IBPB-2-1/4515-158/15/MCZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 8 października 2015 r. (data wpływu do Organu - 12 października 2015 r.), uzupełnionym 16 listopada 2015 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn - jest prawidłowe.

W dniu 12 października 2015 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 9 kwietnia 2015 r. nastąpiło otwarcie i ogłoszenie testamentu ciotki Wnioskodawcy (II grupa podatkowa). Masę spadkową stanowi własnościowe mieszkanie o powierzchni 38 m². Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o nabyciu spadku po ciotce Wnioskodawca zamierza sprzedać ww. mieszkanie przed upływem 5 lat od daty uprawomocnienia się ww. postanowienia sądu.

Uzyskane ze sprzedaży mieszkania pieniądze Wnioskodawca przeznaczy w ciągu 6 miesięcy od daty sprzedaży na opłacenie pierwszej raty zakupu nowego mieszkania w innym mieście. Całkowite nabycie własności zakupionego mieszkania nastąpi w ciągu 2 lat.

W mieszkaniu, które Wnioskodawca nabędzie będzie mieszkał dłużej niż 5 lat.

Wnioskodawca spełnia pięć pierwszych punktów art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Decyzja o sprzedaży ww. odziedziczonego po ciotce mieszkania i zakupie nowego mieszkania w innym mieście jest podyktowana koniecznością opieki ze strony dorosłych dzieci zamieszkujących w innym mieście. Wnioskodawca posiada orzeczenie grupy inwalidzkiej. Żona Wnioskodawcy również ma kłopoty ze zdrowiem i nie jest w stanie zapewnić mu należytej opieki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca może skorzystać z ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawca w oparciu o treść art. 16 ust. 7 pkt 2 ww. ustawy stwierdził, że ulga mieszkaniowa w jego wypadku winna być zachowana.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że zgodnie z wolą Wnioskodawcy wyrażoną w uzupełnieniu wniosku z 12 listopada 2015 r. przedmiotem niniejszej interpretacji jest tylko i wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotycząca podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. dziedziczenia.

Z treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że w przypadku nabycia spadku obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Powstaje on, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwilą przyjęcia spadku. Ust. 4 cytowanego przepisu statuuje, że jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej - nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

W myśl art. 16 ust. 2 analizowanej ustawy, ulga, o której wyżej mowa, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą mieszkać, będąc zameldowanymi na pobyt stały w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat oraz utrzymają tytuł prawny do nabytego, np. tytułem dziedziczenia budynku - a więc nie dokonają jego zbycia - przez okres 5 lat.

Zgodnie z art. 16 ust. 7 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Nadmienić należy, że od 1 stycznia 2016 r. niniejszy przepis otrzyma brzmienie: nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym albo wybudowanym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Należy podkreślić, że zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej w przypadku zbycia nabytej w spadku nieruchomości mieszkaniowej może nastąpić wyłącznie w sytuacji "uzasadnionej konieczności" zmiany warunków lub miejsca zamieszkania. Oznacza to, że nie wystarcza dla spełnienia tej przesłanki zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych.

Na podstawie internetowego Słownika języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego słowo "konieczność" znaczy: to, co jest konieczne, nieuchronne, nie dające się uniknąć, jest to bezwzględna potrzeba, nieodzowność, przymus.

Innymi słowy, dla spełnienia omawianej przesłanki ustawowej należy przyjąć, że może to być jedynie wyjątkowa sytuacja życiowa podatnika, która powinna mieć charakter obiektywny i imperatywny. Uznanie tej przesłanki ma miejsce w szczególności, gdy wystąpią takie sytuacje jak: trudne warunki materialne, zmiana miejsca pracy, choroba spadkobiercy lub członków jego najbliższej rodziny, brak środków na remonty i dostosowanie nieruchomości do aktualnych, uzasadnionych potrzeb, zamieszkiwanie z dala od członków rodziny mogących udzielić pomocy, znajomych oraz służby zdrowia. Zatem należy kwalifikować jako spełniające ustawowy warunek do zachowania ulgi takie sytuacje życiowe, które uniemożliwiają dalszą normalną egzystencję w nabytej w spadku nieruchomości mieszkaniowej, a zakup innej nieruchomości mieszkaniowej, spowoduje poprawę warunków mieszkaniowych spadkobiercy.

Drugą wymaganą przesłanką zachowania ulgi, wynikającą z art. 16 ust. 7 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest przeznaczenie w okresie dwóch lat od dnia zbycia nieruchomości mieszkaniowej - środków uzyskanych ze sprzedaży na jeden ze wskazanych w tym przepisie celów mieszkaniowych, a także dochowanie warunku, aby łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym lokalu lub budynku wynosił 5 lat i potwierdzony był zameldowaniem na pobyt stały.

Natomiast stosownie do art. 16 ust. 8 ww. ustawy warunek określony w ust. 2 pkt 5 lit. b uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania, ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia.

Z treści wniosku wynika, że na podstawie testamentu Wnioskodawca nabył spadek po swojej ciotce (II grupa podatkowa). Przedmiotem spadku jest własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o powierzchni 38 m². Na moment złożenia wniosku postanowienie sądu o nabyciu spadku nie posiadało jeszcze klauzuli prawomocności. Wnioskodawca zamierza sprzedać ww. mieszkanie przed upływem 5 lat od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku a uzyskane ze sprzedaży mieszkania pieniądze przeznaczyć na zakupu nowego mieszkania w innym mieście. Całkowite nabycie własności zakupionego mieszkania nastąpi w ciągu 2 lat. W mieszkaniu, które Wnioskodawca nabędzie będzie mieszkał dłużej niż 5 lat. Decyzja o sprzedaży odziedziczonego po ciotce mieszkania i zakup nowego mieszkania jest podyktowana koniecznością opieki ze strony dorosłych dzieci zamieszkujących w innym mieście. Wnioskodawca posiada orzeczenie o grupie inwalidzkiej. Żona Wnioskodawcy również ma kłopoty ze zdrowiem i nie jest w stanie zapewnić mu należytej opieki.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że przyznanie ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 16 powołanej wyżej ustawy następuje na wniosek podatnika złożony wraz z zeznaniem podatkowym SD-3. Wniosek ten, w prowadzonym postępowaniu podatkowym rozpatruje organ podatkowy pierwszej instancji - naczelnik urzędu skarbowego właściwego dla Wnioskodawcy do złożenia zeznania podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn, który bada o czym powiadamia zainteresowaną osobę w wydanej decyzji.

To oznacza, że samo złożenie oświadczenia o spełnieniu warunków koniecznych do uzyskania ulgi podatkowej z art. 16 ww. ustawy automatycznie nie zwalnia podatnika z obowiązku zapłacenia podatku od spadków i darowizn bowiem, jak wskazano wyżej, dopiero w postępowaniu podatkowym organ podatkowy rozstrzyga czy podatnik rzeczywiście spełnił wszystkie warunki konieczne do uzyskania ww. zwolnienia. Oznacza to, że oświadczenie ma charakter warunkowy.

W razie niedotrzymania warunków przyznanej ulgi mieszkaniowej organ podatkowy wznawia postępowanie podatkowe i wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn.

W analizowanej sprawie, jak wynika z treści wniosku do chwili złożenia wniosku nie nastąpiło uprawomocnienie się postanowienia sądu o nabyciu spadku po ciotce Wnioskodawcy. Z wniosku nie wynika również, żeby Wnioskodawca złożył zeznanie podatkowego SD-3. To oznacza, że na moment złożenia wniosku Wnioskodawca nie posiada decyzji urzędu skarbowego w sprawie przyznania ulgi mieszkaniowej na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Niemniej wskazać należy, iż zgodnie ze złożonym wnioskiem Wnioskodawca oczekuje wydania interpretacji w zakresie zachowania prawa do ulgi.

Tym samym rozważania w niniejszej interpretacji sprowadzają się jedynie do tego zagadnienia, tzn. czy Wnioskodawca zachowa prawo do ewentualnie przyznanej ulgi mieszkaniowej.

Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, że katalog zwolnień podatkowych wymienionych w art. 16 ww. ustawy jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie własności rzeczy i praw majątkowych na wskazanych w przepisie warunkach. Zachowanie prawa do tegoż zwolnienia przysługuje również na warunkach ściśle przepisem określonych. Rozszerzająca interpretacja przepisu art. 16 ust. 7 i ust. 8 w związku z art. 16 ust. 1 ww. ustawy jest niedozwolona. Zgodnie bowiem z zasadą, przyjętą w orzecznictwie NSA, jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania. Tak więc przepisy stanowiące ulgi winny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca. Oznacza to, iż osoby, które chcą skorzystać ze zwolnień wymienionych w ustawach podatkowych, w tym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn muszą ściśle wypełnić warunki wskazane przez ustawodawcę.

W sytuacji przedstawionej we wniosku Wnioskodawca spełni warunki do zachowania tzw. ulgi mieszkaniowej o ile istotnie zmiana warunków mieszkaniowych (miejsca zamieszkania) podyktowana jest koniecznością.

Opisana we wniosku sytuacja życiowa Wnioskodawcy - konieczność korzystania z opieki ze strony dorosłych dzieci, zamieszkiwanie w znacznej odległości od miejsca zamieszkania dorosłych dzieci, ze strony których Wnioskodawca oczekuje opieki, mogą być przesłanką konieczności zmiany warunków mieszkaniowych, w rozumieniu powołanego powyżej przepisu. Zmiana ta będzie efektem konieczności życiowej, w jakiej znalazł się Wnioskodawca. Z wniosku wynika bowiem, że Wnioskodawca posiada orzeczenie grupy inwalidzkiej a jego żona nie jest w stanie zapewnić mu należytej opieki, gdyż sama również ma kłopoty ze zdrowiem.

Drugą przesłanką do zachowania ulgi przewidzianej w art. 16 ust. 7 ustawy jest nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na budowę albo nabycie innego lokalu nie później niż w okresie dwóch lat od dnia zbycia łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały, wyniesie 5 lat.

Natomiast przesłanką do zachowania ulgi przewidzianej w art. 16 ust. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest nabycie innego budynku lub lokal mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) albo budowę innego budynku lub lokalu w okresie dwóch lat od dnia zbycia.

Jeżeli więc zostaną zachowane powyżej opisane warunki określone w art. 16 ust. 7 i ust. 8 tejże ustawy Wnioskodawca zachowa prawo do ulgi z art. 16, o ile jak już wyjaśniono ulga ta zostanie przyznana przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie wskazuje się, iż organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach zdarzenia przedstawionego we wniosku przez wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu zdarzenia sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli zdarzenie przedstawione we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.