GN 8/KK/207/2001 - Sposób sumowania pomocy publicznej.

"Departament Finansów Gospodarki Narodowej przedstawia poniżej stanowisko organu nadzorującego pomoc publiczną w Polsce, w sprawie wątpliwości interpretacyjnych odnośnie sposobu sumowania pomocy publicznej na gruncie przepisów art. 2 oraz art. 16 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 60, poz. 704).

Interpretacja art. 2 ustawy

Przepis art. 2 ust. 1 wprowadza generalną zasadę kumulowania (sumowania):

- udzielanej pomocy, z

- z pomocą udzieloną w okresie trzech kolejnych lat poprzedzających dzień tego udzielenia.

Jednakże przepis art. 2 ust. 3 ustawy stanowi, że w przypadku korzystania z pomocy na podstawie różnych tytułów, kwoty pomocy nie podlegają sumowaniu, jeżeli ich wartość nie przekracza 100 tys. EURO.

A zatem kumulacja ma miejsce:

- w obrębie wnioskowanego tytułu, niezależnie od wartości udzielanej pomocy i wartości pomocy, jaką uzyskał przedsiębiorca w ciągu trzech ostatnich lat z wnioskowanego tytułu, oraz

- w ramach różnych tytułów (a nie tylko wnioskowanego tytułu), jeżeli skumulowana pomoc z wnioskowanego tytułu przekracza równowartość 100 tys. EURO; w takiej sytuacji sumowaniu podlega pomoc z tych tytułów, w których łączna wartość udzielonej pomocy w ciągu trzech ostatnich lat przekracza równowartość 100 tys. EURO.

Ustawa nie zawiera definicji pojęcia "tytuł pomocy". Identyfikacja tytułów wymaga prześledzenia przepisów ustawy. Zważywszy na treść przepisu artykułu 16 ust. 2 ustawy należy przyjąć, że chodzi o tytuły pomocy wymienione w ust. 1 tego artykułu. Należy więc do nich pomoc na: restrukturyzację, prace badawczo-rozwojowe, utrzymanie poziomu zatrudnienia lub tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój małych i średnich przedsiębiorców, działania przedsiębiorców w zakresie ochrony środowiska i inwestycje energooszczędne, rozwój infrastruktury technicznej przeznaczonej dla określonych przedsiębiorców, rehabilitację i zatrudnienie osób niepełnosprawnych oraz szkolenie bezpośrednio związane z rozwojem przedsiębiorstw. Wskazane tytuły należą do kategorii pomocy horyzontalnej.

Należy wyróżnić także, na podstawie rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie delegacji zawartej w art. 14 ust. 2 ustawy, tytuły pomocy sektorowej. Są nimi pomoc na: restrukturyzację, badania i rozwój, ochronę środowiska i inwestycje energooszczędne, utrzymanie poziomu zatrudnienia, szkolenia, a także inne tytuły pomocy, w ramach których pomoc dla poszczególnych sektorów jest udzielana według zasad:

- w sektorze motoryzacyjnym - pomoc: inwestycyjna na innowacje, regionalna na inwestycje oraz na restrukturyzację,

- w sektorze włókien syntetycznych - pomoc na inwestycje,

- w sektorze budownictwa okrętowego - pomoc restrukturyzacyjna, doraźna, pomoc na: likwidację zdolności produkcyjnych, inwestycyjna na innowacje oraz regionalna pomoc inwestycyjna przeznaczona na modernizację lub racjonalizację,

- w sektorze żeglugi morskiej - pomoc inwestycyjna na poprawę stanu bezpieczeństwa morskiego, pomoc na szkolenia specjalistyczne,

- w sektorze węgla - pomoc na restrukturyzację oraz na ochronę środowiska,

- w sektorze hutnictwa i stali - pomoc na ochronę środowiska, na restrukturyzację, na zaprzestanie lub ograniczenie prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę.

Dopuszczalność udzielania pomocy sektorowej na podstawie tych tytułów wynika z reguł dopuszczalności udzielania pomocy sektorowej zawartych w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy, wydanych na podstawie delegacji z art. 14 ust. 2 ustawy. Reguły te, w sposób odmienny niż przy pomocy horyzontalnej, określają warunki dopuszczalności pomocy udzielanej na podstawie wskazanych tytułów. Dlatego też mimo takich samych lub zbliżonych nazw tych tytułów jak w przypadku pomocy horyzontalnej, należy zakwalifikować je jako tytuły sektorowe.

W ramach pomocy regionalnej wyróżnia się dwa tytuły:

- pomoc przeznaczona na nowe inwestycje lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nowymi inwestycjami,

- pomoc nieprzeznaczona na nowe inwestycje lub na tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nowymi inwestycjami.

Osobna grupa tytułów pomocy wymieniona została w art. 6 ustawy - należy do niej pomoc na: naprawienie szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne wydarzenia, dla indywidualnych konsumentów, likwidację poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym, wsparcie krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia podejmowanego w interesie europejskim, promowanie kultury, nauki, oświaty oraz ochronę dziedzictwa kulturowego, a także pomoc stanowiąca rekompensatę z tytułu udziału przedsiębiorcy w realizacji zadań publicznych: oraz w art. 15 ustawy - w którym mowa o pomocy na przyspieszenie rozwoju nowych dziedzin działalności gospodarczej.

Dopuszczalna kumulacja pomocy z tytułów zaliczonych powyżej do pomocy horyzontalnej, sektorowej, regionalnej oraz pomocy, o której mowa w art. 6 i 15 ustawy, przedstawia się następująco:

- przedsiębiorcy należący do tzw. sektorów wrażliwych, czyli sektorów, w odniesieniu do których warunki dopuszczalności pomocy uregulowane są w rozporządzeniach wykonawczych wydanych na podstawie delegacji zawartej w art. 14 ustawy, mogą wyłącznie otrzymywać pomoc w ramach tytułów wskazanych w tych aktach wykonawczych oraz pomoc, o której mówi art. 6 ustawy. Pomoc z innych tytułów nie może być udzielana przedsiębiorcom należącym do "sektorów wrażliwych". W przypadku gdy pomoc jest udzielana na podstawie któregoś z tytułów pomocy sektorowej dla przedsiębiorcy należącego do sektora wrażliwego, nie ma możliwości prawnej, by był on także beneficjentem pomocy horyzontalnej, regionalnej lub pomocy, o której mowa w art. 15 ustawy. Innymi słowy, w praktyce nie zachodzi sumowanie pomocy z tytułów należących do pomocy sektorowej z pomocą z tytułów horyzontalnych, regionalnych i tytułu, o którym mowa w art. 15 ustawy. Także pomoc z tytułów w obrębie samej pomocy sektorowej nie wymaga sumowania dla zbadania czy ma do niej zastosowanie ustawa, gdyż zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy, każda pomoc sektorowa podlega przepisom ustawy, niezależnie od jej wielkości. Reguła de minimis nie ma zastosowania do pomocy sektorowej.

Jednakże sumowaniu na zasadach ogólnych podlega:

- pomoc uzyskana z poszczególnych tytułów sektorowych, a także

- pomoc z tytułów sektorowych z pomocą z tytułów przewidzianych w art. 6 ustawy w celu zbadania, czy do jej udzielania ma zastosowanie art. 25, który mówi o obowiązkach notyfikacyjnych decyzji lub umów;

- przedsiębiorcy nienależący do sektorów wrażliwych mogą otrzymywać pomoc na podstawie tytułów horyzontalnych, regionalnych oraz tytułów, o których mowa w art. 6 i 15 ustawy. Może więc mieć miejsce kumulacja pomocy:

a) z różnych tytułów horyzontalnych,

b) z każdego z tytułów horyzontalnych z pomocą uzyskiwaną na podstawie każdego z tytułów regionalnych,

c) z różnych tytułów, o których mowa w art. 6 ustawy,

d) z każdego z tytułów, o których mowa w art. 6 ustawy, z każdym z tytułów regionalnych,

e) z każdego z tytułów horyzontalnych z każdym tytułem, o którym mowa w art. 6 ustawy,

f) z tytułów regionalnych, a także

g) z tytułu, o którym mowa w art. 15 ustawy z pomocą udzielaną na podstawie każdego z tytułów regionalnych, horyzontalnych oraz tytułów, o których mowa w art. 6 ustawy.

Kumulacja będzie dotyczyć pomocy w obrębie tych z wymienionych tytułów, gdzie kwota pomocy w okresie trzech kolejnych lat przewyższa 100 tys. EURO.

Przepis art. 2 ust. 1 ustawy dotyczy pomocy "udzielonej w ciągu kolejnych trzech lat" i nie zwróconej. Należy przyjąć, że chodzi o każdą otrzymaną przez przedsiębiorcę pomoc, w tym także udzieloną niezgodnie z przepisami ustawy, z pominięciem wymogów proceduralnych, lub wykorzystywaną niezgodnie z przeznaczeniem. Konsekwentnie taka pomoc podlega sumowaniu, pod warunkiem jednak, że nie została zwrócona zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązku zwrotu pomocy. Nie ma bowiem uzasadnienia dla obejmowania regułami kumulacji pomocy, która nie stanowi już korzyści dla przedsiębiorcy.

Reguła de minimis oznacza, iż do pomocy, której wartość po skumulowaniu z wartością pomocy udzielonej w okresie trzyletnim, nie przekracza 100 tys. EURO, nie stosuje się przepisów ustawy. Wynika to a contrario z treści przepisu art. 2 ust. 1 ustawy. Tym samym organy udzielające pomocy nie muszą stosować przepisów ustawy w zakresie reguł dopuszczalności pomocy.

Niezależnie jednak od wartości udzielanej pomoc, mają zastosowanie do jej udzielania: przepisy ogólne ustawy (art. 1-4 ustawy), przepisy określające obowiązki sprawozdawcze organów udzielających pomocy, przedsiębiorców ubiegających się o pomoc oraz beneficjentów pomocy, jak również przepisy dotyczące ochrony tajemnicy służbowej (art. 35, 36, 37 ust. 1, 4 i art. 38 ustawy).

Niezależnie od wielkości, do pomocy eksportowej i sektorowej stosuje się wszystkie reguły udzielania pomocy publicznej, które są przypisane tym dwóm rodzajom pomocy. W odniesieniu do pomocy sektorowej, uzasadnieniem dla wyłączenia reguły de minimis jest konieczność poddania tej pomocy szczególnie dokładnej ocenie ze względu na to, że każda interwencja państwa w sektorach wrażliwych może powodować zakłócenie konkurencji, zaś w odniesieniu do pomocy eksportowej jest to uzasadnione przez negatywny wpływ takiej pomocy na handel między Polską a Wspólnotami.

Interpretacja art. 16 ust. 2 ustawy

Wielkość pomocy otrzymywanej przez przedsiębiorców na podstawie jednego z tytułów horyzontalnych sumuje się z łączną kwotą pomocy otrzymanej z różnych tytułów. Przepis nie daje precyzyjnej wskazówki, co należy rozumieć przez "różne tytuły", ale także nie stanowi, że chodzi tylko o tytuły wymienione w art. 16 ust. 1. Dlatego też różnymi tytułami, w rozumieniu przepisu ust. 2, są wszystkie tytuły, o których mowa w ustawie, z wyjątkiem tytułów sektorowych. Sumowaniu podlega, zgodnie z przepisem art. 2, pomoc udzielona w ciągu trzech lat na podstawie tego samego tytułu oraz pomoc udzielona na podstawie różnych tytułów, jeżeli wielkość pomocy z każdego tytułu przekracza 100 tys. EURO. Reguła kumulacji służy nie tylko określeniu, czy do udzielanej pomocy mają zastosowanie przepisy ustawy (de minimis), ale także czy planowana na podstawie decyzji lub umowy pomoc, podlega notyfikacji na podstawie przepisu art. 25 ustawy."