DSPA-4810-9744-(1)/12 - Nadzór nad Spółdzielczymi Kasami Oszczędnościowo-Kredytowymi.

Od dnia 27 października 2012 r. działalność kas regulowana jest ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 855), przy czym w zakresie nieuregulowanym w ww. ustawie stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.). Z dniem wejścia w życie ww. ustawy działalność spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych podlega państwowemu nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego. Ustawa ta przewiduje również w terminie 3 miesięcy od dnia jej wejścia w życie przeprowadzenie audytu zewnętrznego kas i przekazania jego wyników Komisji Nadzoru Finansowego, kasie krajowej, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, Narodowemu Bankowi Polskiemu, Komitetowi Stabilności Finansowej oraz Krajowej Radzie Spółdzielczej. Otrzymane wyniki pozwolą na rzeczywistą ocenę sytuacji finansowej sektora kas.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że do wejścia w życie przepisów ww. ustawy działalność spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych podlegała jedynie nadzorowi sprawowanemu przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową, w której kasy były zrzeszone. W związku z powyższym dostęp do informacji na temat sytuacji finansowej sektora kas był w znaczącym stopniu ograniczony. Informacje, jakie były w posiadaniu Ministerstwa Finansów, pochodziły z powszechnie dostępnych źródeł, takich jak strony internetowe np. Głównego Urzędu Statystycznego czy z Krajowego Rejestru Sądowego.

Należy zaznaczyć, że temat spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych był wielokrotnie przedmiotem posiedzeń Komitetu Stabilności Finansowej, w tym kilkukrotnie z udziałem przedstawicieli Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej. W ramach prac komitetu kasa krajowa przekazywała w ograniczonym zakresie zagregowane informacje o sytuacji finansowej systemu SKOK. Jednocześnie w związku z przygotowywaniem się do objęcia nadzorem spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej Komisja Nadzoru Finansowego pozyskiwała z dostępnych jej źródeł informacje na temat sytuacji finansowej w systemie SKOK i wyniki prowadzonych na ich podstawie analiz prezentowała na posiedzeniach Komitetu Stabilności Finansowej.

Podkreślenia wymaga, że podstawowym elementem, który służy podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa depozytów członków kas jak i wpływa na ograniczenie ryzyka płynności, jest adekwatny do skali ryzyka podmiotów gromadzących depozyty system gwarancji ich wypłaty w sytuacji, gdy aktywa instytucji finansowej nie wystarczają na pokrycie zobowiązań. Mając powyższe na względzie oraz kierując się obserwowanym wzrostem systemowego znaczenia tych instytucji dla sektora usług finansowych mierzonego liczbą członków oraz wartością zgromadzonych środków, dostrzeżono potrzebę dokonania zmian ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, których celem będzie wzmocnienie bezpieczeństwa funkcjonowania spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych zarówno w odniesieniu do bezpieczeństwa członków kas i ich depozytów, jak również w kontekście zapewnienia stabilności systemu finansowego.

Jeszcze w okresie vacatio legis ww. ustawy w Sejmie RP rozpoczęły się prace nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 695). Rozwiązania proponowane w przedmiotowym projekcie obejmują w szczególności wprowadzenie przepisów określających zasady utworzenia i funkcjonowania obowiązkowego systemu gwarantowania środków pieniężnych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ponadto celem nowelizacji jest wprowadzenie przepisów dotyczących prowadzenia w określonych sytuacjach postępowania naprawczego i wprowadzenia zarządu komisarycznego w kasie i kasie krajowej. W celu zwiększenia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu kas projekt zakłada wprowadzenie przepisów dotyczących prowadzenia procesu ich restrukturyzacji. W pracach Komisji Finansów Publicznych Sejmu RP aktywnie biorą udział przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Komisji Nadzoru Finansowego, Narodowego Banku Polskiego oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Celem współpracy ww. instytucji nad projektem nowelizacji ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych jest wypracowanie jak najlepszych rozwiązań prawnych uwzględniających specyfikę kas, w tym mechanizmów ich restrukturyzacji umożliwiających przeprowadzenie tego procesu skutecznie oraz w sposób jak najmniej obciążający członków kas.

Wprowadzenie przepisów restrukturyzujących pozwoli również na poprawę jakości zarządzania i ograniczeniu poziomu ryzyk w kasach, w sytuacji potencjalnego zaistnienia zagrożenia działalności. Uwzględniając istotną rolę kas w sektorze finansowym, za celowe należy uznać zaprojektowanie rozwiązań, które posłużyłyby jako mechanizmy dodatkowego wzmocnienia bezpieczeństwa członków kas oraz zapewnienia stabilności finansowej całemu systemowi finansowemu.

Natomiast odnosząc się do zapytania w kwestii poinformowania pana premiera o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, należy wskazać, że pan Donald Tusk, prezes Rady Ministrów, jest informowany o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Z uwagi na zastrzeżony charakter wymienianej w tej sprawie korespondencji, nie jest możliwe przekazanie więcej informacji w tym zakresie.

Podkreślenia wymaga fakt, że od dnia 27 października 2012 r. nadzór nad działalnością spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz kasą krajową sprawowany jest przez Komisję Nadzoru Finansowego. Do zadań nadzoru należy monitorowanie bieżącej sytuacji kas i podejmowanie adekwatnych działań nadzorczych. Należy zaznaczyć, że sprawowanie ww. nadzoru powinno zapewnić prawidłowe funkcjonowanie systemu spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, jego stabilność, bezpieczeństwo oraz przejrzystość, a także ochronę interesów jego uczestników.