąpienia od umowy stanowi - w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - koszt uzyskania przychodów.

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku jest zatem prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.