DSW.WNN.5013.15.2019.1.RJ - Stosowanie przepisów ustawy 2.0 do aktów wykonawczych

w odpowiedzi na pismo z dnia 28 stycznia 2018 r. w sprawie pytań dotyczących stosowania przepisów ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz aktów wykonawczych Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawia co następuje.

Uczelnie w ramach zagwarantowanej ustawą autonomii posiadają m.in. uprawnienie do samodzielnego ustalenia w statucie struktury organizacyjnej, określenia funkcji kierowniczych, jak również mogą przewidzieć inne organy uczelni - także jednoosobowe.

W opinii Ministerstwa, w kontekście postawionego pytania o właściwość innych niż rektor organów jednoosobowych do wydawania decyzji administracyjnych w sprawach studenckich, należy w pierwszej kolejności wskazać na konieczność spójnego z ustawą przypisania kompetencji.

Warto zauważyć, że do zadań rektora należy m.in. powoływanie osób do pełnienia funkcji kierowniczych w uczelni i ich odwoływanie według zasad określonych w statucie (art. 23 ust. 2 pkt 6 i art. 34 ust. 1 pkt 7 ustawy). W zakresie spraw studenckich ustawa rozstrzyga, że na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy powołanie osoby do pełnienia funkcji kierowniczej, do której zakresu obowiązków należą sprawy studenckie lub sprawy doktorantów, wymaga uzgodnienia odpowiednio z samorządem studenckim lub samorządem doktorantów, a niezajęcie stanowiska przez samorząd w terminie wskazanym w statucie uważa się za wyrażenie zgody. W związku z tym, w opinii Ministerstwa, należy określić w statucie uczelni taką funkcję kierowniczą i powołać osobę (osoby) zajmującą się sprawami studentów lub doktorantów, tym bardziej, że z dniem 1 października 2019 r. rektorzy wstępują w prawa i obowiązki kierowników podstawowych jednostek organizacyjnych, którzy dotychczas jako ustawowo umocowane organy wydawali decyzje administracyjne w indywidualnych sprawach studenckich.

Jednocześnie określonej w statucie zgodnie z ww. przepisami funkcji kierowniczej, np. "dziekan", nie można wprost przypisać kompetencji zastrzeżonych przez ustawę dla organu uczelni (rektora), np. do wydawania decyzji administracyjnych. Stanowiłoby to nieuprawnione przeniesienie kompetencji rektora na inny podmiot. Natomiast osoba pełniąca funkcję kierowniczą może zostać upoważniona do wydawania decyzji w imieniu rektora.

Ponadto ustawowe kompetencje rektora nie mogą być delegowane w statucie na inny organ. W przypadku ustalenia innych organów jednoosobowych niż rektor do ich właściwości można przypisać określone zadania, jednakże należy mieć na względzie powyższe rozwiązania ustawowe. W szczególności zadania te powinny być wyraźnie rozdzielone pomiędzy ten organ a rektora, a także - ten organ a funkcję kierowniczą.

Reasumując, rektor w ramach posiadanych kompetencji może upoważnić pracownika uczelni do prowadzenia spraw administracyjnych i wydawania decyzji administracyjnych w sprawach studenckich w jego imieniu. Upoważnienie takie, w myśl Kodeksu postępowania administracyjnego, powinno mieć charakter pisemny, musi dotyczyć imiennie wskazanego pracownika i określać rodzaj spraw, które z upoważnienia organu może on załatwiać (w oparciu o art. 268a k.p.a.). W wyniku upoważnienia taka osoba uzyskuje prawo do dokonywania i wykonywania określonych czynności ze skutkiem prawnym dla organu upoważniającego, a więc w imieniu rektora. Jednocześnie rektor, jako organ uczelni nie traci swoich kompetencji do wydawania decyzji administracyjnych, a podmiot upoważniony nie nabywa ich jako własnych, lecz wykonuje je na rachunek i w imieniu organu, do którego te kompetencje należą.

Niezależnie od powyższego Ministerstwo wskazuje, że w przypadku przyznawania świadczeń pomocy materialnej, oprócz rektora, decyzje może wydawać, zgodnie z art. 86 ust. 4, również komisja stypendialna, ale tylko na wniosek samorządu studenckiego.

W takiej sytuacji to komisja stypendialna wydaje decyzje administracyjne w przedmiocie przyznania stypendium, rektor zaś może jedynie uchylać decyzje, ale tylko te, w przypadku których stwierdzi ich niezgodności z przepisami prawa.

Podstawa prawna;

art 23 ust. 2 pkt 6 i ust. 5, art. 34 ust. 1 pkt 7, art. 86 ust. 4 - ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1668 z późn. zm.)

Przepisy ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nie określają jednoznacznie charakteru pełnionej funkcji kierowniczej oraz tego, kto taką funkcję może pełnić.

Niemniej jednak, w ustawie rozróżniono pojęcie organów i funkcji kierowniczych m.in. po to, aby me dochodziło do krzyżowania się kompetencji pomiędzy organami a ww funkcjami kierowniczymi.

Odnosząc się do kolejnego pytania Ministerstwo informuje, że zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy, w statucie uczelni określa się funkcje kierownicze uczelni, natomiast struktura organizacyjna uczelni oraz podział zadań w ramach tej struktury, zgodnie z art. 23 ust. 3 ustawy, określona jest przez rektora w regulaminie organizacyjnym.

Powyższe oznacza, że statut określa funkcje kierownicze, a regulamin organizacyjny określa zakres obowiązków w ramach tej struktury, w tym obowiązki osób pełniących funkcje kierownicze.

Odnosząc się z kolei do kwestii dotyczących zatrudnienia osoby pełniącej funkcje kierownicze uczelni należy wskazać, że zgodnie z art. 117 ust. 1 ustawy, nawiązanie stosunku pracy z pracownikiem uczelni następuje tylko i wyłącznie na podstawie umowy o pracę Osoba pełniąca funkcję kierowniczą, jako pracownik uczelni powinna być zatem zatrudniona w uczelni wyłącznie na podstawie umowy o pracę.

Należy przy tym mieć na względzie, czy pełniona w uczelni funkcja wynika jednocześnie z określonego w umowie o pracę stanowiska, czy też jest od tego stanowiska wydzielona.

O ile w pierwszej sytuacji, pełnione stanowisko, będące tożsamym z pełnioną funkcją będzie określone w zawieranej z pracownikiem umowie o pracę, o tyle w przypadku niezależnego funkcjonowania stanowisk od pełnionych funkcji, będzie wymagało zawarcia aneksu do umowy o pracę.

Ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym bezpośrednio nie wskazuje natomiast na obowiązek zatrudnienia w uczelni osoby pełniącej funkcję kierowniczą w tej uczelni.

W takiej sytuacji, właściwymi przepisami do wyjaśniania kwestii świadczenia stosunku pracy pozostają przepisy ustawy - Kodeks pracy.

Podstawa prawna:

* art. 23 ust. 3, art. 34 ust. 1,art. 117 ust. 1 - ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1668 z późn. zm.)

W rozporządzeniu w sprawie studiów wskazano niezbędne elementy ukończenia studiów. Wśród w nich nie wskazano jednak specjalności, ponieważ ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym i akty wykonawcze ich nie przewidują. Uczelnia prowadzi kształcenie na studiach na określonym kierunku, poziomie i profilu.

§ 32 rozporządzenia w sprawie studiów wskazuje również jednoznacznie, że w przypadku przypisania kierunku do więcej, niż jednej dyscypliny, w dyplomie zamieszcza się informację jedynie o dyscyplinie wiodącej.

W związku tym należy wskazać, że nie jest zasadnym zamieszczanie na dyplomie informacji również o pozostałych dyscyplinach, do których przyporządkowano kierunek studiów.

Analogicznie, jak w przypadku kwestii wykazywania specjalności, czy dyscyplin na dyplomie ukończenia studiów, również kwestia składania podpisu na dyplomie ukończenia studiów została jednoznacznie określona w przepisach rozporządzenia w sprawie studiów. Zgodnie § 32 pkt 11 rozporządzenia, tylko rektor albo osoba upoważniona pełniąca funkcję kierowniczą w uczelni może złożyć podpis pod dyplomem.

Należy przy tym wskazać, że absolwent studiów otrzymuje dyplom ukończenia studiów na określonym kierunku i profilu potwierdzający wykształcenie wyższe oraz tytuł zawodowy. Student, który studiuje i kończy studia na kierunku, na którym uczelnia prowadzi tzw. specjalności, otrzymuje dyplom ukończenia studiów ze wskazaniem kierunku oraz suplement do dyplomu, w którym uczelnia wpisuje informacje na temat przebiegu studiów absolwenta (zrealizowane zajęcia, indywidualne osiągnięcia, uzyskane oceny/punkty ECTS).

W suplemencie do dyplomu może zostać zamieszczone uszczegółowienie zakresu, w jakim było prowadzone kształcenie na danym kierunku studiów. Informacje te muszą jednak wynikać ze specyfiki kształcenia i mieć umocowanie w obowiązującym systemie szkolnictwa wyższego i nauki.

Określenie zarówno specjalności, jak i dodatkowych dyscyplin, bądź złożenie dodatkowego podpisu na dyplomie nie mają takiego umocowania.

Podstawa prawna:

* ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1668 z późn. zm.),

* § 32 - rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (Dz. U. z 2018 r. poz. 1861).

Dla nauczyciela akademickiego podstawowe miejsce pracy może być tylko jedno. W związku z powyższym takim miejscem może być tylko uczelnia lub tylko instytut naukowy lub tylko Instytut PAN. Zgodnie z art. 120 ust. 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, warunkiem wskazania uczelni jako podstawowego miejsca pracy jest zatrudnienie w niej w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zgoda na dodatkowe zatrudnienie wymagana jest w przypadku gdy nauczyciel akademicki zatrudniony w uczelni publicznej, która jest jego podstawowym miejscem pracy, chce podjąć lub kontynuować dodatkowe zatrudnienie u pracodawcy prowadzącego działalność dydaktyczną lub naukową, tj. inna uczelnia lub instytut naukowy lub instytut PAN.

W przypadku natomiast, gdy osoba, która jest pracownikiem innej instytucji niż jednej z wymienionych powyżej, chce zostać również pracownikiem uczelni, MNiSW wyjaśnia, że nie ma przeszkód prawnych dla wskazania uczelni jako podstawowego miejsca pracy. Podstawowe miejsce pracy jest bowiem zdefiniowane jedynie przez przepisy ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i dotyczą one jedynie instytucji funkcjonujących w ramach szkolnictwa wyższego i nauki.

Należy przy tym zaznaczyć, że ostateczną decyzję w sprawie zatrudnienia danej osoby podejmuje rektor danej uczelni, dyrektor instytutu naukowego albo dyrektor instytutu PAN.

Podstawa prawna:

* art. 120 ust. 1 i ust. 2, art. 125 ust. 1 - ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1668 zpóźn. zm.)