IBPBI/1/415-492/12/KB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 30 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 10 stycznia 2012 r.), uzupełnionym w dniach 31 marca oraz 11 kwietnia 2012 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu ewidencjonowania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów kosztów i przychodów związanych ze świadczeniem usług agenta - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 stycznia 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu ewidencjonowania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów kosztów i przychodów związanych ze świadczeniem usług agenta. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 20 marca 2012 r. Znak: IBPP1/443-25/12/BM, IBPP1/443-26/1/BM, IBPP1/443-27/12/BM, IBPP1/443-28/1/BM, IBPBI/1/415-34/12/KB, IBPBI/1/415-35/12/KB wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło w dniach 31 marca oraz 11 kwietnia 2012 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zajmuje się (jako agent zagranicznej firmy czarterowej) wynajmowaniem sportowych jachtów morskich bez załogi. Jachty te są oferowane poza granicami Polski. Dostawcą wynajmu jest zagraniczna firma czarterowa, z którą polscy (lub pochodzący z innych krajów) klienci podpisują umowę czarteru poprzez polskiego agenta (Wnioskodawcę). Za swoje usługi Wnioskodawca otrzymuje od firmy czarterowej prowizję i wystawia na nią fakturę VAT eksportową (za usługi agenta), bez wykazania na niej podatku VAT zgodnie z Dyrektywą UE nr 2006/112/EC. Pieniądze otrzymane od klientów (pomniejszone o wysokość należnej prowizji) przekazuje na konto bankowe firmy czarterowej. Wnioskodawca nie wprowadza na kasę fiskalną otrzymanych od klienta wpłat (ani nie wystawia na nie faktury), gdyż jedynie przekazuje je firmie czarterowej (pobiera je od klienta jedynie w krótkotrwały depozyt), a więc nie są one jego przychodem. Czasami zdarza się, że firma czarterowa, zgodnie z obowiązującym w jej kraju prawem, nie wystawia faktury klientowi (który podpisał z nią umowę poprzez agenta, którym jest Wnioskodawca), tylko dokonuje wystawienia faktury z danymi agenta (agent jest na tej fakturze wskazany jako odbiorca faktury - nabywca). Na fakturze takiej widnieje pełna kwota jaką wpłacił klient oraz wysokość prowizji pobranej przez agenta. W takim przypadku, Wnioskodawca wystawia fakturę klientowi samodzielnie (na fakturze agent widnieje wówczas jako sprzedawca, pomimo że sprzedawcą jest firma czarterowa, którą agent tylko reprezentuje), podając na tej fakturze pełną kwotę otrzymaną od klienta w celu jej przekazania firmie czarterowej (i nie wyszczególniając już na niej wysokości pobranej prowizji, gdyż ta jest przychodem agenta otrzymanym od firmy czarterowej, a nie od klienta). Faktura ta jest wystawiana ze stawką VAT "NP", pomimo że oryginalna faktura otrzymana przez Wnioskodawcę od firmy czarterowej posiada wyszczególniony podatek VAT, który firma czarterowa musi odprowadzić w swoim kraju. Stawka VAT "NP" zastosowana przez Wnioskodawcę wynika z faktu, iż nie może wprost (z taką samą stawką VAT)"refakturować" otrzymanej od zagranicznej firmy czarterowej faktury na wystawianej przez Niego polskiej fakturze, gdyż wykazany na niej (na fakturze od firmy czarterowej) podatek podlega odprowadzeniu do urzędu skarbowego kraju, w którym faktura ta została wystawiona, a nie w Polsce. Fakturę otrzymaną od firmy czarterowej Wnioskodawca wprowadza do podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz rejestru sprzedaży VAT jako koszt związany z działalnością agencyjną, a wystawioną klientowi fakturę jako swój przychód. W takim wypadku (kiedy Wnioskodawca sam fakturuje klienta, a nie robi tego firma czarterowa) Wnioskodawca wprowadza na kasę fiskalną otrzymaną od klienta wpłatę (ale tylko wtedy, gdy klientem jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, gdyż w przeciwnym wypadku nie ma On takiego obowiązku), jako swój przychód. Kwota ta zostaje zaewidencjonowana na kasie fiskalnej ze stawką VAT 0%, ale jako że litera tej stawki VAT (tzw. "pierwsza wolna") jest w książce serwisowej kasy fiskalnej opisana jako "druga stawka 0%", będzie wiadomo, że tego VAT-u tak naprawdę nie ma - nie podlega księgowaniu, bo dotyczy usług rozliczanych marżą lub prowizją. Czasami zdarza się, że Wnioskodawca sam dokonuje wynajmu jachtu w firmie czarterowej (jest wówczas wymienionym powyżej klientem), z uwagi na procedury w firmie czarterowej, również korzystając wówczas z usług polskiego agenta tej firmy. Jeżeli w takim przypadku wybiera, jako agenta firmy czarterowej samego siebie, wówczas postępuje jako agent identycznie jak w przypadku, gdyby klientem była inna firma, z kilkoma wyjątkami. Jeżeli Wnioskodawca, jako agent, nie otrzymuje od firmy czarterowej faktury wystawionej na klienta (którym w tym przypadku jest Wnioskodawca), wówczas nie wystawia samemu sobie faktury za wynajem jachtu na pełną kwotę, które widnieje (wraz z informacją o pobranej przez agenta prowizji przed jej przekazaniem firmie czarterowej) na fakturze od firmy czarterowej. Wynika to z faktu, iż w takim przypadku dane na fakturze wystawionej przez firmę czarterową dla agenta (dane agenta podane jako dane odbiorcy faktury) są identyczne z danymi klienta, który zawarł umowę z firmą czarterową (gdyż klientem jest Wnioskodawca), a zatem faktura od firmy czarterowej zostaje tylko przekazana przez agenta (Wnioskodawcę) klientowi (Wnioskodawcy) i wprowadzona do księgowości klienta (Wnioskodawcy) jako jego koszt. W takim przypadku, jako agent, wystawia On również firmie czarterowej fakturę na swoją prowizję. Jako klient, wprowadza do swojej księgowości, jako koszt związany z działalnością, na poczet której dokonał wynajmu jachtu, pełną kwotę wymienioną na fakturze do firmy czarterowej, a nie kwotę określającą płatność, jaką agent ma przelać na konto bankowe firmy czarterowej po pobraniu swojej prowizji. Powyższa procedura (gdy Wnioskodawca jest jednocześnie agentem i klientem), wynika także z faktu, iż w przypadku, gdy jako klient otrzymałby od samego siebie, jako agenta, tzw. "refakturę", nie byłby On, jako klient, w stanie wykazać, że wynajem jachtu na potrzeby zorganizowania przez Niego (jako klienta) imprezy turystycznej, został zakupiony od innej firmy (zagranicznej firmy czarterowej), gdyż jej dane nie widniałyby na fakturze za wynajem, a co za tym idzie, wynajem jachtu byłby w ramach rozliczenia owej imprezy turystycznej potraktowany jako "usługa własna", a nie zakupiona dla bezpośredniej korzyści turysty od innego dostawcy, co byłoby niezgodne ze stanem faktycznym, a ponadto jako organizator imprezy turystycznej, Wnioskodawca nie mógłby takiej faktury zaliczyć jako kosztu związanego z organizacją tej imprezy na potrzeby ustalenia marży, gdyż "usługi własne" są rozliczane oddzielnie.

W uzupełnieniu wniosku, ujętym w piśmie z dnia 3 kwietnia 2012 r., wskazano m.in. iż:

* Wnioskodawca ewidencjonuje koszty w podatkowej księdze przychodów i rozchodów metodą memoriałową,

* podatkowa księga przychodów i rozchodów prowadzona jest przez biuro rachunkowe,

* w przypadku gdy Wnioskodawca sam wynajmuje jacht w firmie czarterowej (a więc występuje w transakcji nie tylko jako agent owej firmy ale także jako klient firmy czarterowej korzystający z usług agenta, którym jest sam Wnioskodawca), jacht ten wykorzystywany jest przez Wnioskodawcę (jako klienta firmy czarterowej) w celu prowadzonej przez Niego działalności gospodarczej (np. organizacji imprezy turystycznej). Przykład:

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

Czy przyjęty przez Wnioskodawcę sposób ewidencjonowania faktur w podatkowej księdze przychodów i rozchodów jest właściwy.

(część pytania oznaczonego we wniosku stan faktyczny 2 pytanie 1)

Czy w przypadku, gdy Wnioskodawca samodzielnie fakturuje "klienta", a nie robi tego firma czarterowa, może nie ewidencjonować wpłat otrzymanych od klienta w księdze przychodów i rozchodów, jednocześnie nie wprowadzając otrzymanej od firmy czarterowej faktury wystawionej na Jego dane, jako koszt, uznając, że jedynie "refakturuje" On klienta końcowego.

(część pytania oznaczonego we wniosku stan faktyczny 2 pytanie 2)

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

W świetle obowiązujących przepisów, przyjęta procedura jest właściwa.

Ad. 2

Może postąpić w ten sposób, gdyż "refaktura" nie jest przychodem.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy. Aby zatem dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

* musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

* nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów,

* musi być należycie udokumentowany.

Generalnie należy przyjąć, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tychże kosztów. Przy czym związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku, a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zauważyć przy tym należy, iż konieczność poniesienia danego wydatku nie może wynikać z zaniedbań lub sprzecznych z prawem działań podatnika.

Zgodnie z art. 22 ust. 6b ww. ustawy, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników, o których mowa w ust. 6 (ewidencjonujących zdarzenia gospodarcze w podatkowej księdze przychodów i rozchodów), z zastrzeżeniem ust. 5e, 6ba, 6bb i 7b, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

W myśl natomiast art. 14 ust. 1 ww. ustawy, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 14 ust. 1c ww. ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e, 1h i 1i, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

Szczegółowe zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów regulują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.). Zgodnie z § 26 tego rozporządzenia, zapisy w księdze dotyczące wydatków (kosztów) są dokonywane na podstawie dowodów, o których mowa w § 12-16. W myśl § 12 ust. 1 ww. rozporządzenia, zapisy w księdze dokonywane są w języku polskim i w walucie polskiej w sposób staranny, czytelny i trwały, na podstawie prawidłowych i rzetelnych dowodów. Stosownie natomiast do § 12 ust. 3 pkt 1 ww. rozporządzenia, podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, którymi są m.in. faktury VAT, w szczególności faktury VAT marża, faktury VAT RR, faktury VAT MP, dokumenty celne, rachunki oraz faktury korygujące i noty korygujące, zwane dalej "fakturami", odpowiadające warunkom określonym w odrębnych przepisach.

Zgodnie z § 19 ust. 1 ww. rozporządzenia sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zapisy w księdze dotyczące przychodów ze sprzedaży wyrobów, towarów handlowych i usług są dokonywane na podstawie wystawionych faktur, a w przypadku sprzedaży nieudokumentowanej fakturami - na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego, w którym w jednej kwocie wykazana jest wartość tych przychodów za dany dzień, o ile nie jest prowadzona ewidencja sprzedaży lub ewidencja przy zastosowaniu kas rejestrujących. Podatnicy, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących, dokonują zapisów w księdze na podstawie danych wynikających z raportów dobowych, z zastrzeżeniem ust. 2, skorygowanych o wartości dotyczące zwrotów towarów wynikające z odrębnych ewidencji (§ 20 ust. 1 ww. rozporządzenia). Podatnicy, o których mowa w ust. 1, mogą dokonywać zapisów w księdze na koniec każdego miesiąca, w terminie określonym w § 30 ust. 1, na podstawie danych wynikających z miesięcznych zestawień raportów dobowych (§ 20 ust. 2 ww. rozporządzenia). Zestawienie, o którym mowa w ust. 2, powinno zawierać: numer kolejny wpisu, numer unikatowy pamięci fiskalnej kasy, numery i daty raportów dobowych, wynikającą z raportów łączną kwotę należności pomniejszoną o łączną kwotę podatku i skorygowaną o wartości dotyczące zwrotów towarów wynikające z odrębnych ewidencji (§ 20 ust. 3 ww. rozporządzenia). Podatnicy, o których mowa w ust. 1, nie wpisują do księgi kwot wynikających z faktur dokumentujących dokonanie sprzedaży uprzednio zarejestrowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących, natomiast są obowiązani do połączenia w sposób trwały zwróconych oryginałów paragonów fiskalnych z kopiami wystawionych faktur (§ 20 ust. 4 ww. rozporządzenia).

Refakturowanie należy do czynności, które nie zostały zdefiniowane w prawie podatkowym. Jednak przyjęta praktyka jak i orzecznictwo dopuszczają sytuację, w której koszty niektórych usług, których odbiorcą jest inny podmiot niż podmiot obciążony przez ich wykonawcę, mogą być w ramach zawartych umów przenoszone na faktycznego odbiorcę poprzez wystawienie tzw. refaktur. Refakturowanie polega na zafakturowaniu odsprzedaży usług bez doliczania jakiejkolwiek marży. Celem refakturowania jest przeniesienie kosztów poniesionych przez podmiot refakturujący, na podmiot, który z danych usług faktycznie korzystał, mimo, że podmiot refakturujący fizycznie danej usługi nie świadczy. Istotą refakturowania jest zatem przeniesienie ciężaru poniesionych kosztów na podmiot, który faktycznie korzysta z danych usług, przy zastosowaniu tej samej ceny i stawki podatku VAT, jaka istnieje na fakturze pierwotnej. W praktyce przyjmuje się, że refakturowanie jest odsprzedażą usług, a podmiot dokonujący refakturowania należy traktować tak jakby sam świadczył te usługi, pod warunkiem jednak, że usługa nie zmieni swojego charakteru oraz refakturujący nie doliczy marży. W praktyce refakturowanie polega na wystawieniu przez pierwotnego nabywcę usługi faktury VAT (na całość lub część wartości nabytej usługi) podmiotowi, który faktycznie z tej usługi korzysta. Wskazać w tym miejscu należy, iż kwestię możliwości i zasad wystawiana faktur VAT oraz szczegółowe warunki jakie muszą one spełniać regulują przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy nie będące przedmiotem niniejszej interpretacji.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca, w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, zajmuje się m.in. jako agent zagranicznej firmy czarterowej wynajmowaniem sportowych jachtów morskich bez załogi. Dostawcą jachtów do wynajmu jest zagraniczna firma czarterowa. Z tego tytułu Wnioskodawca uzyskuje prowizję, którą wypłaca mu firma czarterowa, a nie klienci. Zdarzenia gospodarcze związane z prowadzoną działalnością Wnioskodawca ewidencjonuje w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, a w przypadku, gdy Jego klientami są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej obrót rejestruje na kasie fiskalnej. W toku tej działalności dochodzi do zawierania 3 rodzajów transakcji:

Mając na względzie cyt. wyżej przepisy stwierdzić należy, iż w przypadku transakcji, w których Wnioskodawca występuje jedynie, jako agent a faktury za wynajem jachtów wystawiane są przez firmę czarterową Jego klientom, Wnioskodawca powinien ująć w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, jako przychód, fakturę wystawianą firmie czarterowej obejmującej wysokość przysługującej Mu prowizji. Jednocześnie brak jest podstaw do uwzględniania w tym przypadku należności z tytułu wynajmu w kosztach uzyskania przychodu, bowiem Wnioskodawca nie poniesie wydatków z tytułu jego wynajmu, jak również nie będzie posiadał dowodu księgowego potwierdzającego poniesienie tego kosztu.

W przypadku drugiego rodzaju wyżej wymienionych transakcji, Wnioskodawca powinien zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów należność przysługującą firmie czarterowej z tytułu wynajmu i ująć ją w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie otrzymanej faktury. Za koszty nie może natomiast uznać uwzględnionej na tej fakturze, przysługującej Mu od firmy czarterowej prowizji. Jej wysokość powinien natomiast ująć w podatkowej księdze przychodów i rozchodów jako przychód z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Za przychód ten uznać także należy "refakturowaną" na klienta wartość opłaty za wynajem jachtu. Przy czym, podstawą ujęcia tego przychodu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów będzie wystawiona przez Wnioskodawcę faktura, bądź też raport dobowy (miesięczne zestawienie tych raportów), w przypadku, gdy stroną transakcji będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, a obrót wynikający z tej transakcji będzie zaewidencjonowany na kasie rejestrującej.

Także w przypadku, gdy Wnioskodawca dokonuje wynajmu jachtów na własną rzecz (na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej) z jednoczesnym pełnieniem roli pośrednika (trzeci rodzaj transakcji, w których Wnioskodawca występuje zarówno jako klient, jak i agent), za koszt uzyskania przychodu może uznać jedynie wartość opłaty za wynajem należnej firmie czarterowej (bez uwzględnienia przysługującej Mu jako agentowi prowizji otrzymywanej od tej firmy) i ująć ją jako koszt w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie otrzymanej faktury. Jednocześnie jako przychód powinien wykazać wartość przysługującej Mu prowizji i ująć ją w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie wystawionej firmie czarterowej faktury.

Z uwagi na powyższe stanowisko przedstawione we wniosku jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienić należy, iż w zakresie dot. podatku od towarów i usług, jak również w pozostałym zakresie dot. podatku dochodowego od osób fizycznych objętym treścią wniosku zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44 - 100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.