IBPB3/423-637/08/BG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 25 lipca 2008 r. (data wpływu do tut. BKIP w dniu 31 lipca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 31 lipca 2008 r. wpłynął do tut. BKIP ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Podatnik jest osobą prawną - spółką kapitałową, której udziałowcem jest zagraniczna osoba prawna, zwana dalej spółką-matką. Spółka-matka posiada udziały i akcje również w innych spółkach, w tym działających w Polsce oraz w innych państwach. Spółki w ten sposób powiązane tworzą zatem grupę kapitałową, zwaną dalej "grupą". Przedmiotem działalności podatnika jest produkcja części do samochodów, w szczególności układów hamulcowych (tarcze hamulcowe, klocki hamulcowe, szczęki itp.). Spółka zatrudnia ponad 500 osób. Jej działalność jest prowadzona na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności. W ramach grupy na terytorium Polski funkcjonuje druga spółka, która prowadzi działalność podobnych rozmiarów, z tym że jej inwestycja nie była przeprowadzona w specjalnej strefie ekonomicznej.

W ramach grupy spółek, o której mowa wyżej, zdecydowano o przystąpieniu do oferowanej przez Bank w W. - Bank w Londynie usługi "Cash pooling", zgodnie z wersją roboczą umowy "multitarget balancing agreement", (wybrano opcję "one way target balance", czyli opcję jednokierunkowego przelewu środków). W ramach zawartej pomiędzy spółkami oraz bankiem umowy (umów), jedna ze spółek ma objąć pozycję "pool leadera", zwanego w umowie przygotowanej przez Bank "Agentem". W niniejszym przypadku Agentem jest spółka mająca siedzibę prawną, a tym samym rezydencję podatkową, na terytorium Republiki Włoskiej. Pozostałe spółki, w tym składająca niniejsze zapytanie, będą Uczestnikami.

Zgodnie z umową na imię "Agenta" będzie prowadzony rachunek bankowy, na którym będą "poolowane" środki, pochodzące z rachunków uczestników. Rachunek ten będzie prowadzony w Banku w Londynie. W przypadku polskiej spółki przekazywanie środków pieniężnych na rachunek Agenta będzie odbywało się według następującego schematu:

Podatnik posiada rachunek w Banku w W. oraz rachunek w Banku w Londynie. Obydwa rachunki mają charakter rachunków walutowych i prowadzone są w EURO. Saldo (pozytywne albo negatywne) na rachunku w Banku w W. na koniec każdego dnia będzie transferowane na rachunek w Banku w Londynie. Z rachunku w Banku w Londynie środki będą przekazywane tego samego dnia na rachunek Agenta.

Transfer ten będzie polegał na tym, że w przypadku salda pozytywnego na koniec dnia środki zostaną przekazane z rachunku w Banku w Warszawie na rachunek Banku w Londynie. Następnie zostaną przekazane na rachunek Agenta. Stan na rachunkach Spółki wyniesie zatem 0 EURO (zero).

W przypadku salda negatywnego (ujemnego) na koniec dnia, saldo to zostanie wyzerowane w następujący sposób. Z rachunku Agenta zostaną przekazane na rachunek Podatnika w Banku w Londynie środki w wysokości odpowiadającej ujemnemu saldu Podatnika na rachunku w Banku w W. Następnie środki te zostaną przelane na rachunek Podatnika w Banku w W.

Następnego dnia roboczego rano na rachunku w Banku w W., w obydwu przypadkach, saldo dostępne wyniesie O EURO (zero). Struktura opisana w umowie cashpooling w tym wariancie funkcjonować ma na zasadzie transferów jednokierunkowych.

Rozliczenie wzajemnych sald, z tytułu przekazanych kwot będzie się odbywało co do zasady nie rzadziej niż raz w roku.

Również raz w roku będzie następowała wypłata odsetek pomiędzy Agentem i innymi uczestnikami umowy cash poolingu; odsetki będą wypłacane w taki sposób, że każdy z uczestników umowy będzie je wypłacał Agentowi, a Agent będzie wypłacał je dalszym uczestnikom umowy.

Jeśli chodzi o metodę obliczania różnic kursowych, to Podatnik dokonuje ich obliczenia zgodnie z przepisem art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W tak określonym stanie faktycznym powstają wątpliwości, co do problemu, czy realizacja opisanej wyżej umowy będzie skutkowała w zakresie stosowania tzw. przepisów o niedostatecznej (cienkiej, ukrytej) kapitalizacji, to jest art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz ust. 6, 7 i 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Spółki przywołane wyżej przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz ust. 6, 7 i 7b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. określanej w dalszej części skrótem "ustawa o p.d.o.p."), w odniesieniu do opisanej umowy cash pooling nie znajdą zastosowania.

UZASADNIENIEm powyższego stanowiska jest analiza przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, zarówno gramatyczna, jak też przeprowadzona ze względów systemowych i funkcjonalnych.

Przedstawiając własne stanowisko w pierwszej kolejności należy przywołać uwagi ogólne dotyczące problematyki niedostatecznej kapitalizacji. Zagadnienie niedostatecznej kapitalizacji jest ściśle powiązane z problematyką finansowania spółek kapitałowych.

Zasadniczo wyróżnia się dwie formy kapitalizacji spółek: pierwszą jest wniesienie lub podwyższenie kapitału spółki, druga polega na udzieleniu spółce pożyczek. Można zatem stwierdzić, że metody kapitalizacji polegają na bezzwrotnym lub zwrotnym przekazaniumajątku. Z punktu widzenia inwestorów oraz spółek, wybór metody finansowania spółki ma zasadnicze znaczenie. Przy wyborze formy przekazania majątku wprost na kapitał spółki inwestor wchodzi w pozycję udziałowca lub akcjonariusza. Wówczas jego podstawowym uprawnieniem jest prawo do udziału w zyskach spółki, czyli do otrzymywania dywidendy.

Nie może natomiast, co do zasady, żądać zwrotu kwoty wpłaconej na kapitał. W przypadku udzielenia pożyczki jego uprawnienia obejmują przede wszystkim prawo żądania zwrotu pożyczonej kwoty oraz prawo do otrzymywania odsetek od kwoty pożyczki, bez względu na to czy i w jakiej wysokości zyski osiąga spółka. W obydwu przypadkach inwestor ryzykuje utratę przekazanych środków w razie upadłości spółki. Z tego punktu widzenia umowa cash pooling w opisanym wyżej wariancie nie posiada cech funkcjonalnych kapitalizacji działalności. Jej cechą wyróżniającą jest przekazywanie pieniężnych środków obrotowych na w istocie wspólny rachunek, prowadzony formalnie na imię jednego z uczestników umowy ale w celu wspólnego korzystania ze zgromadzonych tam środków.

Tym samym realizując umowę uczestnik umowy cash pooling korzysta po części ze środków własnych wpłaconych na konto leadera (agenta), czyli spółki, na której imię prowadzony jest rachunek.

Obok tych dwóch podstawowych form przekazania majątku przez inwestorów, w praktyce występują jeszcze formy mieszane, określane jako instrumenty hybrydowe. Charakteryzuje je to, że posiadają cechy zarówno kapitału własnego, jak też pożyczek i mogą być konwertowane jeden typ w drugi. W przypadku instrumentów hybrydowych często wypłatę odsetek uzależnia się od wyniku finansowego spółki. Pożyczka w określonych sytuacjach może być konwertowana na kapitał. Może też mieć charakter pożyczki stałej, samoodnawialnej. Z drugiej strony inwestycja w udziały (akcje) może być zwracana inwestorom poprzez wykup tych udziałów (akcji). Większość systemów prawnych, w tym polski, nie zawiera szczególnych regulacji dotyczących instrumentów hybrydowych. Ich klasyfikacja podatkowa zazwyczaj bazuje na generalnym podziale na odsetki i dywidendy.

Przedmiotowy typ umowy nie może być zaliczony również do instrumentów hybrydowych skoro nie posiada ani cech kapitalizacji, ani pożyczki, choć do pewnego stopnia zbliża się do pojęcia pożyczki.

Analizując problem, czy umowa cash pooling podlega przepisom dotyczącym zjawiska "niedostatecznej kapitalizacji" należy zauważyć również, iż celem tych przepisów jest przeciwdziałanie nadużywaniu dłużnych form finansowania spółek kapitałowych, dla których podstawowym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowych. Kryterium występowania ukrytej kapitalizacji jest zachwianie proporcji pomiędzy wartością kapitału własnego spółki, a wartością zadłużenia względem udziałowców (akcjonariuszy). Brak jest powszechnej zgody co do wielkości tej proporcji (np. polski ustawodawca przyjął trzykrotność kapitału).

W przypadku umowy cash pooling celem jest osiągnięcie korzyści z tytułu korzystania ze skumulowanych środków uczestników umowy. Korzyści te polegają na obniżeniu kosztów finansowych działalności, zwiększeniu zdolności kredytowej itd.

Umowa ta zatem nie posiada cech zjawiska, któremu ustawodawca przeciwdziałał wprowadzając ograniczenia zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Polska ustawa reguluje podatkowe skutki zjawiska niedostatecznej kapitalizacji w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz ust. 6, 7 i 7b ustawy o p.d.o.p. Przepisy te ograniczają prawo do zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych przez udziałowca lub spółkę powiązaną pośrednio (poziom powiązania w obydwu przypadkach wynosi 25% udziałów lub akcji w kapitale pożyczkobiorcy). Wskaźnik zadłużenia, powyżej którego odsetki od udzielonych pożyczek nie stanowią kosztu uzyskania przychodu, wynosi trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki. Do ustalenia wartości kapitału, który uwzględnianego do wyliczenia wskaźnika dopuszczalnego zadłużenia, nie bierze się pod uwagę tej części kapitału, która została pokryta skonwertowanymi na kapitał wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek (kredytów), przysługujących pożyczkodawcy. W ten sposób ustala się, w jakiej części zobowiązania z pożyczek (kredytów) wobec udziałowca (akcjonariusza) lub spółki pośrednio powiązanej przekraczają dopuszczalny wskaźnik, a tym samym odsetki od jakiej części zobowiązań nie stanowią kosztu uzyskania przychodów.

Od samego początku obowiązywania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji spornym zagadnieniem był zakres pojęcia pożyczki, jako kluczowego pojęcia dla zdefiniowania ich zakresu przedmiotowego. Organy podatkowe stały na stanowisku, iż przez pożyczkę należy rozumieć zarówno umowy pożyczki sensu stricte, ale również inne formy dłużnego finansowania spółki przez udziałowca lub spółkę powiązaną. Takiemu stanowisku zasadnie przeciwstawiano w doktrynie zarzut, iż nie znajduje ono należytego uzasadnienia w przepisach i stanowi próbę rozszerzenia zakresu przedmiotowego przepisów o cienkiej kapitalizacji. Spór ten został zakończony wskutek dodania nowelizacją z 12 listopada 2003 r. przepisu art. 16 ust. 7b ustawy o p.d.o.p., który zawiera definicję pożyczki, na potrzeby stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Zgodnie z tą definicją przez pożyczkę, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę. Jest to zatem bardzo szerokie ujęcie pojęcia pożyczka. Tym niemniej w ocenie Podatnika nie obejmuje ono swoim zakresem umowy cash pooling, o jakiej mowa wyżej. Umowa cash pooling nie zawiera bowiem cech konstytutywnych umowy pożyczki opisanych w definicji legalnej z art. 16 ust. 7b ustawy o p.d.o.p. W szczególności nie zawiera zobowiązania do przeniesienia własności określonej ilości pieniędzy; nie zawiera również zobowiązania do zwrotu tych pieniędzy.

Istota umowy cash pooling polega bowiem na wpłacaniu własnych środków pieniężnych na rachunek agenta (leadera) przy jednoczesnym pobieraniu środków z tego rachunku, przy braku z góry określonych wysokości limitów całkowitych wpłat i pobrań. Umowa ta nie posiada również cech emisji papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozytu nieprawidłowego ani lokaty. Jest to umowa nienazwana o cechach wielu typów umów, przy czym nie można wskazać w niej cech przeważających upodabniających ją do innych nazwanych typów umów, w tym typów umów opisanych w definicji legalnej. Co więcej umowa cash pooling stanowi produkt bankowy oferowany podmiotom działającym w ramach grup kapitałowych i umożliwia pozyskanie "tańszego pieniądza" poprzez wykorzystanie tzw. efektu skali.

Z tych względów Podatnik stoi na stanowisku, że umowa cash pooling nie podlega przepisom o niedostatecznej kapitalizacji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.