IBPBI/2/423-1368/11/MO

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 22 listopada 2011 r. (data wpływu do tut. BKIP 28 listopada 2011 r.), uzupełnionym w dniu 7 lutego 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji w podatku dochodowym od osób prawnych w związku z udzieleniem lub otrzymaniem pożyczek papierów wartościowych - jest prawidłowe.

W dniu 28 listopada 2011 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji w podatku dochodowym od osób prawnych w związku z udzieleniem lub otrzymaniem pożyczek papierów wartościowych.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 30 stycznia 2012 r. Znak: IBPBI/2/423-1368/11/MO, wezwano do ich uzupełnienia. Uzupełnienia wniosku dokonano w dniu 7 lutego 2012 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dom maklerski w formie spółki akcyjnej) w ramach prowadzonej działalności zamierza brać udział w transakcjach pożyczek papierów wartościowych (jako pożyczkodawca lub pożyczkobiorca, także pośrednik). Podobnie klienci Wnioskodawcy będący osobami fizycznymi zamierzają brać udział w transakcjach pożyczek papierów wartościowych (jako pożyczkodawcy lub pożyczkobiorcy).

Papiery wartościowe będące przedmiotem transakcji będą zarówno papierami zdematerializowanymi (w rozumieniu art. 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi) jak i niezdematerializowanymi. Z kolei niektóre takie niezdematerializowane papiery wartościowe będące obligacjami mogą nie mieć formy dokumentu na podstawie art. 5a ust. 1 ustawy o obligacjach.

Wykonanie umowy pożyczki papierów wartościowych polega na wydaniu pożyczkobiorcy tych papierów wartościowych tj. posiadania dokumentów papierów wartościowych lub (dla papierów wartościowych zdematerializowanych lub nie posiadających formy dokumentu) zapisanie tychże papierów wartościowych na rachunku papierów wartościowych lub w odpowiedniej ewidencji - na imię pożyczkobiorcy. W rezultacie wykonania umowy pożyczki - pożyczkodawca traci wszelkie prawa z papieru wartościowego. Prawa te uzyskuje pożyczkobiorca. Równocześnie po stronie pożyczkodawcy powstaje wierzytelność o zwrot pożyczonych papierów wartościowych, zaś po stronie pożyczkobiorcy - korespondujące z powyższą wierzytelnością zobowiązanie do zwrotu.

Wykonanie zwrotu pożyczki papierów wartościowych polega na dokonaniu operacji odwrotnej do operacji udzielenia pożyczki, to jest do zwrotnego przeniesienia przez pożyczkobiorcę na pożyczkodawcę wszelkich praw z papieru wartościowego oraz wydaniu tego papieru (przeniesienie posiadania papieru wartościowego). Pożyczone papiery wartościowe mogą być przedmiotem rozporządzania przez pożyczkobiorcę, co wypełnia ustawową definicję krótkiej sprzedaży (art. 9 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Powyższe ujęcie pożyczki papierów wartościowych jest zgodne z założeniem, iż rygor prawny obrotu papierami wartościowymi zbliża się w niektórych aspektach do rygoru obrotu rzeczami oznaczonymi co do gatunku, które mogą być przedmiotem pożyczki (art. 720 § 1 k.c.). Zgodnie z powyższym założeniem umowa pożyczki, która w odniesieniu do rzeczy oznaczonych co do gatunku przenosi ich własność na pożyczkobiorcę (wraz z udzieleniem pożyczki) lub na pożyczkodawcę (wraz z jej zwrotem) - w odniesieniu do papierów wartościowych również powoduje przejście wszelkich praw i obowiązków z papieru wartościowego. W momencie wykonania umowy pożyczki w zakresie jej udzielenia wszelkie prawa z papieru wartościowego przechodzą na pożyczkobiorcę, zaś w momencie wykonania umowy pożyczki w zakresie zwrotu pożyczki - wszelkie prawa z papieru wartościowego przechodzą na pożyczkodawcę. W dalszych częściach zapytania dla uproszczenia stosowana będzie dla powyższych zdarzeń nomenklatura "przeniesienie własności papierów wartościowych".

Pożyczki papierów wartościowych mogą być oprocentowane - zarówno w formie pieniężnej jak i w formie zastrzeżenia przez pożyczkodawcę zwrotu papierów wartościowych w liczbie odpowiednio większej niż liczba papierów pożyczonych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie ostatecznie formułowane w uzupełnieniu wniosku z dnia 6 lutego 2012 r. (wpływ do tut. BKIP 13 lutego 2012 r.):

Zdaniem Wnioskodawcy ostatecznie formułowanym w uzupełnieniu wniosku z dnia 6 lutego 2012 r. (wpływ do tut. BKIP 13 lutego 2012 r.):

Ad. 1. Udzielenie i wykonanie umowy pożyczki poprzez przeniesienie na pożyczkobiorcę własności papierów wartościowych nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawcy (pożyczkodawcy) obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego. Operacja taka nie stanowi w szczególności odpłatnego zbycia instrumentu finansowego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT. Efektem udzielenia pożyczki nie jest również żadne przysporzenie majątkowe po stronie Wnioskodawcy (pożyczkodawcy), które mogłoby być kwalifikowane jako przychód z innych źródeł. W zamian za przeniesienie własności papierów wartościowych Wnioskodawca (pożyczkodawca) nabywa wierzytelność przyszłą o zwrot przedmiotu pożyczki. Co do zasady wartość tej wierzytelności jest równa wartości papierów wartościowych przeniesionych na pożyczkobiorcę przez Wnioskodawcę (pożyczkodawcę) (ponieważ pożyczkobiorca jest co do zasady zobowiązany zwrócić wartość nominalną pożyczki, wraz z oprocentowaniem). Wierzytelność o zwrot pożyczki z oczywistych względów nie jest należna Wnioskodawcy (pożyczkodawcy) w chwili udzielenia pożyczki i stanowi wierzytelność przyszłą. Należy także wskazać, że udzielenie pożyczki pozostaje bez wpływu na wysokość zobowiązań podatkowych pożyczkodawcy zgodnie bowiem art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy o PIT, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się udzielanych pożyczek, w tym straconych pożyczek.

Ad. 2. Udzielenie i wykonanie umowy pożyczki poprzez przeniesienie na Wnioskodawcę (pożyczkobiorcę) własności papierów wartościowych nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawcy (pożyczkobiorcy) obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego. Po stronie Wnioskodawcy (pożyczkobiorcy) otrzymanie pożyczki nie stanowi przychodu, ponieważ ten zobowiązany jest ją zwrócić. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Z brzmienia tego przepisu wynika, że tylko świadczenia o charakterze definitywnym mogą zostać potraktowane jako przychód podatnika. Ze swej natury pożyczka ma zwrotny charakter. Dopiero gdy pożyczkodawca umorzy pożyczkę, traci ona dotychczasowy zwrotny charakter, a tym samym staje się przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Dodatkowo zgodnie z art. 12 ust. 4c ustawy o CIT, momentem powstania przychodu dla Wnioskodawcy (pożyczkobiorcy) w analizowanym stanie faktycznym jest dzień zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub dzień, w którym miał nastąpić zwrot tych papierów wartościowych zgodnie z zawartą umową pożyczki, a nie dzień zawarcia umowy i jej wykonania polegającego na przeniesieniu własności papierów wartościowych.

Ad. 3. Udzielenie i wykonanie umowy pożyczki poprzez przeniesienie na pożyczkobiorcę własności papierów wartościowych nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawcy (pośrednika) obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego. Do sytuacji Wnioskodawcy pośredniczącego w transakcji pożyczki czy to po stronie pożyczkodawcy czy pożyczkobiorcy znajdą odpowiednie zastosowanie argumenty w pkt ad. 1 i ad. 2.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Oceniając prawno-podatkowe skutki transakcji pożyczek papierów wartościowych należy zauważyć, iż ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm., dalej "ustawa o p.d.o.p."), w swej konstrukcji nie zawiera definicji przychodów, a jedynie otwarty katalog przychodów podatkowych. Jednocześnie enumeratywnie wylicza kategorie wpływów pieniężnych, które nie stanowią przychodów podatkowych.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o p.d.o.p., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Stosownie do przepisów art. 12 ust. 3 ustawy o p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Ponieważ art. 12 ust. 3 ustawy o p.d.o.p., mówi o przychodach "związanych" z działalnością gospodarczą, należy stwierdzić, iż chodzi tu o wszystkie te przychody, które nie powstałyby, gdyby podatnik nie prowadził działalności gospodarczej. Ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał, że dla zakwalifikowania danych przychodów do źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza, wystarczy, że będą one związane z taką działalnością, a więc pomiędzy jej wykonywaniem, a powstaniem takiego przychodu powinien istnieć związek przyczynowo - skutkowy, tzn. wszelkie przychody, których przyczyną powstania jest prowadzenie przez podatnika działalności gospodarczej są przychodami związanymi z działalnością gospodarczą.

O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa osoby prawnej. Otrzymane świadczenie może być uznane za przychód, jeżeli ma ono charakter definitywny, ostateczny oraz pewny w tym znaczeniu, że podatnik uzyskuje swobodę dysponowania określonym świadczeniem lub środkami pieniężnymi.

Z kolei w art. 12 ust. 4c ustawy o p.d.o.p. określono szczególny moment powstania przychodu z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych. Z przepisu tego wynika, iż w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, na zasadach określonych w odrębnych przepisach (sprzedaż krótka), przychód ustala się na dzień zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub na dzień, w którym miał nastąpić zwrot tych papierów wartościowych zgodnie z zawartą umową pożyczki.

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności zamierza brać udział w transakcjach pożyczek papierów wartościowych jako pożyczkodawca, pożyczkobiorca lub pośrednik. Wykonanie umowy pożyczki papierów wartościowych będzie polegać na wydaniu pożyczkobiorcy tych papierów wartościowych tj. posiadania dokumentów papierów wartościowych lub (dla papierów wartościowych zdematerializowanych lub nie posiadających formy dokumentu) zapisanie tychże papierów wartościowych na rachunku papierów wartościowych lub w odpowiedniej ewidencji na imię pożyczkobiorcy. W rezultacie wykonania umowy pożyczki pożyczkodawca utraci wszelkie prawa z papieru wartościowego, a uzyska je pożyczkobiorca. Równocześnie po stronie pożyczkodawcy powstanie wierzytelność o zwrot pożyczonych papierów wartościowych, zaś po stronie pożyczkobiorcy, korespondujące z powyższą wierzytelnością zobowiązanie do ich zwrotu. Natomiast wykonanie zwrotu pożyczki papierów wartościowych będzie polegać na dokonaniu operacji odwrotnej do operacji udzielenia pożyczki. Wątpliwość Spółki budzi fakt czy opisane powyżej transakcje pożyczek papierów wartościowych tj. udzielanie i wykonanie pożyczek papierów wartościowych, w których będzie występować w zależności od sytuacji w charakterze pożyczkodawcy, pożyczkobiorcy bądź też pośrednika, spowoduje powstanie u Niej obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, iż w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym sama transakcja udzielenia i wykonania pożyczek papierów wartościowych, bez względu w jakiej roli wystąpi Wnioskodawca tj., pożyczkobiorcy, pożyczkodawcy czy też pośrednika nie spowoduje po Jego stronie powstania przychodu podatkowego, a tym samym obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ w wyniku tych transakcji Wnioskodawca nie uzyskuje żadnego przysporzenia.

Ponadto należy zwrócić uwagę, iż we własnym stanowisku Wnioskodawca powołał przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie. Powyższe jednak nie miało wpływu na rozstrzygnięcie.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie konsekwencji w podatku dochodowym od osób prawnych w związku z udzieleniem lub otrzymaniem pożyczek papierów wartościowych należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienić należy, iż w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.