IBPB2/415-1030/08/BJ (KAN-5591/06/08) - Opodatkowanie kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani A., przedstawione we wniosku z dnia 28 maja 2008 r. (data wpływu do tut. Biura 2 czerwca 2008 r.), uzupełnionym w dniu 21 sierpnia 2008 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej - jest prawidłowe.

W dniu 2 czerwca 2008 r. do tut. Biura wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej. Z uwagi na braki formalne wniosku pismem z dnia 16 lipca 2008 r. znak: IBPB2/415-1030/08/BJ wezwano wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 21 sierpnia 2008 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W postępowaniu cywilnym przed Sądem Okręgowym wnioskodawczyni była reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu adwokata. Sąd Okręgowy w wyr. z dnia 6 marca 2007 r. (pkt 8) orzekł, iż zasądza od pozwanej Gminy na rzecz wnioskodawczyni kwotę 46.482,00 zł, w tym zawarty jest podatek VAT, tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Pani adwokat wystawiła wnioskodawczyni fakturę VAT z dnia 10 maja 2007 r. na kwotę 46.482,00 zł, a pozwana Gmina przelała zasądzoną kwotę bezpośrednio na jej rachunek bankowy. Do wniosku dołączono kserokopię ww. wyr. oraz faktury VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zasądzona na rzecz wnioskodawczyni kwota tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w której zawarty jest podatek VAT, stanowi dla niej przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem wnioskodawcy, według poglądu wyrażonego w orzecznictwie sądowym oraz doktrynie postępowania cywilnego, w wypadku wygrania procesu przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych, koszty adwokackie zasądza się na rzecz tej strony, reprezentowanej przez adwokata, a nie bezpośrednio na rzecz jej adwokata. W takim przypadku adwokatowi strony zwolnionej od kosztów nie należy się za wykonane czynności żadne wynagrodzenie od tej strony, a koszty pomocy prawnej z urzędu obciążają wyłącznie stronę przegrywającą proces. Adwokat posiada uprawnienie, z wyłączeniem strony, do ściągnięcia sumy należnej mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika procesowego (art. 122 § 1 k.p.c.), a jednocześnie adwokat ten może realizować to prawo przez uzyskanie klauzuli wykonalności opiewającej na jego imię, w granicach należnej mu kwoty (art. 91 pkt 5 k.p.c.; uchwała SN z dnia 1 marca 1989 r. sygn. akt III CZP 12/89). Powyższe potwierdza także to, że sąd zasądzając stosowną kwotę od strony przegrywającej proces dolicza do niej podatek VAT, który powinien zapłacić pełnomocnik z urzędu z tytułu wynagrodzenia za świadczenie usługi pomocy prawnej z urzędu. W związku z tym, iż wskazana wyżej kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu stanowi - zgodnie ze wskazanymi przepisami - wynagrodzenie należne wyłącznie pełnomocnikowi z urzędu, które nie zostało zapłacone przez wnioskodawczynię jako osobę korzystającą z wyznaczonego pełnomocnika z urzędu, kwota 46.482,00 zł, w tym zawarty w niej podatek VAT nie stanowi dla niej przychodu (przysporzenia majątkowego), o którym mowa w art. 11 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni powołała się na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Kętrzynie z dnia 19 czerwca 2007 r. Nr US.III/415-20/07, w którym wskazano, iż: " (...) opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym. Tak więc podstawą uzyskiwania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe. W związku z powyższym, zwrot kosztów procesu sądowego i zastępstwa procesowego (...) nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ (...) nie nastąpiło przysporzenie majątkowe".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl zasady powszechnego opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Stosownie do art. 20 ust. 1 powołanej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyty w wyżej wymienionym przepisie zwrot "w szczególności" oznacza, że norma ta jedynie przykładowo wymienia rodzaje przychodów zakwalifikowanych do tego źródła. Powołane przepisy wskazują, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym. Tak więc podstawą uzyskiwania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Stosownie do art. 122 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) adwokat lub radca prawny ustanowiony zgodnie z przepisami niniejszego działu ma prawo - z wyłączeniem strony - ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Przeciwnik nie może czynić żadnych potrąceń, z wyjątkiem kosztów nawzajem mu przyznanych od strony zwolnionej od kosztów sądowych. Wobec powyższego, kwota zasądzona na rzecz wnioskodawczyni tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu nie stanowi przysporzenia majątkowego po stronie wnioskodawczyni, która została zwolniona z kosztów sądowych. Fakt, że zasądzenie zwrotu kosztów następuje na rzecz wnioskodawczyni nie powoduje, że kwota ta jej się należy. Wnioskodawczyni została zwolniona z kosztów sądowych i ich nie poniosła. Zwrot kosztów nastąpił zatem bezpośrednio do rąk adwokata ustanowionego z urzędu. Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zasądzona na rzecz wnioskodawczyni kwota 46.482,00 zł, w której zawarty jest podatek VAT, stanowiąca wynagrodzenie należne pełnomocnikowi z urzędu, które nie zostało zapłacone przez wnioskodawczynię jako osobę korzystającą z wyznaczonego pełnomocnika z urzędu, nie stanowi dla niej przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Do wniosku wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.