DTD-3.4400.877.2019 - Informacje i propozycje interpretacji zasadniczych kwestii związanych z wejściem w życie kar pieniężnych od 1 stycznia 2020 r. nakładanych przez starostę

Z dniem 1 stycznia 2020 r. wszedł w życie art. 4 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1579), który zmienił ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1990, z późn. zm.).

W ustawie - Prawo o ruchu drogowym (zwaną dalej P.r.d.) od 1 stycznia 2020 r. zostało zmienione brzmienie art. 71 ust. 7, dodany art. 140mb oraz zmieniony art. 140n.

Artykuł 140mb P.r.d. określa, że kto:

- podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł.

Powyższe kary nakłada starosta, a wpływy z tych kar stanowią dochód powiatu.

Uwzględniając pytania zgłaszane przez organy rejestrujące pojazdy dotyczące stosowania ww. przepisów, Departament Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury podjął inicjatywę i przygotował odniesienie do zasadniczych kwestii zgłoszonych przez urzędy w sprawach kar pieniężnych, przedstawione poniżej.

Należy zaznaczyć, że przedstawione propozycje interpretacji niektórych zagadnień mają charakter niewiążący, uwzględniając, że decyzja administracyjna o nałożeniu kary w indywidualnym postępowaniu należy do wyłącznej właściwości starosty.

Zgodnie z ustaleniem ze spotkania z przedstawicielami strony samorządowej w dniu 15 listopada 2019 r. w Ministerstwie Infrastruktury - niniejszy dokument został przekazany 17 grudnia 2019 r. do uzgodnienia ze Związkiem Powiatów Polskich, Unią Metropolii Polskich, Związkiem Miast Polskich i Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Szefów Wydziałów Komunikacji. Uwagi ww. organizacji zostały rozpatrzone i odpowiednio uwzględnione. Dodatkowe uzgodnienia w tej sprawie miały miejsce z ww. partnerami samorządowymi w dniu 13 stycznia 2020 r.

1. Nowe przepisy wykonawcze

W związku z wejściem w życie wymienionej na wstępie ustawy i wejściem w życie art. 140mb P.r.d. z dniem 1 stycznia 2020 r. istotne dla stosowania tych przepisów jest również rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. poz. 2483).

Zmiana rozporządzenia obejmuje takie istotne kwestie jak:

- określenie pojęcia daty sprowadzenia pojazdu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej;

- wprowadzenie przepisu, aby w dowodzie własności potwierdzającym przeniesienie prawa własności przed pierwszą rejestracją pojazdu niebędącego pojazdem nowym po jego sprowadzeniu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, była zamieszczana przez zbywcę pojazdu adnotacja o dacie sprowadzenia pojazdu z terytorium tego państwa albo było dołączane do tego wniosku oświadczenie o tej dacie;

- zmianę wzoru wniosku o rejestrację/czasową rejestrację/wyrejestrowanie pojazdu poprzez podanie przez wnioskującego, odpowiednio do rejestrowanego pojazdu, daty sprowadzenia pojazdu niebędącego pojazdem nowym z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeśli datą tego sprowadzenia jest dzień po dniu 31 grudnia 2019 r. oraz dodanie we wniosku oświadczenia, że dane i informacje zawarte we wniosku są aktualne i zgodne ze stanem faktycznym. Wniosek będzie jednocześnie stanowił wykonanie innego obowiązku ustawowego, tj. zawiadomienia przez właściciela pojazdu o nabyciu/zbyciu pojazdu uprzednio zarejestrowanego. Uprości to wypełnienie przez właściciela pojazdu obowiązku wynikającego art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. poprzez złożenie łącznie z wnioskiem składanym przez właściciela pojazdu na podstawie art. 73 ust. 1, art. 74 ust. 1 czy art. 79 ust. 1 P.r.d. również zawiadomienia o nabyciu/zbyciu pojazdu. Zmniejszy też obciążenia dla organu rejestrującego w związku z czynnościami wynikającymi z tych przepisów.

2. Sprawy, do których będą miały zastosowanie kary pieniężne w związku z wejściem w życie art. 140mb P.r.d.

Stanowisko w tym zakresie Departament Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury, po uzgodnieniu z partnerami samorządowymi, przedstawił w piśmie z dnia 24 grudnia 2019 r. (DTD- 3.4400.877.2019) i zostało ono zamieszczone w portalu "Informacje dla starostw" w systemie teleinformatycznym rejestracji.

Zgodnie z powyższym uwzględniając:

* nowe brzmienie art. 71 ust. 7 i 140mb P.r.d. od 1 stycznia 2020 r.

* przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych, obowiązujące od dnia 1 stycznia 2020 r.

należy przyjąć, że ww. przepisy nie będą miały zastosowania do czynności sprzed wejścia w życie ustawy. A zatem kary będą nakładane w przypadku spełnienia jednego z następujących warunków:

* sprowadzenia po dniu 31 grudnia 2019 r. albo nabycia pojazdu niebędącego pojazdem nowym, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego UE gdy datą sprowadzenia pojazdu jest dzień po dniu 31 grudnia 2019 r. i niezarejestrowania ww. pojazdu w terminie 30 dni od daty jego sprowadzenia;

* nabycia lub zbycia pojazdu zarejestrowanego na terytorium RP po dniu 31 grudnia 2019 r. i niezawiadomienia o tym starosty w terminie 30 dni od daty nabycia lub zbycia.

3. Kto podlega karze pieniężnej z art. 140mb pkt 1 P.r.d.

Zgodnie z art. 140mb pkt 1 P.r.d. kto:

będąc właścicielem pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej wbrew przepisowi art. 71 ust. 7 nie rejestruje pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł.

Artykuł 71 ust. 7 PRD według nowego brzmienia nadanego ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. stanowi, że właściciel pojazdu, niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obowiązany zarejestrować pojazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia jego sprowadzenia.

Brzmienie art. 140mb pkt 1 P.r.d. wskazuje, że ten, kto jest właścicielem pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i nie dokonuje czynności związanych z rejestracją pojazdu w terminie określonym w art. 71 ust. 7 P.r.d., podlega karze pieniężnej. Kara ta dotyczyć będzie więc właściciela pojazdu, który sprowadził pojazd niebędący pojazdem nowym z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo nabył taki sprowadzony pojazd i nie zarejestrował na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od daty jego sprowadzenia z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Karze z art. 140mb pkt 1 P.r.d. podlega osoba, która jest właścicielem pojazdu w chwili upływu 30 dnia od dnia sprowadzenia pojazdu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Należy uwzględnić, że co do zasady organ rejestrujący prowadzi odrębne postępowania wobec każdego ze współwłaścicieli. W przypadku zaistnienia przesłanek z art. 62 k.p.a. organ może rozważyć prowadzenie wspólnego (jednego) postępowania.

Przewidziane jest, że na podstawie prowadzonych postępowań przez starostę, informacja odpowiednio o właścicielach pojazdu, którzy nie wykonali obowiązku z art. 71 ust. 7 P.r.d. - będzie udostępniana starostom na podstawie sporządzanych raportów w systemie teleinformatycznym rejestracji dla organów właściwych dla miejsca zamieszkania/siedziby właściciela pojazdu. Informacja z raportu będzie również stanowić podstawę wszczęcia postępowania przez starostę w sprawie nałożenia kary, o której mowa w art. 140mb pkt 1 P.r.d.

4. Sprowadzenie pojazdu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej

Zasadniczą kwestią dla stosowania art. 140mb pkt 1 P.r.d. przez starostę jest określenie daty sprowadzenia pojazdu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Tak jak wskazano powyżej pojęcie tej daty zawarto w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych. Zgodnie z rozporządzeniem tę datę będzie podawał również właściciel pojazdu we wniosku stanowiącym załącznik nr 1 i 2 do rozporządzenia. Jednocześnie zbywca pojazdu niebędącego pojazdem nowym sprowadzonym z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej przed pierwszą rejestracją na terytorium RP będzie obowiązany podać tę datę dokonując adnotacji w dowodzie własności wystawionym dla nabywcy albo dołączyć do tego dowodu własności oświadczenie o tej dacie.

Uwzględniając:

- fakt, że kara pieniężna z art. 140mb pkt 1 P.r.d. nie dotyczy właściciela pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 6 P.r.d.;

- określenia z przepisu art. 140mb pkt 1 P.r.d. oraz ww. rozporządzenia

należy przyjąć, że przepis art. 140mb pkt 1 P.r.d. nie ma zastosowania do właściciela pojazdu sprowadzonego z państwa niebędącego państwem członkowskim UE, również jeśli pojazd ten został odprawiony na granicy obszaru celnego UE. Oznacza to, że kara pieniężna z art. 140mb pkt 1 P.r.d. będzie miała zastosowanie wyłącznie do właścicieli w przypadku pojazdów sprowadzonych z terytorium państw członkowskich UE niebędących pojazdami nowymi i w praktyce zarejestrowanych na terytorium tych państw.

Kwestia daty sprowadzenia pojazdu z terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie jest dotychczas uregulowana w innych przepisach i zasadne było, aby w ww. rozporządzeniu określono pojęcie tej daty uwzględniając, że informacja o tej dacie jest niezbędna dla starosty w kontekście stosowania przepisu art. 140mb pkt 1 P.r.d. Istotna w określeniu tego pojęcia była konkluzja z otrzymanego wyjaśnienia Ministerstwa Finansów na gruncie przepisów podatkowych i orzecznictwa sądowo-administracyjnego, że związane z nabyciem wewnątrzwspólnotowym przemieszczenie wyrobu nie można rozumieć jako przekroczenia granicy pomiędzy krajem a państwem członkowskim, bowiem zasadnicze znaczenie ma osoba nabywcy i realizowane przez niego lub na jego rzecz przemieszczenie, które rozpoczyna się w określonym miejscu na obszarze państwa członkowskiego i kończy się w kraju, również w miejscu oznaczonym.

Podanie przez właściciela pojazdu daty sprowadzenia pojazdu z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej może mieć wyłącznie charakter "deklaratywny". W obecnym stanie prawnym nie ma możliwości żądania od właściciela pojazdu urzędowego poświadczenia tej daty dla celu jej weryfikacji. Analogicznie kwestia ta jest rozwiązana w przepisach wykonawczych związanych z wypełnianiem np. deklaracji uproszczonej dla podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów osobowych.

5. Rejestracja pojazdu w rozumieniu P.r.d.

W kontekście art. 71 ust. 7 i 140mb pkt 1 P.r.d. zasadne jest odniesienie się do sformułowania co stanowi o rejestracji pojazdu.

Poza pojęciem rejestracji pojazdu, o której mowa w art. 73 P.r.d. ustawa ta określa pojęcie rejestracji czasowej (art. 74), profesjonalnej rejestracji (art. 80t). Ocenia się, że za rejestrację pojazdu należy uznać procedurę w trybie przepisu art. 73 ust. 1, w której nadano numer rejestracyjny dla pojazdu i dokonano identyfikacji tego pojazdu. Numer ten jest nadawany już w pierwszym etapie tej procedury tj. rejestracji czasowej z urzędu i jest tożsamy z numerem rejestracyjnym określonym w dowodzie rejestracyjnym. Terminem "granicznym" - 30 dni - jest dzień zarejestrowania pojazdu tj. wydanie decyzji o czasowej rejestracji pojazdu z urzędu z nadaniem stałego numeru (jeśli spełnione są wymagania dokonywane w dniu złożenia wniosku o rejestrację pojazdu - zgodnie z przepisami niezwłocznie).

W związku z powyższym rejestracja czasowa na wniosek właściciela pojazdu, złożenie wniosku o rejestrację pojazdu bez rozstrzygnięcia o rejestracji nie wyczerpuje znamion dokonania rejestracji pojazdu w kontekście brzmienia przepisu art. 71 ust. 7 i 140mb pkt 1 P.r.d. Niezarejestrowanie pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 7 P.r.d. i niewydanie decyzji, o której mowa powyżej, uzasadnia wszczęcie postępowania przez starostę o nałożenie kary z art. 140mb pkt 1 P.r.d.

6. Wniosek o rejestrację pojazdu łącznie z zawiadomieniem o nabyciu i zbyciu pojazdu wcześniej zarejestrowanego

Zawiadomienie o nabyciu lub zbyciu pojazdu oraz rejestracja/czasowa rejestracja/wyrejestrowanie pojazdów jako odrębne procedury określone były i są w oddzielnych odpowiednio przepisach art. 73, 74 oraz art. 78 ust. 2 pkt 1 i art. 79 P.r.d. Nie ma jednak przeszkody łącznego wykonania tych procedur tj. złożenia wniosku o rejestrację pojazdu/czasową rejestrację/wyrejestrowanie pojazdu wraz z zawiadomieniem o nabyciu/zbyciu pojazdu. Kwestia ta została określona w ww. rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych - we wzorze wniosku stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia. Załącznik nr 2 do rozporządzenia w tym zakresie nie zmieniono uwzględniając znikomy zakres spraw związany z rejestracją pojazdów na podstawie art. 73 ust. 2a P.r.d.

Złożenie wniosku przez właściciela pojazdu o rejestrację/czasową rejestrację albo wyrejestrowanie pojazdu z jednoczesnym zawiadomieniem o nabyciu lub zbyciu pojazdu eliminuje składanie dodatkowego dokumentu a tym samym zmniejsza obciążenia administracyjne zarówno dla właściciela pojazdu jak i dla starosty.

Powyższa zmiana we wzorze wniosku o rejestrację, czasową rejestrację albo wyrejestrowanie pojazdu nie ogranicza tego, że właściciel pojazdu wykonując obowiązek ustawowy z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. ma prawo odrębnie złożyć zawiadomienie o nabyciu/zbyciu pojazdu zarejestrowanego również w sposób dotychczasowy - na formularzu urzędu, albo składając własne zawiadomienie, również dla większej ilości pojazdów, co może mieć miejsce w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą - bez korzystania z ww. wniosku o rejestrację, czasową rejestrację albo wyrejestrowanie pojazdu. W przypadku złożenia zawiadomienia o nabyciu pojazdu wymagane jest załączenie do tego zawiadomienia kopii dowodu własności nabytego pojazdu.

W przypadku przeniesienia prawa własności pojazdu i przedłożenia kilku umów sprzedaży w ramach zawiadomienia o nabyciu/zbyciu pojazdu - każdy nabywca/zbywca podlega karze jeśli nie dopełnił obowiązku z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d.

Zastosowanie art. 140mb pkt 2 P.r.d. będzie miało również miejsce w odniesieniu do osoby, która nabyła lub zbyła udział we własności pojazdu jako jeden z jego współwłaścicieli.

Artykuł 78 ust. 1-3 P.r.d., nie był zmieniony ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Sprawy przyjęcia zawiadomień o nabyciu lub zbyciu pojazdu zarejestrowanego organ prowadzi zgodnie z dotychczasowymi przepisami.

Przewidziane jest, że na podstawie prowadzonych postępowań przez starostę, informacja odpowiednio o zbywcy/nabywcy, którzy nie wykonali obowiązku z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. - będzie udostępniana starostom na podstawie sporządzanych raportów w systemie teleinformatycznym CEP/rejestracji dla organów właściwych dla ich miejsca zamieszkania/siedziby. Informacja z raportu będzie również stanowić podstawę wszczęcia postępowania przez starostę w sprawie nałożenia kary, o której mowa w art. 140mb pkt 2 P.r.d.

7. Tryb wydawania kart pojazdów oraz dokonywania w nich wpisów pozostaje bez zmiany po 1 stycznia 2020 r.

Przepisy art. 78 ust. 1-3 P.r.d. nie były zmienione ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw.

Przepis art. 78 ust. 3 P.r.d. mówi o dokonaniu odpowiednich wpisów w karcie pojazdu przez starostę dla udokumentowania zdarzeń, o których mowa w ust. 2. Dla wykonania odpowiedniego wpisu zdarzenia starosta stosuje przepisy dotychczasowe.

8. Właściwość organu w kontekście wykonania przepisów art. 140mb P.r.d.

Zgodnie z k.p.a. organy są zobowiązane do przestrzegania swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Zasadniczo przy nakładaniu kar pieniężnych z art. 140mb decydująca będzie właściwość miejscowa organu (starosty).

* Kara pieniężna za niezarejestrowanie pojazdu niebędącego pojazdem nowym sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego UE wbrew przepisowi art. 71 ust. 7 P.r.d.

Rejestracji pojazdu na wniosek właściciela pojazdu dokonuje starosta na podstawie art. 73 ust. 1 P.r.d.- właściwy dla miejsca zamieszkania/siedziby właściciela pojazdu.

Z ww. przepisów wynika, że w tym przypadku karę pieniężną nakłada organ (starosta) właściwy dla miejsca zamieszkania/siedziby właściciela pojazdu zobowiązanego do rejestracji pojazdu.

Przewidziana jest na podstawie prowadzonych postępowań przez starostę, informacja o pośrednich właścicielach pojazdu sprowadzonego, którzy nie wykonali obowiązku z art. 71 ust. 7 P.r.d. - na podstawie sporządzanych raportów w systemie teleinformatycznym rejestracji dla organów właściwych dla ich miejsca zamieszkania/siedziby.

* Kara pieniężna za niezawiadomienie o nabyciu lub zbyciu pojazdu zarejestrowanego na terytorium RP wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d.

Zasadne jest przyjęcie, że organem właściwym do nałożenia tej kary będzie organ właściwy dla miejsca zamieszkania/siedziby nabywcy/zbywcy pojazdu.

Nabywca pojazdu w organie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania/siedziby będzie wnioskował o rejestrację pojazdu jak i zawiadamiał o jego nabyciu.

Zawiadomienie o zbyciu pojazdu jest składane w organie właściwym dla miejsca zamieszkania/siedziby zbywcy. Zasadniczo w przypadku zbywcy pojazdu organem właściwym dla jego miejsca zamieszkania/siedziby będzie jednocześnie organ, w którym pojazd był zarejestrowany.

Zauważa się, że w przepisach nie ma obowiązku dla starosty wzywania właściciela pojazdu do dokonania rejestracji pojazdu czy też wzywania do złożenia zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Starosta nakłada omawiane kary pieniężne za niedokonanie tych obowiązków w terminie, jeśli na podstawie otrzymanego wniosku, zawiadomienia, raportu, informacji (np. innego organu) powstała sytuacja uzasadniająca wszczęcie przez starostę postępowania o nałożenie tych kar.

9. Zróżnicowanie wysokości kary pieniężnej i przesłanki do wymierzania kar pieniężnych

Zróżnicowanie wysokości kary pieniężnej jest odzwierciedleniem zasady proporcjonalności nakładanej kary za zaniechanie wykonania ustawowego obowiązku. Obecnie w legislacji stosuje się przepisy różnicujące kary pieniężne za określone naruszenie.

Zasadnicze kryterium dla zróżnicowania wysokości kary pieniężnej, o której mowa w art. 140mb wynika z art. 140n ust. 4 P.r.d., zgodnie z którym ustalając wysokość kary pieniężnej uwzględnia się zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia ustawy. W związku z art. 189a § 2 pkt 1 k.p.a. w postępowaniach dotyczących art. 140mb P.r.d. nie stosuje się przesłanek wymiaru administracyjnej kary pieniężnej określonych w art. 189d k.p.a.

10. Sytuacje zastosowania ulg w spłacie kary pieniężnej

Zgodnie z art. 140n ust. 6 P.r.d. do kar pieniężnych, o których mowa w art. 140ma i art. 140 mb, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. W sytuacji stosowania działu III Ordynacji podatkowej nie mają zastosowania przepisy k.p.a.

W związku z powyższym przepisy Działu III Ordynacji podatkowej w zakresie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych czy też wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, wskutek m.in. zaniechania poboru, umorzenia zaległości, przedawnienia w spłacie zobowiązań podatkowych, mogą mieć zastosowanie odpowiednio do kar pieniężnych, o których mowa w art. 140 mb P.r.d.