FN7.054.6.2015 - Oszustwa przy transakcjach kartami płatniczymi.

Nawiązując do interpelacji nr 32431 Pana Posła (...) w sprawie oszustw przeprowadzanych za pomocą kart płatniczych, która wpłynęła do Ministerstwa Finansów w dniu 24 kwietnia br., uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Zgodnie z Informacją o kartach płatniczych - IV kwartał 2014 1 , opublikowaną przez Narodowy Bank Polski, według danych z banków, w IV kwartale 2014 r. przy użyciu kart płatniczych dokonano 739 mln transakcji. W porównaniu do poprzedniego kwartału odnotowano zwiększenie liczby transakcji o 49,1 mln (wzrost o 7,1%). Tymczasem na przestrzeni ostatniego roku liczba transakcji przy użyciu kart płatniczych wzrosła o 25%, a na przestrzeni ostatnich dwóch lat o 42%. W IV kwartale 2014 r. przy użyciu kart przeprowadzono transakcje na łączną kwotę 121,1 mld zł (o 497 mln zł więcej niż w III kwartale 2014 r. - wzrost o 0,4%). Porównując powyższe dane do analogicznego okresu w 2013 r., wartość transakcji była większa o 6,5%, natomiast w porównaniu do 2012 r., nastąpił wzrost o 14,2%. Należy zatem zauważyć, że wzrosty zarówno liczby transakcji wykonywanych przy użyciu kart płatniczych, jak i ich wartości na przestrzeni dwóch ostatnich lat są znaczące.

Zgodnie z publikacją NBP Ocena funkcjonowania polskiego systemu płatniczego w II półroczu 2014 r., według danych przekazywanych przez banki, w II półroczu 2014 r. zanotowano wzrost liczby transakcji oszukańczych dokonanych kartami płatniczymi o 10,9% oraz wzrost wartości takich transakcji o 4,9%. Jak wynika również z omawianego raportu wzrost liczby i wartości oszukańczych operacji kartowych, spowodowany jest głównie wzrostem liczby i wartości transakcji dokonywanych przy użyciu kart płatniczych.

Co ważne, w II półroczu 2014 r. oszukańcze operacje kartowe stanowiły nadal (w I półroczu 2014 r. zanotowano identyczny wynik) 0,003% liczby i 0,006% wartości wszystkich transakcji dokonanych kartami płatniczymi wydanymi przez raportujące do NBP banki.

Należy zatem zauważyć, że przy tak dynamicznym wzroście ilości transakcji dokonywanych przy użyciu kart płatniczych, transakcje oszukańcze stanowią wciąż bardzo znikomy odsetek wszystkich transakcji, pozostając na poziomie porównywalnym do poprzedniego półrocza.

Wymaga podkreślenia fakt, iż Polska należy do grona krajów członkowskich Unii Europejskiej, w których odsetek transakcji oszukańczych kartami płatniczymi, zarówno pod względem liczby, jak i wartości, jest jednym z najniższych wśród państw członkowskich UE (odpowiednio 7 i 8 razy niższy niż średnia). Od kilku lat Polska plasuje się na jednym z trzech pierwszych miejsc pod względem bezpieczeństwa transakcji dokonywanych przy użyciu kart, co świadczy o wysokim poziomie zabezpieczenia klientów przed tego rodzaju oszustwami.

Ponadto, w celu zwiększenia bezpieczeństwa płatności internetowych Europejski Bank Centralny (EBC) opublikował Rekomendacje w zakresie bezpieczeństwa płatności internetowych 2 . Rekomendacje te powinny zostać wdrożone do 1 lutego 2015 r. przez dostawców usług płatniczych. Należy zatem sądzić, że rozwiązania zawarte w ww. rekomendacjach przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa płatności internetowych oraz spadku ilości oszustw przeprowadzanych podczas realizacji transakcji internetowych.

Jednocześnie należy zauważyć, że 30 września 2013 r. Rada ds. Systemu Płatniczego, organ opiniodawczo-doradczy przy Zarządzie Narodowego Banku Polskiego, opublikowała Rekomendacje w zakresie bezpieczeństwa kart zbliżeniowych 3 . Rekomendacje te zawierają zestaw zaleceń związanych z wydawaniem, akceptowaniem i obsługą kart płatniczych i mają na celu m.in. ulepszenie procedur związanych z wydawaniem kart zbliżeniowych oraz zwiększenie świadomości posiadaczy tych kart. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Związek Banków Polskich rekomendacje te zostały w pełni wdrożone przez wszystkich wydawców kart płatniczych, wydających karty zbliżeniowe - działających w Polsce 4 .

Ponadto, w celu zwiększenia bezpieczeństwa transakcji kartowych w Polsce, został utworzony jeden numer infolinii (+48) 828 828 828) pozwalający na szybkie zastrzeżenie karty płatniczej, nawet jeśli posiadacz karty nie zna numeru telefonu do swojego banku. Kluczowym elementem systemu jest zautomatyzowana infolinia IVR, wykorzystująca technologię rozpoznawania mowy (portal głosowy). Portal głosowy przekierowuje posiadacza karty do właściwej infolinii wydawcy w celu zastrzeżenia karty 5 . Warto również zwrócić uwagę na materiał przygotowany przez Związek Banków Polskich 24 rady przydatne dla zachowania bezpieczeństwa podczas dokonywania transakcji płatniczych 6 zawierający praktyczne porady oraz wskazówki, jak zachować się w sytuacjach, w których może dojść do transakcji oszukańczych.

Dodatkowo należy wskazać, iż obecnie na forum unijnym procedowana jest nowa dyrektywa o usługach płatniczych (tzw. Payment Services Directive 2), która wprowadza szereg rozwiązań mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa usług płatniczych, w tym m.in. płatności kartami płatniczymi, szczególnie w przypadku płatności w Internecie (np. obowiązek stosowania dwuskładnikowego uwierzytelniania klienta podczas każdej transakcji płatniczej).