IBPBI/1/415-527/11/KB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 20 maja 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 25 maja 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu ustalenia przychodu z działalności gospodarczej prowadzonej w zakresie obrotu wierzytelnościami z tytułu wyegzekwowania środków pieniężnych z wierzytelności nieistniejącej oraz możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków związanych z jej nabyciem - jest prawidłowe.

W dniu 25 maja 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu ustalenia przychodu z działalności gospodarczej prowadzonej w zakresie obrotu wierzytelnościami z tytułu wyegzekwowania środków pieniężnych z wierzytelności nieistniejącej oraz możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków związanych z jej nabyciem. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 2 sierpnia 2011 r. Znak: IBPBI/1/415-526/11/KB, IBPBI/1/415-527/11/KB wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło w dniach 09 i 11 sierpnia 2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wykupu i handlu wierzytelnościami PKD 64.99.Z. Rozlicza się na "zasadach ogólnych" prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów. W dniu 29 stycznia 2010 r. od firmy o podobnym profilu działalności zakupił za kwotę 100.000 zł wierzytelność o nominalnej wartości 200.000 zł. Wartość nominalna tej wierzytelności została ustalona wyrokiem sądu apelacyjnego z dnia 28 stycznia 2010 r. Zakup ten został zaksięgowany w koszty działalności jako zakup towaru handlowego. Egzekwowanie tej wierzytelności Wnioskodawca zlecił komornikowi. W wyniku egzekucji komorniczej w trakcie 2010 r. zostało ściągnięte 5.411,18 zł. Na dzień 31 grudnia 2010 r. kwota 94.588,82 zł widniała w remanencie końcowym firmy, pomniejszając koszty działalności. W dniu 21 lutego 2011 r. wydane zostało postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w wyniku uzyskania przez dłużnika wyroku kasacyjnego z Sądu Najwyższego. Wynika z tego, że dług nie istnieje, a Wnioskodawca nie ma już prawa do prowadzenia egzekucji. Nie ma ró1)wnież możliwości sprzedania tej wierzytelności celem odzyskania wydanych pieniędzy. Jest to dla Niego ewidentna strata. Ponadto będzie musiał zwrócić dłużnikowi wszystkie wyegzekwowane przez komornika kwoty oraz dodatkowe koszty zapłaty dla pełnomocnika dłużnika.

W uzupełnieniu wniosku ujętym w piśmie z dnia 9 sierpnia 2011 r. wskazano m.in., iż:

* Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą jedynie w zakresie wykupu i handlu wierzytelnościami,

* po sporządzeniu remanentu w trakcie roku podatkowego Wnioskodawca będzie nadal kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej,

* przyczyny wyroku Sądu Najwyższego, zgodnie z którym wierzytelności została uznana za nieistniejącą nie są Wnioskodawcy znane. Wierzytelność tę zakupił drogą cesji, zaś stroną w sprawie sądowej był pierwszy wierzyciel.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w sytuacji, kiedy wierzytelność prawnie nie istnieje:

* wszystkie poniesione przez Wnioskodawcę koszty są kosztami podatkowymi,

* wszystkie osiągnięte w 2010 r. wypływy z tytułu egzekucji są przychodami podatkowymi.

(pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno już zaksięgowane przychody, jak i wszystkie związane z tym zdarzeniem koszty są podatkowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie wskazać należy, iż zagadnienia dotyczące wierzytelności, stanowiącej uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę lub zapłaty ceny za sprzedany towar regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), które w szczególności w art. 509-518 przewidują możliwość przeniesienia wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności dochodzi do skutku w wyniku umowy zawartej między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem). Zgoda dłużnika nie jest konieczna do dokonania tej czynności, chyba, że strony w pierwotnej umowie tak postanowiły. Przeniesienie wierzytelności może być dokonane pod tytułem odpłatnym bądź darmym. Pod pojęciem odpłatnego zbycia wierzytelności należy rozumieć wszystkie sytuacje, w których jedna ze stron umowy przenosi wierzytelność (której jest wierzycielem) na inną osobę odpłatnie (w zamian za zapłatę w pieniądzu lub przeniesienie własności innej rzeczy, bądź prawa). Stronami tej umowy są: wierzyciel, jako zbywca oraz osoba trzecia, jako nabywca. Pomimo zmiany osoby uprawnionej treść zbywanego prawa nie ulega zmianie. W praktyce najczęściej odpłatne zbycie wierzytelności będzie dokonywane w drodze umowy sprzedaży. Przeniesienie wierzytelności pod tytułem odpłatnym ma miejsce najczęściej w sytuacji, gdy zagrożone jest realne odzyskanie należnych świadczeń, egzekucja może być utrudniona lub zagrożona. W związku z tym naturalne jest, że nabycie takiej wierzytelności może nastąpić poniżej jej wartości nominalnej. Jednocześnie możliwa jest sytuacja, że nabywca wierzytelności uzyska przychód z tytułu wyegzekwowania lub zbycia tej wierzytelności, w kwocie wyższej od ceny jej nabycia i uzyska z tego tytułu dochód.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 i 7 ww. ustawy, odrębnymi źródłami przychodów są:

* pozarolnicza działalność gospodarcza,

* kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c).

Stosownie do art. 5a pkt. 6 ww. ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza to działalność zarobkową:

Jeżeli podatnik, prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu wierzytelnościami, we własnym imieniu i na własny rachunek, w sposób zorganizowany i ciągły kupuje wierzytelności celem ich wyegzekwowania, to przychody uzyskane z tytułu wyegzekwowania zakupionej wcześniej wierzytelności, są przychodami ze źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza, a nie prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 2 ww. ustawy, do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek. A contario kwoty otrzymanych odsetek od należności mogą stanowić również przychód z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Cytowany wyżej art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera ogólną definicję przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, natomiast w art. 14 ust. 2 wymienione zostały jedynie przykładowe zdarzenia powodujące powstanie tego przychodu. Z powyższego wynika, iż przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są wszelkie uzyskane przez podatnika przysporzenia lub korzyści majątkowe związane z tą działalnością.

W przypadku podmiotów gospodarczych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na windykacji nabytych uprzednio wierzytelności na własny rachunek, nie powstaje sytuacja, w której nominalna wartość nabytych wierzytelności stanowiłaby przychód należny, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ww. ustawy. Nabywca wierzytelności przed jej dalszą sprzedażą, musiał bowiem najpierw ponieść wydatek na jej nabycie. Pomimo, iż nabywca wierzytelności staje się wierzycielem, to jednak do czasu faktycznej realizacji wierzytelności nie uzyskuje on przychodu. Przychód w tym przypadku powstanie dopiero w momencie wyegzekwowania wierzytelności od dłużnika i będzie nim każda wpłata otrzymana przez wierzyciela. Oznacza to, że przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej będzie każda kwota zapłacona przez dłużnika, w tym również odsetki od wierzytelności.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie obrotu wierzytelnościami. W ramach tej działalności w dniu 29 stycznia 2010 r. od firmy o podobnym profilu działalności zakupił za kwotę 100.000 zł wierzytelność o nominalnej wartości 200.000 zł. Wartość nominalna tej wierzytelności została ustalona wyrokiem sądu apelacyjnego z dnia 28 stycznia 2010 r. Zakup ten został zaksięgowany w koszty działalności, jako zakup towaru handlowego. Egzekwowanie tej wierzytelności Wnioskodawca zlecił komornikowi. W wyniku egzekucji komorniczej w trakcie 2010 r. zostało ściągnięte 5.411,18 zł W dniu 21 lutego 2011 r. wydane zostało postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w wyniku uzyskania przez dłużnika wyroku kasacyjnego Sądu Najwyższego. Wynika z tego, że dług nie istnieje, a Wnioskodawca nie ma już prawa do prowadzenia egzekucji. Nie ma również możliwości sprzedania tej wierzytelności celem odzyskania wydanych pieniędzy. Jest to dla Niego ewidentna strata. Ponadto będzie musiał zwrócić dłużnikowi wszystkie wyegzekwowane przez komornika kwoty oraz dodatkowe koszty zapłaty dla pełnomocnika dłużnika. Przyczyny wyroku Sądu Najwyższego, zgodnie z którym wierzytelności została uznana za nieistniejąca nie są Wnioskodawcy znane. Wierzytelność tę zakupił drogą cesji, zaś stroną w sprawie sądowej był pierwszy wierzyciel.

Mając na względzie cyt. wyżej przepisy stwierdzić należy, iż faktycznie otrzymane przez Wnioskodawcę w 2010 r. w wyniku prowadzonej egzekucji środki pieniężne stanowią przychód z prowadzonej przez Wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarczej, mimo, iż wierzytelność, której dotyczą prawnie nie istnieje. W momencie uzyskania przez Wnioskodawcę ww. środków, były one bowiem należne Wnioskodawcy i dysponował on tytułem prawnym do ich otrzymania.

Nadmienić jedynie należy, iż w momencie dokonania zwrotu wyegzekwowanej wcześniej kwoty, Wnioskodawca zobowiązany będzie dokonać korekty wykazanego wcześniej za 2010 r. przychodu. Z uwagi na wyrok Sądu Najwyższego, stwierdzający nieistnienie egzekwowanej należności, uzyskany wcześniej przez Wnioskodawcę przychód przestał być przychodem należnym. Kwestia sposobu i momentu dokonania tej korekty nie jest jednak objęta zakresem złożonego wniosku, co oznacza, iż nie może być ona przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej.

Odnosząc się natomiast do kwestii możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych tytułem nabycia ww. wierzytelności oraz zwrotu kosztów pełnomocnika dłużnika, stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 22 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy.

Aby zatem dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

* musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

* nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów,

* musi być należycie udokumentowany.

Generalnie należy przyjąć, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tychże kosztów. Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku, a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zauważyć przy tym należy, iż konieczność poniesienia danego wydatku nie może wynikać z zaniedbań, braku nadzoru lub sprzecznych z prawem działań podatnika.

Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób, gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Przy czym kosztami egzekucyjnymi nie są wydatki poniesione przez dłużnika w toku postępowania sądowego, którego efektem było wszczęcie egzekucji np. koszty zastępstwa procesowego, czy też koszty procesu.

Przepisy prawa podatkowego nie przewidują szczegółowych unormowań w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych na zapłatę kosztów zastępstwa procesowego. Wydatki te mogą zatem stanowić koszty uzyskania przychodu o ile spełniają przesłanki określone w ww. art. 22 ust. 1 ww. ustawy, w szczególności zostały poniesione w celu uzyskania przychodu bądź też zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Oceniając czy ww. wydatki mogą stanowić koszty uzyskania przychodu należy mieć na uwadze przede wszystkim fakt, czy były one poniesione w celu obrony przed bezprawnie skierowanymi roszczeniami czy też konieczność ich poniesienia związana była z nie wywiązaniem się podatnika z ciążących na nim obowiązków.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nabył wierzytelność, stwierdzoną prawomocnym wyrokiem sądu apelacyjnego, w celu jej egzekucji. Wierzytelność tę uznał za towar handlowy a jej nabycie zaewidencjonował w prowadzonej podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W wyniku rozpatrzenia skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy stwierdził, iż wierzytelność ta nie istnieje, przy czym Wnioskodawca nie był stroną postępowania sądowego. W konsekwencji powyższego Wnioskodawca jest zobowiązany zwrócić dłużnikowi wyegzekwowane kwoty oraz koszty jego zastępstwa procesowego. Ponadto nie może już prowadzić egzekucji pozostałej kwoty nabytej wierzytelności.

Mając na względzie cyt. wyżej przepisy stwierdzić należy, iż poniesione przez Wnioskodawcę wydatki na nabycie wskazanej we wniosku wierzytelności, jako wydatki na nabycie towaru handlowego, mogą stanowić koszty uzyskania przychodu prowadzonej przez Niego pozarolniczej działalności gospodarczej. Także wydatki związane z zapłatą wynagrodzenia pełnomocnika dłużnika, jako iż obowiązek ich poniesienia nie wynikał z zaniedbań Wnioskodawcy, czy też nie wywiązania się przez Niego z obowiązków, może stanowić koszty uzyskania przychodu. Natomiast wszelkie inne wydatki poniesione przez Wnioskodawcę w związku z nabyciem ww. wierzytelności mogą stanowić koszty uzyskania przychodu prowadzonej przez Niego pozarolniczej działalności gospodarczej, o ile spełniają przesłanki wynikające z cyt. art. 22 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie zaznaczyć należy, iż wierzytelność nabyta celem jej wyegzekwowania, nie może zostać uznana jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, za towar handlowy. Kwestia ta nie miała jednak wpływu na wydane w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia.

Nadmienia się, iż w zakresie pytań oznaczonych we wniosku Nr 1 i 3 zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44 - 100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.