IBPB-2-2/4511-629/15/HS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 14 października 2015 r. (data otrzymania 20 października 2015 r.), uzupełnionym 30 grudnia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa Wnioskodawcy w programie motywacyjnym - jest prawidłowe.

W dniu 20 października 2015 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa Wnioskodawcy w programie motywacyjnym.

W związku ze stwierdzonymi brakami formalnymi, pismem z 21 grudnia 2015 r. Znak: IBPB-2-2/4511-629/15/HS wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 30 grudnia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym i podlega nieograniczonemu obowiązkowipodatkowemu w Polsce. Wnioskodawca pozostaje w stosunku zatrudnienia i pełni funkcję członka zarządu w spółce kapitałowej (dalej: Spółka). Spółka zamierza wprowadzić dla wybranych osób program motywacyjny oparty o instrument pochodny. W ramach programu, osobom zajmującym kluczowe stanowiska w Spółce, zostaną przyznane jednostki uczestnictwa będące pochodnymi instrumentami finansowymi (dalej: Jednostki uczestnictwa). W tym celu Spółka zamierza zaproponować wybranym osobom (dalej: Osoby uprawnione) podpisanie indywidualnych umów o przyznanie i realizację instrumentów finansowych. W tym celu Wnioskodawca zamierza zaproponować wybranym osobom (dalej: Osoby uprawnione) podpisanie indywidualnych umów o przyznanie i realizację instrumentów finansowych. Przyznanie Wnioskodawcy Jednostek uczestnictwa w ramach programu motywacyjnego nie będzie wynikało ze stosunku pracy łączącego Wnioskodawcę ze Spółką, a ewentualna wypłata z tytułu realizacji Jednostek uczestnictwa w ramach programu motywacyjnego nie będzie elementem wynagrodzenia za pracę.

Przystąpienie do Programu przez Osoby uprawnione będzie dobrowolne. Zasady funkcjonowania programu i indywidualne warunki przystąpienia dla poszczególnych Osób uprawnionych, zostaną potwierdzone w indywidualnych umowach z Osobami uprawionymi.

Celem programu będzie zapewnienie rozwoju firmy oraz wzrostu jej wyników poprzez powiązanie celów Osób uprawnionych z celami strategicznymi Spółki. Wartość Jednostek uczestnictwa będzie uzależniona od wskaźników finansowych, jak np. osiągniętego przez Spółkę wyniku Cash Flow, oznaczającego wartość nadwyżki finansowej Spółki (rozumianej jako zysk przed opodatkowaniem + amortyzacja), wypracowanej przez Spółkę w kwartale kalendarzowym, za który przyznawany jest instrument finansowy.

Realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa będzie mogła być dokonywana nie częściej niż raz na kwartał, w miesiącu, w którym zostanie sporządzone i przekazane do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) sprawozdanie F-01 za dany kwartał kalendarzowy, jednakże nie później niż w terminie dwóch miesięcy od zakończenia danego kwartału kalendarzowego. Wartość Jednostek uczestnictwa będzie uzależniona od wartości wskaźników finansowych.

W przypadku wskaźnika Cash Flow będzie to:

* wartość Cash Flow rozumiana jako zysk przed opodatkowaniem + amortyzacja,

* wartość wskaźnika wyrażonego jako% Cash Flow ustalona w umowie o przyznanie i realizację instrumentów finansowych.

Wypłata z tytułu Realizacji Jednostek uczestnictwa będzie dokonywana w ciągu dwóch miesięcy od miesiąca, w którym zostało sporządzone i przekazane do GUS sprawozdanie F-01 za dany kwartał kalendarzowy.

Jednostki uczestnictwa będą przyznawane Osobom uprawnionym nieodpłatnie. Korzyści wynikające z przyznania Jednostek uczestnictwa będą warunkowe, co związane jest nieodłącznie z niepewnością zysku i charakterem pochodnych instrumentów finansowych. W momencie przyznania Jednostki uczestnictwa nie będą posiadały przypisanej hipotetycznej wartości docelowej w przyszłości, natomiast ich realna wartość będzie równa zero. Osoby uprawnione w momencie przyznania nie będą mogły w żaden sposób zbyć, obciążyć lub przenieść jakichkolwiek praw wynikających z ich posiadania na rzecz osób trzecich. Dopiero po zaistnieniu opisanych powyżej zdarzeń warunkujących realizację pochodnego instrumentu finansowego, po stronie Osób uprawnionych może pojawić się roszczenie w stosunku do Wnioskodawcy (winno być: Spółki) wynikające z posiadanych Jednostek uczestnictwa.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że Jednostki uczestnictwa będą stanowić pochodny instrument finansowy w rozumieniu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c oraz lit. i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

W związku z powyższym zdarzeniem zadano następujące pytanie.

Czy ewentualne przysporzenie majątkowe uzyskiwane przez Osoby uprawnione z tytułu realizacji praw wynikających z Jednostek uczestnictwa, powinno być zakwalifikowane jako przychód z kapitałów pieniężnych podlegający opodatkowaniu w momencie realizacji i rozliczeniu w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym po zakończeniu roku podatkowego, w którym zostanie uzyskane przysporzenie.

Zdaniem Wnioskodawcy, ewentualne przysporzenie majątkowe uzyskane przez Osoby uprawnione z tytułu realizacji praw wynikających z Jednostek uczestnictwa powinno zostać zakwalifikowane do kategorii przychodów z kapitałów pieniężnych - zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.). W konsekwencji jedynym momentem powstania obowiązku podatkowego po stronie Osób uprawnionych będzie realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa. Rozliczenie podatkowe przychodu uzyskanego z ww. tytułu powinno nastąpić w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym do końca 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskano przychód i w tym samym terminie powinna nastąpić zapłata podatku wynikającego z zeznania.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, szczegółowo uregulowane w art. 17 ww. ustawy. W myśl przepisu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - za przychód z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych.

Pochodne instrumenty finansowe zostały natomiast zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 5a pkt 13. Zgodnie z jego treścią pochodnymi instrumentami finansowymi są instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 94 z późn. zm.).

Stosownie do tego przepisu pochodnymi instrumentami finansowymi są (niebędące papierami wartościowymi):

Jak wskazywano wielokrotnie w opracowaniach dotyczących funkcjonowania instrumentów pochodnych w Polsce, nie ma w polskim systemie prawnym jednej legalnej definicji finansowego instrumentu pochodnego. "System prawny, co do zasady, odwołuje się do apriorycznego, tj. wynikającego z języka finansów, pojęcia instrumentu finansowego (podobnie instrumentu pochodnego czy opcji). Prawnik, definiując dany instrument finansowy, musi zatem posługiwać się zasadami, kryteriami i definicjami języka ekonomii i finansów." (przypis: A. Chłopecki, Instrumenty pochodne w polskim systemie prawnym, Przegląd Prawa Handlowego, lipiec 2009).

Inne instrumenty pochodne, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nie zostały zdefiniowane przez ustawodawcę. Nie wprowadzono również w ww. ustawie odniesienia do innego aktu prawnego, który zawiera warunki i kryteria dla uznania danego prawa za inny instrument pochodny wymieniony w lit. c. Stąd, zdaniem Wnioskodawcy, celem potwierdzenia, że program funkcjonuje w formie innego instrumentu pochodnego, którego instrumentem bazowym jest wskaźnik finansowy i który jest wykonywany przez rozliczenie pieniężne, należy odwołać się do wykładni językowej i systemowej.

Wykładnia językowa.

Co do zasady, instrument pochodny jest to instrument finansowy, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu finansowego, zwanego instrumentem podstawowym (bazowym). Przez pojęcie instrumentu pochodnego rozumie się opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników (instrumentów bazowych).

Instrumentem bazowym na rynku finansowym jest instrument finansowy lub aktywo stanowiące bazę dla instrumentów pochodnych. Instrument ten stanowi jedną ze zmiennych wymaganych do wyceny instrumentu pochodnego oraz podpisania kontraktu terminowego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o obrocie instrumentami finansowymi - instrumentem bazowym może być wskaźnik finansowy.

Za wskaźnik finansowy uznaje się współczynniki tworzone na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym przedsiębiorstwa. Jedną z podstawowych informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych jest rachunek przepływów pieniężnych - Cash FIow. Instrument pochodny jest wykonywany (realizowany) poprzez rozliczenie pieniężne, czyli świadome i zgodne z prawem przemieszczanie środków pieniężnych między podmiotami gospodarczymi, instytucjami, osobami fizycznymi. W ocenie Wnioskodawcy, przewidziana konstrukcja kwalifikuje się do katalogu pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jako instrument pochodny, którego instrumentem bazowym jest wskaźnik finansowy Spółki - Cash FIow. Wartość Jednostek uczestnictwa (rozumiana jako potencjalna wypłata związana z realizacją wynikających z nich praw) jest kalkulowana w oparciu o instrument bazowy, będący jednocześnie jedynym wskaźnikiem finansowym mającym wpływ na wartość jednostek instrumentu pochodnego. Dodatkowo, realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa będzie dokonywana nie wcześniej niż po sporządzeniu i przekazaniu do GUS sprawozdania F-01 za dany kwartał kalendarzowy.

Wykładnia systemowa.

Jak wskazano powyżej, w polskim porządku prawnym nie istnieje jedna, legalna definicja finansowych instrumentów pochodnych, natomiast podjęto kilka prób ich zdefiniowania na potrzeby różnych aktów prawnych.

Definicja zawarta w § 3 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 149, poz. 1674 z późn. zm.) jest jedyną do tej pory próbą ustawodawcy przedstawienia warunków uznania danej konstrukcji za instrument pochodny - instrument finansowy, a nie jedynie wyliczeniem rodzajów instrumentów finansowych, bez próby ich definiowania, które mogą być uznane za instrument pochodny.

W świetle Rozporządzenia finansowy instrument pochodny to taki, którego:

Mając na uwadze wyżej przedstawiony stan prawny oraz wykładnie językową i systemową zagadnienia, należy stwierdzić, że Jednostki uczestnictwa stanowią instrumenty finansowe w rozumieniu przepisu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym potencjalne przychody z tytułu realizacji praw wynikających z jednostek instrumentu pochodnego spełniają przesłanki art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji stanowią przychód z kapitałów pieniężnych.

Powyższe wyjaśnienie znajduje potwierdzenie z uwagi na następujące okoliczności:

* wartość Jednostek uczestnictwa (rozumiana jako potencjalna wypłata związana z realizacją wynikających z nich praw) jest kalkulowana w oparciu o instrument bazowy - Cash Flow,

* Jednostki uczestnictwa są przyznawane Osobom uprawnionym nieodpłatnie, a ich wartość końcowa zależy bezpośrednio od warunków rynkowych, których wpływ jest bezpośrednio uwzględniony w zmiennych będących podstawą do ustalenia tej wartości,

* realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa (rozliczenie) następuje w przyszłości i przyjmuje formę pieniężną.

Podstawą i powodem potencjalnego przysporzenia dla Osób uprawnionych jest realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa, których wartość jest ściśle zależna od poziomu Cash Flow osiąganego przez Spółkę. Na wysokość tych wskaźników wpływ mają zmienne rynkowe i ogólna kondycja ekonomiczna Spółki jako całości. Nie ma zatem możliwości zaliczenia przysporzenia z tego tytułu do innych (niż kapitały pieniężne) źródeł przychodów.

Moment podatkowy

Należy również zaznaczyć, że stosownie do postanowień art. 17 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - przychód z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających powstaje w momencie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych.

W konsekwencji, we wskazanym zdarzeniu przychód będzie występował w momencie realizacji praw wynikających z Jednostek uczestnictwa. Do momentu sporządzenia i przekazania do GUS sprawozdania F-01 za dany kwartał kalendarzowy nie będzie możliwości realizacji praw wynikających z Jednostek uczestnictwa, a tym samym wystąpienia przez Wnioskodawcę z jakimkolwiek roszczeniem w tym zakresie do Spółki. Dodatkowo, do momentu realizacji praw wynikających z Jednostek uczestnictwa nie będzie również możliwości określenia wartości (czy nawet istnienia) przysporzenia po stronie Wnioskodawcy. Co za tym idzie, przychód uzyskany w związku z realizacją uprawnień wynikających z Jednostek uczestnictwa powstanie w momencie realizacji tego instrumentu i dopiero wtedy Wnioskodawca może otrzymać realne przysporzenie majątkowe.

W konsekwencji, wyznaczenie wcześniejszego momentu powstania obowiązku podatkowego nie jest możliwe. Realizacja praw wynikających z Jednostek uczestnictwa jest zatem pierwszym i jedynym momentem powstania obowiązku podatkowego po stronie Wnioskodawcy.

Podobne stanowisko - kwalifikacja przychodów uzyskanych w drodze realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych jako przychodów z kapitałów pieniężnych - zostało zaprezentowane również w interpretacjach prawa podatkowego wydanych przez organy skarbowe m.in. w:

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 listopada 2014 r. Znak: IPPB2/415-644/14-2/MK,

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 września 2014 r. Znak: IPPB2/415-508/14-5/MK1,

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 11 września 2014 r. Znak: IPPB2/415-437/14-4/MG.

W świetle takiej klasyfikacji przychodu, na podstawie art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - wyliczony dochód powinien zostać wykazany przez Wnioskodawcę w odrębnym zeznaniu podatkowym (PIT-38) sporządzanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym dochód został osiągnięty. W tym samym terminie podatek wynikający z zeznania, obliczony zgodnie z 19% stawką podatkową, powinien zostać wpłacony do urzędu skarbowego samodzielnie przez Wnioskodawcę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej - odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

W tym miejscu wyjaśnić jedynie należy, że przedstawiając własne stanowisko Wnioskodawca przywołał nieobowiązujące brzmienie art. 5a pkt 13 oraz 17 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1328) zmieniono m.in. art. 5a ust. 13 oraz art. 17 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które po zmianie stanowią, że:

* ilekroć w ustawie mowa jest o pochodnych instrumentach finansowych - oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego (art. 5a pkt 13 ustawy),

* za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw (art. 17 ust. 1b ustawy).

Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2015 r., nie ma jednak wpływu na ocenę stanowiska.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.