IBPBI/1/415-58/13/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 20 lutego 2013 r. (data wpływu do tut. Biura 26 lutego 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie konieczności opodatkowania zasądzonej kwoty w związku ze skargą na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 lutego 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. w niosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie konieczności opodatkowania zasądzonej kwoty w związku ze skargą na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 13 lipca 2009 r. Wnioskodawca wytoczył przed Sądem Rejonowym postępowanie sądowe, które Jego zdaniem toczyło się z rażącą przewlekłością postępowania. Wobec powyższego, dnia 21 lutego 2012 r. złożył do Sądu Okręgowego skargę na przewlekłość postępowania. Skarga dotyczyła przewlekłości postępowania, która została oparta na fakcie, iż ze względu na upływ czasu jaki minął od wytoczenia oskarżenia przed Sądem I instancji, oskarżenie to utraciło sens dalszego popierania, a tym samym Wnioskodawca został pozbawiony konstytucyjnych praw do sprawiedliwego i prowadzonego bez nieuzasadnionej zwłoki procesu.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Wnioskodawcy i uwzględnił skargę, wydając w dniu 21 marca 2012 r. postanowienie o stwierdzeniu przewlekłości postępowania przyznając Wnioskodawcy kwotę 2.000 zł (bez określenia w sentencji postanowienia jakiejkolwiek nazwy tego świadczenia, stwierdzając tylko "przyznaje kwotę 2.000 zł."). Postanowienie to stało się prawomocne i zostało zrealizowane przez Sąd I instancji, poprzez dokonanie w dniu 5 kwietnia 2012 r. wypłaty świadczenia przekazem pocztowym. Stosownie do uzasadnienia wniosku o przewlekłość postępowania, brak jest skutecznej metody naprawienia wyrządzonej szkody. W związku z wycofaniem oskarżenia, sprawa została prawomocnie umorzona. Sąd Rejonowy (w ustawowo przewidzianym terminie), doręczył Wnioskodawcy PIT-8C, z którego wynika, że jest On zobowiązany kwotę otrzymanego odszkodowania z tytułu pozbawienia Go skutecznego prawa do sprawiedliwego procesu wykazać w zeznaniu rocznym za 2012 r. i odprowadzić od przyznanej kwoty podatek dochodowy. Ponadto w rubryce 34 deklaracji PIT-8C wskazano jednoznacznie, że rodzajem przychodu jest "Odszkodowanie za przewlekłość".

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacone "odszkodowanie za przewlekłość" nie powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż jest specyficznym sposobem rekompensaty za pozbawienie Wnioskodawcy prawnych możliwości wynikających z uprawnień zawartych w art. 45 Konstytucji RP, a które reguluje stosowna ustawa przywołana na wstępie niniejszego wniosku. Ponadto szeroka interpretacja uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego szczegółowo przywołana w niniejszym wniosku, praktycznie analogiczna do opisanych okoliczności niniejszej sprawy, w pełni podziela powyższy wywód, iż przyznane odszkodowanie nie powinno podlegać opodatkowaniu.

W ocenie Wnioskodawcy, uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1218/10, w pełni ma jednoznaczne zastosowanie do opisanej przez Niego sytuacji, wynikającej z przyznanego "odszkodowania za przewlekłość" i wszystkie argumenty zawarte w ww. wyroku uzasadniają, jak twierdzi, Jego stanowisko przedstawione we wniosku ORD-IN.

W przypadku odmiennej wykładni, Wnioskodawca wnioskuje o udzielenie pełnej wykładni przyjętych podstaw prawnych, w takiej bowiem sytuacji dojdzie, jak twierdzi, do nierównego potraktowania Jego osoby, względem analogicznego wnioskodawcy w postępowaniu (we wszystkich instancjach) które zakończyło się wydaniem powołanego wyroku NSA.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Natomiast jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Z treści powyższego wynika, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Na podstawie powołanych wyżej przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega uzyskany w roku podatkowym dochód stanowiący dla osób fizycznych (podatników) przysporzenie majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.), Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę 2.000 zł W dniu 5 kwietnia 2012 r. Wnioskodawca otrzymał zasądzoną kwotę.

W myśl art. 1 ust. 1 tej ustawy, reguluje ona zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

Zgodnie z art. 12 ust. 2 ww. ustawy, uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2 000 złotych do 20 000 złotych (art. 12 ust. 4 ww. ustawy).

Przechodząc na grunt przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zauważyć, że nie zawiera ona definicji odszkodowania (rekompensaty). Na gruncie przepisów powołanej ustawy, pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia. Odszkodowanie stanowi, co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b omawianej ustawy skorzystają inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, czyli odszkodowania otrzymane za tzw. szkodę rzeczywistą, nie skorzystają natomiast odszkodowania za utracone korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W piśmiennictwie spotyka się tezę, iż "suma pieniężna" o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony (...), stanowi w istocie nowe pojęcie, zupełnie nieprzystające do znanych już pojęć "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie". Mając to na względzie przyjmuje się, że możliwość zasądzenia "sumy pieniężnej" stanowi odrębną instytucję, znaną wyłącznie omawianej ustawie. Suma pieniężna przyznana od Skarbu Państwa stanowi jedynie rekompensatę za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym (lub egzekucyjnym) bez nieuzasadnionej zwłoki i nie stanowi naprawienia szkody. Kwota pieniężna, którą sąd może zasądzić w przypadku uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania i tylko na wyraźne żądanie skarżącego zawarte w treści skargi, nie ma charakteru odszkodowania za szkody, jakie ewentualnie podmiot poniósł w związku z przewlekłością postępowania, o czym świadczy górna granica kwoty (art. 12 ust. 4 ustawy). Wskazać również należy, iż przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej, na podstawie art. 12 ust. 4 ww. ustawy nie wyklucza możliwości dochodzenia odszkodowania w procesie cywilnym. Art. 15 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony (...), wyraźnie bowiem wskazuje, iż strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (art. 15 ust. 2 ustawy). Natomiast z przepisu art. 16 ww. ustawy wynika, iż strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.

Podkreślić ponadto należy, że do uznania określonego świadczenia za "odszkodowanie" lub "zadośćuczynienie" nie wystarczy takie nazwanie tego świadczenia przez świadczeniobiorcę lub świadczeniodawcę, lecz konieczne jest, aby świadczenie było w taki właśnie sposób nazwane przez ustawę i następowało w wykonywaniu ustawowego uprawnienia do tego rodzaju świadczenia (tutaj - "odszkodowania/zadośćuczynienia").

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz nakreślony przez Wnioskodawcę stan faktyczny stwierdzić należy, iż otrzymana przez Wnioskodawcę suma pieniężna zasądzona przez Sąd w oparciu o art. 12 ust. 4 ww. ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, nie mieści się w katalogu zwolnień wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego przyznana Wnioskodawcy kwota podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 omawianej ustawy należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiła jej wypłata.

Odnosząc się do powołanego we wniosku wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1218/10 wskazać należy, iż został on wydany w indywidualnej sprawie i nie może być źródłem praw i obowiązków w innych sprawach.

Na mocy art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), źródłami powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Z uwagi na powyższe przywołany przez Wnioskodawcę wyrok NSA, nie jest wiążący dla tut. Organu podatkowego.

Nadto, orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie objętym niniejszym wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej nie jest jednolite. Dla przykładu stanowisko tut. Organu znajduje potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 4 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Łd 768/09 (prawomocny), który za Sądem Najwyższym stwierdza, iż "odpowiednia suma pieniężna" z omawianego art. 12 ust. 4 nie jest, ani odszkodowaniem, ani też zadośćuczynieniem. Nie jest to bowiem odszkodowanie za poniesione straty i utracone korzyści (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego). Nie jest to również zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 k.c. (art. 24 § 1 i 448 k.c.). Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r., zdaniem Sądu Najwyższego, jest w znacznym zakresie aktem o charakterze publicznoprawnym, gdyż jej podstawową funkcją jest wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego (uchwały SN z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie o sygn. akt III SPP 113/04, OSNP 2005 Nr 9, poz. 134 i z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie o sygn. akt SPP 115/04, OSNP 2005 Nr 9, poz. 135)."

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.