IBPB-2-1/4514-157/16/AD - Określenie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 10 marca 2016 r. (data wpływu do Biura - 15 marca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 marca 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca wziął udział w licytacji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w K. Licytacja była przeprowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym. Wnioskodawca wygrał licytację. W związku z tym Sąd Rejonowy 18 lutego 2016 r. wydał postanowienie o udzieleniu na jego rzecz przybicia. Orzeczenie zapadło na podstawie art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego i stało się prawomocne z dniem 26 lutego 2016 r.

Wnioskodawca nie został jeszcze wezwany do zapłaty ceny nabycia w trybie art. 967 Kodeksu postępowania cywilnego. Po otrzymaniu takiego wezwania Wnioskodawca zamierza zapłacić cenę nabycia pomniejszoną o wpłaconą wcześniej rękojmię. Po dokonaniu wpłaty Sąd Rejonowy wyda postanowienie, o jakim mowa w art. 998 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, tj. postanowienie o przysądzeniu na rzecz Wnioskodawcy licytowanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Z chwilą uprawomocnienia się tego postanowienia Wnioskodawca nabędzie przedmiotowe prawo.

W związku z przyszłym nabyciem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu o jego przysądzeniu) Wnioskodawca ma wątpliwość czy nabycie takie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawca ma wątpliwość czy orzeczenie sądu o przysądzeniu prawa należy do kategorii orzeczeń sądowych wywołujących takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w punkcie 1 tego przepisu. Wątpliwość dotyczy w szczególności tego czy orzeczenie to wywoła takie same skutki prawne jak umowa sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, która to czynność prawna podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a przywołanej ustawy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w wyniku uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu tego prawa w trybie art. 998 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w wyniku uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu tego prawa, wydanego w trybie art. 998 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, że art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi, że podatkowi podlegają orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w punkcie 1 lub 2. Zdaniem Wnioskodawcy, spośród czynności prawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, jedyną czynnością, którą można rozpatrywać w omawianym kontekście ze względu na podobieństwo jej skutków prawnych do skutków prawnych postanowienia sądu o przysądzeniu prawa jest umowa sprzedaży wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ww. ustawy. Zawarcie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, które jest prawem majątkowym, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

W opinii Wnioskodawcy, ustawa wymaga, aby orzeczenie sądu, które ma podlegać podatkowi wywoływało takie same skutki prawne jak czynność prawna. W omawianym przypadku orzeczenie powinno zatem wywoływać takie same skutki prawne jak umowa sprzedaży. Ustawodawca w żadnym miejscu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ani w żadnym innym akcie, nie wyjaśnia co należy rozumieć przez sformułowanie "takie same skutki prawne". Nie jest to więc sformułowanie o charakterze definicji legalnej. Należy zatem odwołać się do normalnego, potocznego, znaczenia tego sformułowania, tj. do znaczenia jakie posiada ono na gruncie języka polskiego.

Według Wnioskodawcy na gruncie języka polskiego sformułowanie takie same jest synonimem takich stów, jak: bliźniacze, identyczne, jednorakie, tożsame, jednakowe, jednakie, równoważne itp. Podobne rozumienie wskazywane jest w opracowaniach naukowych poświęconych znaczeniu wyrazów. Wnioskodawca wskazał w tym miejscu na następujące opracowania:

a. Uniwersalny Słownik Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN pod red. prof. Stanisława Dubisza (t. I, str. 1182, Warszawa 2008), gdzie jako objaśnienie terminu "identyczny" podaje się na pierwszym miejscu "taki sam" i dalej: "jednakowy", "niezmienny", "tożsamy". Pojęcie "taki sam" jest zatem uznawane za najlepiej opisujące cechę "identyczności", którą ten sam słownik definiuje, jako "stosunek zachodzący między dwoma przedmiotami, jeśli wszystkie cech i relacje przysługujące jednemu z nich przysługują także drugiemu".

b. Uniwersalny Słownik Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN pod red. prof. Stanisława Dubisza (t. IV, str. 12, Warszawa 2008), gdzie sformułowanie "taki sam" objaśnia się, jako "wyrażenie występujące w funkcji przymiotnika porównujące przedmioty i wskazujące na ich identyczność pod jakimś względem".

c. Słownik 100 Tysięcy Potrzebnych Słów Wydawnictwa Naukowego PWN pod red. prof. Jerzego Bralczyka (str. 240, Warszawa 2008), w którym definiując termin "identyczny" również podaje się, że identyczny to "ten sam", "taki sam", jednakowy".

Wszystkie przywołane opracowania zostały oparte na Korpusie Języka Polskiego będącego bazą tekstów języka polskiego gwarantującą wiarygodność i kompletność ustaleń w zakresie znaczenia objaśnianych terminów. Wnioskodawca wskazał, że opracowania te odnoszą się wprost do sformułowania "taki sam", które jest liczbą pojedynczą sformułowania "takie same". Objaśnianie terminów w liczbie pojedynczej jest jednak powszechnie przyjętą praktyką w opracowaniach słownikowych, a użycie przez ustawodawcę liczby mnogiej nie może wpływać na znaczenie samego sformułowania.

W tym stanie rzeczy Wnioskodawca porównał zbiór skutków prawnych wywoływanych przez prawomocne orzeczenie o przysądzeniu prawa ze zbiorem skutków prawnych, jakie wywołuje umowa sprzedaży. W wyniku tego porównania doszedł do wniosku, że skutki te nie są takie same.

Zdaniem Wnioskodawcy należy zauważyć, że prawomocne orzeczenie o przysądzeniu prawa:

Natomiast, jak wskazał Wnioskodawca, skutki prawne umowy sprzedaży są następujące:

Zdaniem Wnioskodawcy, w tym stanie rzeczy należy uznać, że katalog skutków prawnych wywoływanych przez postanowienie sądu o przysądzeniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego jest różny od katalogu skutków prawnych wywoływanych przez umowę sprzedaży takiego prawa. Innymi słowy, skutki prawne wywoływane przez prawomocne postanowienie sądu o przysądzeniu prawa nie są takie same jak skutki prawne wywoływane przez umowę sprzedaży. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, postanowienie o przysądzeniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy.

Podobny pogląd jest reprezentowany w literaturze przedmiotu. W szczególności pogląd taki prezentuje Zbigniew Ofiarski w opracowaniu pt. "Ustawy: o opłacie skarbowej, o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz" (ABC, wyd. III, 2009), w którym stwierdza: "Stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przepisy tej ustawy stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a zatem do orzeczeń sądowych wywołujących takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Oznacza to, że nabycie zabudowanej nieruchomości na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych."

W opinii Wnioskodawcy, orzeczeniami wywołującymi takie same skutki prawne jak umowa sprzedaży są wyłącznie orzeczenia zastępujące oświadczenie woli pozwanego składające się na taką umowę wydane w trybie art. 64 Kodeksu cywilnego i art. 1047 Kodeksu postępowania cywilnego. Orzeczenia takie rzeczywiście wywołują takie same skutki prawne jak umowa sprzedaży. Postanowienie o przysądzeniu prawa wydane w trybie art. 998 § 1 Kodeksu prawa cywilnego nie należy jednak do tego typu orzeczeń.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. I ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223), opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, podatkowi podlegają także - orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Natomiast stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych - stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych ust. 1 pkt 2 i 3.

Z uwagi na fakt, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji sprzedaży, należy w tej kwestii odnieść się do przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380).

Zgodnie art. 535 ustawy - Kodeks cywilny, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Zgodnie z powyższym zawarcie umowy sprzedaży wymaga zobowiązania się sprzedawcy względem kupującego do przeniesienia własności rzeczy i wydania mu jej oraz wzajemnego zobowiązania się kupującego względem sprzedawcy do odebrania rzeczy i zapłaty jej ceny. Istotą kreowanego przez zawarcie takiej umowy stosunku jest przejście własności w zamian za cenę wyrażona w pieniądzu jako nośniku "uniwersalnej" wartości ekonomicznej.

Tryb nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w drodze licytacji został natomiast uregulowany przepisami Działu VI "Egzekucja z nieruchomości" ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.).

W myśl art. 952 Kodeksu postępowania cywilnego, zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną.

Stosownie do treści art. 962 § 1 ustawy, przystępujący do przetargu obowiązany jest złożyć rękojmię w wysokości jednej dziesiątej części sumy oszacowania, najpóźniej w dniu poprzedzającym przetarg. Rękojmię złożoną przez licytanta, któremu udzielono przybicia, zatrzymuje się; pozostałym licytantom zwraca się ją niezwłocznie (art. 963 cyt. ustawy).

Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu sąd wzywa licytanta, który uzyskał przybicie (nabywcę), aby w ciągu dwóch tygodni od otrzymania wezwania złożył na rachunek depozytowy Ministra Finansów cenę nabycia z potrąceniem rękojmi złożonej w gotówce. Na wniosek nabywcy sąd może oznaczyć dłuższy termin uiszczenia ceny nabycia, nieprzekraczający jednak miesiąca (art. 967 cyt. ustawy).

W myśl art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego, po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników. W postanowieniu o przybiciu wymienia się imię i nazwisko nabywcy, oznaczenie nieruchomości, datę przetargu i cenę nabycia (art. 990 ustawy).

Stosownie do art. 995 ww. ustawy, osoba, na rzecz której udzielono przybicia, uzyskuje, jeżeli wykona warunki licytacyjne, prawo do przysądzenia jej własności nieruchomości.

W myśl art. 998 cyt. ustawy, po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

Skutki przysądzenia własności zostały uregulowane w art. 999 Kodeksu postępowania cywilnego. Stosownie do § 1 tego przepisu prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Przepis art. 791 stosuje się odpowiednio. Od chwili uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności na rzecz nabywcy należą do niego pożytki z nieruchomości. Powtarzające się daniny publiczne przypadające z nieruchomości od dnia prawomocności postanowienia o przysądzeniu własności ponosi nabywca. Świadczenia publicznoprawne niepowtarzające się nabywca ponosi tylko wtedy, gdy ich płatność przypada w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności lub po tym dniu (art. 999 § 2 ustawy).

Z powyższego wynika, że sprzedaż może nastąpić w różnych trybach, w tym w egzekucyjnym postępowaniu sądowym. Z ww. przepisów wynika, bowiem że nabycie nieruchomości w drodze licytacji publicznej stanowi nabycie w drodze sprzedaży.

Egzekucja z nieruchomości składa się z kilku wskazanych powyżej etapów m.in. ze sprzedaży licytacyjnej oraz przysądzenia własności.

Należy podkreślić, że zgodnie z ww. przepisami, jeżeli nabywca spełni warunki licytacyjne - a zatem uiści cenę nabycia z potrąceniem wcześniej złożonej rękojmi - uzyskuje prawo do przysądzenia, na podstawie którego następnie staje się właścicielem nieruchomości. Tym samym uprawomocnienie się postanowienia o przysądzeniu własności powoduje przejście własności w zamian za wcześniej uiszczoną cenę. Postanowienie to wywołuje zatem tożsamy skutek jak umowa sprzedaży.

Również w literaturze, jako przykład orzeczeń, które wywołują takie same skutki prawne jak podlegające podatkowi czynności cywilnoprawne, wskazuje się m.in. przysądzenie przez sąd własności rzeczy (K. Chustecka, Podatek od czynności cywilnoprawnych w 2009 r., Warszawa 2009, s. 95).

Należy zatem uznać, że sądowe postanowienie o przysądzeniu własności jest orzeczeniem, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Gdyby tak nie było, ustawodawca nie wyłączyłby z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych - na mocy już nieobowiązującego przepisu art. 2 pkt 3 ustawy - umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca wziął udział w licytacji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w K. Licytacja była przeprowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym. Wnioskodawca wygrał licytację. W związku z tym Sąd Rejonowy 18 lutego 2016 r. wydał postanowienie o udzieleniu na jego rzecz przybicia. Orzeczenie zapadło na podstawie art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego i stało się prawomocne z dniem 26 lutego 2016 r.

Wnioskodawca nie został jeszcze wezwany do zapłaty ceny nabycia w trybie art. 967 Kodeksu postępowania cywilnego. Po otrzymaniu takiego wezwania Wnioskodawca zamierza zapłacić cenę nabycia pomniejszoną o wpłaconą wcześniej rękojmię. Po dokonaniu wpłaty Sąd Rejonowy wyda postanowienie, o jakim mowa w art. 998 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, tj. postanowienie o przysądzeniu na rzecz Wnioskodawcy licytowanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Z chwilą uprawomocnienia się tego postanowienia Wnioskodawca nabędzie przedmiotowe prawo.

W świetle powyżej powołanych przepisów, należy stwierdzić, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest tak jak sprzedaż prawa majątkowego i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem z tytułu ww. czynności, stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na kupującym.

Reasumując należy stwierdzić, iż nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym na licytacji komorniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-512 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.