FN1.054.9.2017.OLT - Przeniesienie prowizji kredytowych z pośredników na klientów banków.

W odpowiedzi na interpelację Posłów na Sejm RP, Pana (...), Pana (...), Pana (...) i Pana (...), w sprawie przeniesienia prowizji kredytowych z pośredników na klientów banków, uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.

Przede wszystkim, w związku z podniesionymi kwestiami dotyczącymi obowiązywania na gruncie projektu ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, przyjętego przez Rząd w dniu 29 grudnia 2016 r., przepisów zakazujących przekazywanie przez kredytodawcę pośrednikowi kredytu hipotecznego lub jego agentowi wynagrodzenia (prowizji) z tytułu świadczonych usług pośrednictwa, należy wskazać, że Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) - jako organ odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym - w toku prowadzonego procesu legislacyjnego konsekwentnie postulowała potrzebę wprowadzenia zakazu otrzymywania przez pośredników prowizji od kredytodawców.

Zgodnie ze stanowiskiem KNF zmiana modelu wynagradzania pośredników zwiększyłaby ochronę konsumentów, gdyż sprzyjałaby wyeliminowaniu niewłaściwych praktyk doboru oferty kredytowej, w których pośrednik kieruje się wysokością prowizji, a nie najlepszym interesem kredytobiorcy (konsumenta). W opinii KNF wprowadzenie zakazu wypłaty prowizji przez kredytodawców pomogłoby również przeciwdziałać powtórzeniu negatywnych zjawisk jakie miały miejsce na rynku ubezpieczeń (bancassurance).

Organ nadzoru nad rynkiem finansowym przedstawił odnośne stanowisko również podczas rozpatrywania projektu ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami przez Stały Komitet Rady Ministrów w dniu 8 grudnia 2016 r.

W wyniku podjętej przez Komitet decyzji dotyczącej uwzględnienia zgłoszonych uwag przez KNF projekt został stosownie zmodyfikowany i wprowadzono zapisy zakazujące przekazywania pośrednikom wynagrodzenia przez kredytodawców (art. 16 ust. 6 projektu). W związku z przedłożoną interpelacją chciałbym podkreślić, że Ministerstwo Finansów docenia wagę i znaczenie problematyki dotyczącej przedmiotowego zakazu, a także jego potencjalne skutki dla klientów, jak i funkcjonowania branży pośredników kredytu hipotecznego. W ocenie skutków regulacji (OSR), załączonej do projektu ustawy wskazano, że ze względu na wprowadzony zakaz może ulec zmniejszeniu rynek pracy w segmencie pośredników kredytu hipotecznego. Ewentualne przeniesienie kosztów usług świadczonych przez pośredników na klienta ubiegającego się o kredyt hipoteczny oddziaływałoby na konsumentów jako stronę zawieranej umowy o kredyt hipoteczny. W konsekwencji, konsumenci, którzy nie byliby skłonni do ponoszenia opłat za świadczone usługi pośrednictwa, w celu porównania ofert kredytu hipotecznego różnych kredytodawców, musieliby uzyskać odpowiednią informacje bezpośrednio w danym banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo - kredytowej. Mogłoby to oznaczać istotne utrudnienie dla osób z mniejszych miejscowości, w których brak jest rozwiniętej sieci placówek bankowych. Nie można też wykluczyć sytuacji (prawdopodobieństwa), że konsument pozbawiony braku profesjonalnego doradztwa i wyjaśnień w zakresie różnych ofert kredytowych, z wykorzystaniem usług pośredników, dokonałby samodzielnie wyboru oferty, która nie odpowiadałaby jego sytuacji finansowej czy potrzebom.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że skutki wprowadzonego zakazu w odniesieniu do kosztów kredytu hipotecznego i możliwości korzystania przez konsumentów z usług pośredników kredytowych uzależnione byłyby również od dostosowania dotychczasowego modelu biznesowego (zarówno przez kredytodawców oraz pośredników kredytowych) do nowych rozwiązań przewidzianych w rządowym projekcie ustawy.

Niemniej, wszystkie wymienione kwestie, w tym ewentualny wpływ zakazu pobierania prowizji na dostępność kredytu hipotecznego, poddawane były uważnej analizie przez resort finansów.

Analizowano także rozwiązania projektu, które - w przypadku modyfikacji rozwiązania dotyczącego zakazu pobierania prowizji od kredytodawców - mogłyby zapewniać adekwatną ochronę interesów konsumentów ubiegających się o kredyt hipoteczny. W tym miejscu należałoby wymienić przede wszystkim nałożenie obowiązków informacyjnych na pośrednika wobec konsumenta m.in. w zakresie przekazywania informacji o kwocie prowizji uzyskiwanej przez pośrednika od kredytodawcy, na podstawie których konsument mógłby, jak się wydaje, stwierdzić (ocenić), czy pośrednik kieruje się wyłącznie wysokością wynagrodzenia (prowizji) związanej z daną umową kredytową, czy też interesem konsumenta. Ponadto projekt wymaga, aby pośrednik świadczący usługi doradcze przedstawił konsumentowi co najmniej 3 oferty umów o kredyt hipoteczny łącznie z formularzami informacyjnymi dotyczącymi oferowanych kredytów, a rekomendowana umowa o kredyt najbardziej odpowiadała potrzebom, sytuacji finansowej oraz sytuacji osobistej konsumenta, z uwzględnieniem preferencji i celów konsumenta.

Odnosząc się do pytania dotyczącego wpływów z podatków z działalności firm pośredniczących w udzielaniu kredytów w ostatnich latach, informuję, iż Ministerstwo Finansów nie dysponuje danymi dotyczącymi wpływów z tytułu podatku dochodowego od podatników pośredniczących w udzielaniu kredytów. Resort finansów posiada natomiast dane o wysokości podatku należnego podatników prowadzących działalność sklasyfikowaną do poszczególnych grup Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). I tak podatek należny wykazany w zeznaniach za 2015 r. przez podatników, którzy jako przeważający rodzaj działalności w zgłoszeniu rejestracyjnym wskazali klasę PKD: 66.19 Pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych wyniósł łącznie 182,0 mln zł, z tego:

* 106,2 mln zł - dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych,

* 75,8 mln zł - dotyczy podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną wg 19% stawki podatku. Brak jest możliwości przekazania danych w odniesieniu do podatników prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną wg skali podatkowej (kumulacja źródeł przychodów).

Podatek należny za 2014 r. ww. grupy podatników wyniósł 155,5 mln zł (CIT- 86,1 mln zł, PIT - 69,4 mln zł), a za 2013 r. - 110,5 mln zł (CIT- 54,3 mln zł, PIT - 56,2 mln zł).

Reasumując, uprzejmie informuję, że rządowy projekt ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (druk nr 1210) jest obecnie przedmiotem prac Komisji Finansów Publicznych w Sejmie. Podczas posiedzenia Podkomisji stałej do spraw instytucji finansowych w dniu 1 lutego 2017 r., poświęconego rozpatrzeniu projektowanej ustawy, została zgłoszona poprawka przez posłów Klubu Parlamentarnego "Prawo i Sprawiedliwość", której celem jest zniesienie zakazu przekazywania przez kredytodawcę wynagrodzenia (prowizji) pośrednikom kredytu hipotecznego. W poprawce proponuje się skreślenie przepisu ust. 6 w art. 16 projektu, na podstawie którego kredytodawca nie może przekazywać pośrednikowi kredytu hipotecznego lub jego agentowi wynagrodzenia w formie pieniężnej lub innej uzgodnionej formie korzyści finansowej z tytułu wykonywania czynności pośrednictwa kredytu hipotecznego. Poprawka wprowadza także zmiany o charakterze następczym (wynikowe), w zakresie art. 17 (obowiązki informacyjne pośrednika kredytu hipotecznego i agenta wobec konsumenta), art. 25 ust. 3 (pojęcie "niezależnego doradcy") i art. 84 projektu (skreślenie przepisów przejściowych).

Jednocześnie pragnę wskazać, że dla zgłoszonej poprawki zostało wyrażone poparcie przez przedstawicieli Ministra Rozwoju i Finansów, jako organu upoważnionego przez Prezesa Rady Ministrów do prezentowania stanowiska Rządu w toku prac parlamentarnych w sprawie projektu ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Wydaje się bowiem, że za przyjęciem rozwiązań umożliwiających otrzymywanie od kredytodawców prowizji (wynagrodzenia) przez podmioty świadczące usługi pośrednictwa kredytu hipotecznego, przemawia oprócz wymienionych powyżej kwestii, sygnalizowanych również w interpelacji poselskiej, relatywnie niski - na obecnym etapie - poziom edukacji finansowej konsumentów, którą należy mieć na uwadze w przypadku rezygnacji z korzystania przez zainteresowane osoby z usług pośredników kredytowych, bądź wręcz zaniku tego rynku w następstwie wprowadzonego zakazu.