IBPB2/436-62/08/MZ (KAN-2691/03/08) - Czy zawarcie umowy „cash pooling” podlega opodatkowaniu PCC?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Sp. z o.o., przedstawione we wniosku z dnia 7 marca 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 12 marca 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przekazywania kwot w ramach umowy cash pooling - jest prawidłowe.

W dniu 12 marca 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przekazywania kwot w ramach umowy cash pooling.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest osobą prawną - spółką kapitałową, której udziałowcem jest zagraniczna osoba prawna zwana dalej spółką - matką. Spółka - matka posiada udziały i akcje również w innych spółkach, w tym działających w Polsce oraz w innych państwach. Spółki w ten sposób powiązane tworzą grupę kapitałową, zwaną dalej "grupą". Działalność spółki jest prowadzona na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. W ramach grupy na terytorium Polski funkcjonuje druga spółka, która prowadzi działalność podobnych rozmiarów, z tym że jej inwestycja nie była przeprowadzona w specjalnej strefie ekonomicznej. W ramach grupy spółek, o której mowa wyżej zdecydowano o przystąpieniu do oferowanej przez Bank usługi cash pooling, zgodnie z wersją roboczą umowy "multitarget balancing agreement" (wybrano opcję "one way target balance", czyli opcję jednokierunkowego przelewu środków). W ramach zawartej pomiędzy spółkami oraz bankiem umowy (umów) jedna ze spółek ma objąć pozycję "pool leaderʼa", zwanego w umowie przygotowanej przez Bank "Agentem". W niniejszym przypadku Agentem jest spółka mająca siedzibę prawną, a tym samym rezydencję podatkową na terytorium Włoch. Pozostałe spółki, w tym wnioskodawca będą Uczestnikami w rozumieniu tej umowy. Spółki uczestniczące w przedmiotowej umowie cash pooling mają siedziby we Włoszech, USA, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Holandii, Hiszpanii, Francji, Japonii, Meksyku oraz w Chinach.

Zgodnie z umową na imię Agenta będzie prowadzony rachunek bankowy, na którym będą gromadzone środki pochodzące z rachunków uczestników. Rachunek ten będzie prowadzony w Londynie. W przypadku polskiej spółki przekazywanie środków pieniężnych na rachunek Agenta będzie odbywało się według następującego schematu:

Wnioskodawca posiada rachunek w W. oraz rachunek w Londynie. Obydwa rachunki mają charakter rachunków walutowych i prowadzone są w EURO. Saldo (pozytywne albo negatywne) na rachunku w W. na koniec każdego dnia będzie transferowane na rachunek w Londynie. Z tego rachunku środki będą przekazywane w tym samym dniu na rachunek Agenta.

Transfer ten będzie polegał na tym, że w przypadku salda pozytywnego na koniec dnia środki zostaną przekazane z rachunku w W. na rachunek w Londynie. Następnie zostaną przekazane na rachunek Agenta. Stan na rachunkach spółki wyniesie 0,00 EURO.

W przypadku salda negatywnego (ujemnego) na koniec dnia, saldo to zostanie wyzerowane. Z rachunku Agenta zostaną przekazane na rachunek wnioskodawcy w Londynie środki w wysokości odpowiadającej ujemnemu saldu wnioskodawcy na rachunku w W. Następnie środki te zostaną przelane na rachunek wnioskodawcy w W.

Następnego dnia roboczego rano na rachunku w W., w obydwu przypadkach, saldo dostępne wyniesie 0,00 EURO. Struktura opisana w umowie cash pooling w tym wariancie funkcjonować ma na zasadzie transferów jednokierunkowych.

Rozliczenie wzajemnych sald z tytułu przekazanych kwot będzie odbywało się co do zasady nie rzadziej niż raz w roku.

Również raz w roku będzie następowała wypłata odsetek pomiędzy Agentem i innymi uczestnikami umowy cash poolingʼu; odsetki będą wypłacane w taki sposób, że każdy z uczestników umowy będzie je wypłacał na rachunek techniczny prowadzony na imię Agenta, a z tego rachunku będą wypłacane uczestnikom umowy.

Na podstawie dokumentacji prowadzonej przez Bank możliwe będzie zidentyfikowanie w jakiej części kwoty zapłaconych odsetek będą przypadać na poszczególnych uczestników umowy cash pooling.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy przekazanie kwoty w ramach umowy cash pooling może być kwalifikowane jako pożyczka oraz czy takie przekazanie kwot podlega w Polsce opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem wnioskodawcy, przekazanie kwot w ramach umowy cash pooling z rachunku Agenta na rachunek uczestnika (wnioskodawcy) oraz z rachunku uczestnika (wnioskodawcy) na rachunek techniczny Agenta nie stanowi pożyczki i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ww. czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ:

Uzasadniając swoje stanowisko, wnioskodawca wskazuje, iż przelewy środków z rachunku wnioskodawcy (uczestnika w rozumieniu umowy cash pooling) na rachunek techniczny prowadzony na imię Agenta będą dokonywane w ramach umowy zawartej z bankiem. Podobnie realizowane będą przelewy z rachunku technicznego Agenta na rachunek wnioskodawcy. Przelewy te będą dokonywane przez bank samodzielnie na podstawie dyspozycji wynikającej z umowy cash pooling. Rachunek Agenta ma charakter rachunku technicznego, na którym środki spółek uczestniczących w umowie cash pooling są gromadzone i z którego bank następnie rozdysponowuje je pomiędzy uczestników umowy. Spółki uczestniczące mają bardzo ograniczony wpływ na sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku technicznym Agenta, podobnie jak sam Agent. O sposobie zarządzania tymi środkami przesądza treść umowy cash pooling.

Wnioskodawca dokonując kwalifikacji przekazywanych środków pomiędzy rachunkami bankowymi przyjmuje, iż umowa pożyczki jest umową nazwaną. Wskazuje, że zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego rzez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jednocześnie wnioskodawca podkreśla, iż w kwestii sposobu realizacji środków pieniężnych w ramach umowy cash pooling umowa ta nie precyzuje wielkości przekazywanych kwot. Ww. umowa nie zawiera również zobowiązania do przeniesienia środków pieniężnych w określonym terminie i w razie braku środków na rachunku bankowym uczestnika, brak jest podstaw do dochodzenia kwoty zobowiązania. Z ww. względów opisany w pytaniu transfer środków pieniężnych nie może być traktowany jako pożyczka co wyklucza jego opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przepis art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi jednoznacznie, że podatkowi temu podlegają umowy pożyczki. Pożyczka jest umową nazwaną, a zatem czynność, która ze swej istoty nie może być zakwalifikowana jako czynność opisana w art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, nie może być opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie przywołanego wyżej przepisu.

Wnioskodawca podnosi także, iż nie są spełnione przesłanki opodatkowania tym podatkiem czynności cywilnoprawnych, opisane w art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Prawa majątkowe nie są wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz czynności cywilnoprawne będą dokonywane poza jej terytorium. Środki pieniężne będą bowiem transferowane na rachunek Agenta (w Londynie) z rachunku wnioskodawcy w Londynie, a środki przekazywane przez Agenta na rachunek wnioskodawcy także w banku w Londynie. Nie zostaną zatem spełnione przesłanki terytorialności transferów, co również wyklucza opodatkowanie tych czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych w Polsce.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki, w których w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy podkreślić, iż umowa cash pooling pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja "cash poolingu", jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. "Cash pooling" polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków netto.

W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik "cash poolingu" posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników "cash poolingu".

Reasumując, należy stwierdzić, iż zawarcie umowy "cash pooling" nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można również zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Tym samym przekazanie kwoty w ramach umowy cash pooling nie może być kwalifikowane jako pożyczka oraz nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.