IBPBI/1/415-1021/08/RM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani D., przedstawione we wniosku z dnia 10 grudnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 22 grudnia 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej poniesionych kosztów procesu - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 grudnia 2008 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej poniesionych kosztów procesu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Dnia 17 czerwca 2008 r. Firma "V" rozwiązała umowę dystrybucyjną zawartą z wnioskodawczynią w dniu 14 kwietnia 2006 r. W związku z rozwiązaniem ww. umowy wnioskodawczyni została pozbawiona głównego źródła dochodów (80%), czyli dystrybucji towarów ww. firmy na terenie trzech krajów (Polska, Słowacja, Czechy). Po natychmiastowym rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia oraz zakazie sprzedaży w ww. krajach towaru ww. firmy (stan magazynowy na dzień 17 czerwca 2008 r. wyniósł 400.000 zł brutto) zażądano natychmiastowego uregulowania należności. Wnioskodawczyni zwróciła się o pomoc prawną do adwokata, który zaproponował Firmie "V" trzy różne ugody, które miały prowadzić do polubownego załatwienia spraw finansowych pomiędzy firmą wnioskodawczyni, a Firmą "V". Niestety Firma "V" mało, że nie przyjęła żadnej ugody, to bez poinformowania wnioskodawczyni wniosła pozew do Sądu Rejonowego o wszczęcie postępowania nakazowego na podstawie weksla in blanco, który został przez wnioskodawczynię podpisany w dniu 31 marca 2008 r. 5 września 2008 r. odebrała nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z terminem płatności - 14 dni - w tym terminie została zapłacona pozostała reszta należności wobec Firmy "V" oraz kwota 4.505 zł kosztów procesowych, które zostały ujęte w nakazie zapłaty.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota 4.505 zł uiszczona tytułem kosztów procesu jest kosztem prowadzenia działalności gospodarczej wnioskodawczyni.

Zdaniem wnioskodawczyni, kwota 4.505 zł jest kosztem ubocznym zakupu towarów handlowych. Sytuacja jaka doprowadziła do poniesienia tego kosztu przez wnioskodawczynię nie była spowodowana jej celowym działaniem, ani zaniechaniem regulowania należności wobec Firmy "V". Firma "V" bez jakichkolwiek wcześniejszych sygnałów pozbawiła wnioskodawczynię 80% dochodów, dochodząc w trybie natychmiastowym swoich wierzytelności, naraziła wnioskodawczynię na bardzo duży wydatek kwoty 4.505 zł, tylko z tego powodu, że miała w ręku weksel in blanco, który gwarantował jej szybkie odzyskanie wierzytelności. Firma wnioskodawczyni po dzień dzisiejszy jest w bardzo dużych kłopotach finansowych, dlatego ważnym jest dla niej uznanie tego wydatku, jako kosztu prowadzenia przez nią firmy.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

W celu rozstrzygnięcia czy wydatki wymienione we wniosku, tj. koszty procesowe poniesione w związku z postępowaniem nakazowym, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej decydujące znaczenie ma wypełnienie normy art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), który stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej ocenie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem a powstaniem przychodu lub zabezpieczeniem źródła uzyskiwania przychodów. Kosztem uzyskania przychodów będą przy tym zarówno wydatki, których poniesienie bezpośrednio przekłada się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i te, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia.

Zatem aby wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien spełniać łącznie następujące warunki:

* być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu i pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu,

* nie znajdować się na liście wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

* być właściwie udokumentowany.

W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że z faktu niezaliczenia danej kategorii wydatku do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów na podstawie wyłączenia zawartego w art. 23 ww. ustawy, nie wynika automatyczny wniosek, że wydatek ten może stanowić koszt uzyskania przychodów. Wydatek ten musi bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 22 ust. 1 tej ustawy, tj. zostać poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Koszty procesu poniesione przez dłużnika, generalnie nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, bowiem stosownie do postanowień cyt. art. 22 ust. 1 ww. ustawy nie są kosztami związanymi z osiągnięciem przychodu. Stanowisko takie jest słuszne przy założeniu, że dłużnik (pozwany), w sposób nieuzasadniony i nieusprawiedliwiony okolicznościami sprawy, wdaje się w spór przed sądem i ponosi z tego tytułu koszty. Należy bowiem mieć na uwadze, iż koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Zaliczenie ponoszonych wydatków procesu sądowego do kosztów uzyskania przychodów należy rozpatrywać pod kątem tego, czy były one poniesione w celu obrony przed bezprawnie skierowanymi roszczeniami oraz w związku z funkcjonowaniem podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a nie w związku z niewykonaniem zobowiązań.

Każdy przypadek ponoszonych kosztów sądowych należy rozpatrywać indywidualnie pod kątem możliwości zaliczenia wydatku z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów.

Jak wynika z art. 484 ¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) - określanego w dalszej części skrótem k.p.c. - postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Zgodnie z art. 4841 § 2 k.p.c. sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie.

W myśl art. 485 § 2 k.p.c. sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. W razie przejścia na powoda praw z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu, do wydania nakazu niezbędne jest przedstawienie dokumentów do uzasadnienia roszczenia, o ile przejście tych praw na powoda nie wynika bezpośrednio z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu.

Zgodnie z art. 491 § 1 ww. ustawy wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku może być w formie skróconej umieszczony na ich odpisie (art. 491 § 2 ww. ustawy).

Natomiast zgodnie z art. 492 § 3 nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu. Przepisy o ograniczeniu wykonalności w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa stosuje się odpowiednio.

W związku z powołanymi przepisami oraz przedstawionym przez wnioskodawczynię stanem faktycznym stwierdzić należy, iż poniesione przez wnioskodawczynię koszty postępowania nakazowego wraz z kosztami procesu, w którym Sąd wydał nakaz zapłaty z weksla in blanco zaspokajający roszczenia wierzyciela w całości, stanowią konsekwencję niewykonania przez wnioskodawczynie zobowiązania. Nie jest to koszt poniesiony w celu obrony przed bezprawnie skierowanymi roszczeniami oraz w związku z funkcjonowaniem podmiotu, nie spełnia więc warunku kosztu poniesionego w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu.

Nie stanowi również, jak to sugerowała wnioskodawczyni, kosztu ubocznego zakupu towarów handlowych, zgodnie bowiem z "Objaśnieniami do podatkowej księgi przychodów i rozchodów" zawartymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) - kolumna 11 jest przeznaczona do wpisywania kosztów ubocznych związanych z zakupem, np. kosztów dotyczących transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze; a więc kosztów bezpośrednio związanych zakupem towarów handlowych. Wobec powyższego koszty procesu związane z postępowaniem nakazowym jako dotyczące sporu na gruncie rozliczeń pomiędzy kontrahentami, nie mogą stanowić kosztów ubocznych związanych z zakupem towarów handlowych.

Wobec powyższego przedstawione we wniosku stanowisko wnioskodawczyni uznać należy za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, 43-300 Bielsko-Biała, ul. Traugutta 2a.