IBPB-2-1/4514-122/16/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 lutego 2016 r. (data wpływu do Organu - 18 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych darowizny lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką - jest prawidłowe.

W dniu 18 lutego 2016 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych m.in. w zakresie skutków podatkowych darowizny lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Właściciel lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość, zamierza w drodze darowizny przenieść jej własność na swojego syna, do jego majątku osobistego. Nieruchomość ta jest obciążona hipoteką umowną na rzecz Gminy oraz służebnością osobistą na rzecz osoby trzeciej.

Hipoteka obciążająca powyższą nieruchomość ustanowiona jest na rzecz Gminy z tytułu zwrotu bonifikaty po jej waloryzacji wraz z odsetkami od nieterminowego zwrotu i kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego.

Przedmiotowy lokal został wykupiony od Gminy z bonifikatą, przy czym w przypadku zbycia lokalu przed upływem 5 lat od dnia nabycia (wyjątek nie dotyczy zbycia na rzecz osób bliskich nabywcy), Gmina zażąda zwrotu udzielonej bonifikaty, a zabezpieczeniem jej zwrotu jest opisana wyżej hipoteka.

Nieodpłatna służebność obciążająca powyższą nieruchomość, ustanowiona została na rzecz osoby trzeciej i polega na nieodpłatnym i dożywotnim prawie zamieszkiwania i korzystania z tego lokalu. Wartość służebności, stosownie do art. 13 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ustalono na kwotę 83.800,00 zł.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy darowizna nieruchomości obciążonej hipoteką, ustanowioną na rzecz gminy z tytułu zwrotu bonifikaty, przy braku oświadczenia obdarowanego o przejęciu długu, powoduje powstanie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych? Jeśli tak, to jak go obliczyć?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku opisanego zdarzenia przyszłego podatek od czynności cywilnoprawnych nie powinien być pobrany. Wnioskodawca wskazał, że hipoteka, w myśl art. 244 § I Kodeksu cywilnego, stanowi ograniczone prawo rzeczowe. Hipotekę regulują przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Zgodnie z art. 65 ww. ustawy, w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zatem należałoby przyjąć, iż w przedmiotowej sytuacji obdarowany nie przejmuje zobowiązań darczyńcy. Nie została zawarta umowa przejęcia długu przez obdarowanego. Zbycie przedmiotowej nieruchomości przed upływem 5 lat od dnia nabycia (nie dotyczy zbycia na rzecz osób bliskich), może spowodować ewentualne dochodzenie zwrotu bonifikaty z zabezpieczenia w postaci hipoteki na nieruchomości. Prawo dochodzenia przez wierzyciela wierzytelności związane jest nie z istnieniem stosunku zobowiązaniowego ale z ustanowionym zabezpieczeniem na nieruchomości wynikającym z tego stosunku.

Zatem darowizna obciążona hipoteką w przypadku braku przejęcia długu przez obdarowanego nie powoduje obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotowa interpretacja dotyczy skutków podatkowych darowizny lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką; natomiast w zakresie skutków podatkowych darowizny nieruchomości obciążonej służebnością osobistą zostało wydane odrębne rozstrzygniecie znak: IBPB-2-1/4514-121/16/ASz.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Z treści zacytowanego przepisu, wynika, że tylko dokonanie jednej z czynności w nim wymienionej powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że właściciel lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość, zamierza w drodze darowizny przenieść jej własność na swojego syna, do jego majątku osobistego. Nieruchomość ta jest obciążona m.in. hipoteką umowną na rzecz Gminy.

Hipoteka obciążająca powyższą nieruchomość ustanowiona jest na rzecz gminy z tytułu zwrotu bonifikaty po jej waloryzacji wraz z odsetkami od nieterminowego zwrotu i kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego.

Przedmiotowy lokal został wykupiony od gminy z bonifikatą, przy czym w przypadku zbycia lokalu przed upływem 5 lat od dnia nabycia (wyjątek nie dotyczy zbycia na rzecz osób bliskich nabywcy), gmina zażąda zwrotu udzielonej bonifikaty, a zabezpieczeniem jej zwrotu jest opisana wyżej hipoteka.

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego osobie obdarowanej (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W związku z tak określonym przedmiotem opodatkowania, dla stwierdzenia, czy w opisanej sytuacji dojdzie do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych konieczne jest więc wyjaśnienie użytych w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d pojęć: zobowiązania, długu i ciężaru. W wypadku zobowiązania chodzi nie tylko o określony typ stosunku cywilnoprawnego, lecz również o stosunki o charakterze publicznoprawnym. Z kolei "dług" rozumieć należy jako powinność świadczenia ze strony jednego podmiotu (zobowiązanego) na rzecz innego (uprawnionego). Natomiast pojęcie ciężaru (obciążenie przedmiotu darowizny) nie oznacza powinności świadczenia wobec wierzyciela (innego uprawnionego), lecz ograniczenie przysługującego prawa w możności jego wykonywania w oznaczonym zakresie lub konieczność znoszenia wykonywania w stosunku do niego uprawnienia przez inny podmiot.

Wskazać przy tym należy, że w praktyce do typowych przykładów obowiązków darczyńcy (wobec osób trzecich) z tytułu długów, ciężarów i zobowiązań (przejmowanych przez obdarowanego) należą np.: świadczenia z tytułu najmu, dzierżawy, dożywocia, ubezpieczenia, zaciągniętego kredytu.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych mówi o długach, ciężarach albo zobowiązaniach darczyńcy, co oznacza, że chodzi tu o obowiązki dotyczące całego majątku osobistego darczyńcy, których skutkiem jest odpowiedzialność osobista darczyńcy. Nie chodzi zatem o zobowiązania wynikające np. z racji obciążenia darowanej rzeczy hipoteką lub zastawem, z tytułu których darczyńca ponosi odpowiedzialność wyłącznie rzeczową. Ponadto, aby w związku z umową darowizny powstał obowiązek w podatku od czynności cywilnoprawnych obdarowany musi przyjąć zobowiązanie, dług czy ciężar darczyńcy.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy wskazać, że darowizna lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką ustanowioną na rzecz Gminy z tytułu zwrotu bonifikaty, w związku z faktem, że nie będzie wiązała się z osobistym przejęciem przez obdarowanego (Wnioskodawcę) długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńcy, jako czynność nie wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Końcowo wskazać należy, iż przedmiotowa interpretacja - zgodnie ze złożonym wnioskiem - została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Tym samym przedmiotowa interpretacja wywołuje skutki prawne tylko dla Wnioskodawcy, który może się do niej zastosować i oczekiwać z tego tytułu ochrony prawnej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.